Inleiding Waarnemen & bewegen
Hoorcollege 1 – introductie naar perceptie
Het perceptuele proces
Er is een verschil tussen sensatie en perceptie. Perceptie is opgebouwd uit sensaties.
Bijvoorbeeld een zwarte stip zouden we sensatie kunnen noemen en geen perceptie. Als je
meerdere stippen bij elkaar zet en er een driehoek van maakt, dan je er iets mee gedaan en
is het perceptie. Bijna niemand gelooft meer dat waarneming is opgebouwd uit sensaties.
Het perceptuele proces begint bij een boom. Op de boom valt licht, dit weerkaatst van de
boom en komt in je ogen terecht. Hier begint de waarneming. Het principe van
transformatie is dat er steeds iets aan de stimulus veranderd. Hierbij heb je een distale
stimulus, dit is het licht op de boom. En je hebt een proximale stimulus, deze zit in je oog
op de retina. Het principe van representatie is dat de boom een afbeelding is die op je
netvlies terecht is gekomen. Deze afbeelding is niet de echte boom maar representeert deze.
Je ziet dus niet de boom maar een representatie ervan.
Als het licht in je ogen terecht komt valt het op de staafjes en kegeltjes waardoor ze
gestimuleerd worden. Hier wordt de energie van het echte licht omgezet in kleine elektrische
pulsjes. De ene vorm van energie wordt omgezet in een andere vorm van energie, dit heet
transductie. Na de transductie gaat het signaal de hersenen in en komt het achter in het
hoofd binnen. Daarna gaat het signaal door de hele hersenen heen.
Perceptie - is het bewustzijn van het object.
Herkenning - is juist het object in een bepaalde categorie plaatsen.
Perceptie, herkenning, actie
Kennis – elke informatie die een ontvanger naar een situatie brengt.
Top-down processing – verwerking die gebaseerd is op kennis. (Rat-man afbeelding)
1
,Bottom-up processing – verwerking die gebaseerd is op het bereiken van de stimuli op de
receptoren. De afbeelding op de retina gaat naar de primary visual area.
Fysiologie – is alles wat te maken heeft met hersenen en zenuwstelsel.
Onderzoek naar perceptie
Je laat bijvoorbeeld een proefpersoon naar rasterpatronen kijken. De lijnen van het raster
kunnen verticaal, horizontaal of diagonaal staan. Dat het detail zicht bij horizontale en
verticale lijnen beter is dan bij de diagonale lijnen, heet het oblique effect. Als de lijnen
dunner worden kun je alsnog de lijnen zien, maar je bent er wel gevoeliger voor.
Proefpersoon laat je kijken naar rasterpatronen, de lijnen kunnen verticaal, horizontaal of
diagonaal staan. Het oblique effect – better detail vision in horizontal and vertical lines
compared to slanted lines. Dunnere lijnen kun je nog als lijnen zien, je bent er gevoeliger
voor. Dit is een voorbeeld van het bestuderen van de relatie tussen stimulatie en gedrag.
Een andere studie bestudeerd de relatie tussen de fysiologie en stimulus. Er wordt in de
hersenen van dieren geprikt of op andere manieren gemeten om te kijken wat de
hersenactiviteit is. Het blijkt dat er een grotere hersenactiviteit is bij de verticale en/of
horizontale lijnen dan de hersenactiviteit van de diagonale lijnen. Bij mensen lijkt dit ook het
geval te zijn. Er is meer hersenactiviteit als er naar horizontale en verticale lijnen gekeken
wordt. Ze zijn dus meer gevoelig voor horizontale en verticale lijnen.
Meten van perceptie
De absolute drempel is de minimum stimulus intensiteit dat gedetecteerd kan worden.
Bijvoorbeeld hoe veel licht je nodig hebt om iets te kunnen zien. De verschildrempel is het
minimale verschil tussen twee stimulus intensiteit dat gedetecteerd kan worden. Met een
2
, grootteschatting wordt de relatie tussen de stimulus intensiteit en de subjectieve grootte
van de stimulus berekend. De reactietijd is de tijd dat je nodig hebt om te reageren, het
identificeren van de stimulus. Als je ogen fixeren op een kruisje maar je moet je aandacht
naar de linkerhelft brengen, dan is je reactietijd op de linkerkant groter. Dus afhankelijk van
de plek van de flits is je reactietijd groter of kleiner. Een beschrijving van wat je ziet heet een
fenomenologische beschrijving. Bij actie wordt een beweging gemeten. Een actie volgt na
perceptie.
Judgments vs. Actions
Bij veel experimenten gaat het over inschattingen. Mensen
moeten op twee manieren aangeven hoe ver iets is. De ene
manier met geblinddoekt lopen en de andere manier door een
getal te geven over de afstand. Hier krijg je dan verschillende
antwoorden uit tussen de twee manieren.
Meten van drempels – Gustav Fechner (1801-1887)
- Method of limits
o Het cross-over punt is waar het antwoord van ja
naar nee gaat. Dus vanaf het moment waarop je
geen lijnen meer ziet maar alleen nog maar een grijs vlak. Als je dit vaker doet,
verandert de drempel. Door het gemiddelde te bepalen van alle antwoorden krijg je
de absolute drempel.
- Method of adjustment
o De proefpersoon draait hier zelf aan de knoppen voor de verandering van geluid.
Hij/zij krijgt de opdracht om te stoppen met draaien totdat hij/zij het geluid niet meer
hoort.
- Method of constant stimuli
o Hier worden de verschillende intensiteiten een aantal
keer aangeboden. De curve die hier ontstaat heet
een pscyhofyscische curve (S-curve) genoemd.
Hoe steiler de lijn is, hoe preciezer je bent in het
detecteren van intensiteit. Dit experiment kost wel
meer tijd, maar is wel nauwkeuriger.
Weber’s law – E.H. Weber (1795 – 1878)
Er is hier een relatie tussen het verschil. Je begint met de
eerste stimulus, bijvoorbeeld een bal van 300 kg. Om te weten dat een andere bal een ander
gewicht heeft blijkt dat het dan 400 kg moet zijn. Bij elektrische schokken detecteer je al een
verschil bij hele kleine verschillen. Als de fysieke eigenschappen veranderen, geven mensen
niet het antwoord of iets groter of kleiner is. Bijvoorbeeld als je twee lampjes ophangt, dat
dan de lichtintensiteit groter is.
Steven’s powe law – S.S. Stevens
Een response compression betekent dat je steeds meer intensiteit nodig hebt om een
stapje aan inschatting te geven. Als er een klein beetje bij komt, wordt het effect op je
waarneming steeds groter.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Kirawesseling04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
