Dit is een samenvatting van geschiedenis over tijdvak 10, de tijd van de televisie en computer. Alle paragraven worden duidelijk beschreven.
Boek: geschiedenis werkplaats
Jaar: 4 en 5 havo
Tijdvak 10: De tijd van televisie en computer
10.1 Dekolonisatie
KA: De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
De Britse premier Winston Churchill werd in de hele westerse wereld bewonderd als held van de 2 e wereldoorlog. Maar in
juni 1945 verloor zijn partij de verkiezingen. Groot-Brittannië was door de oorlog veel verzwakt om India te beheersen.
Bovendien drongen de VS aan op dekolonisatie. Brits-India werd opgedeeld in twee staten: India en een islamitische staat
die hij Pakistan noemde. Na brits-India liet Groot-Brittannië bijna al zijn andere Aziatische koloniën zo snel mogelijk
onafhankelijk worden. Ook in de rest van Azië kwam een eind aan de westerse hegemonie (overwicht). Nederland wilde
Indonesië in 1945 nog niet opgeven, maar de Nederlandse machtpositie was door de Japanse bezetting verslechterd. Op 17
augustus 1945 werd Indonesië een republiek. Daarna begon de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog waarin Indonesiërs
zich verzetten tegen het Britse leger. In juni 1947 begon het Nederlands leger een grote militaire operatie op Java en
Sumatra die door de regering een politionele actie werd genoemd. eind 1948 begon Nederland een 2e militaire operatie
waarbij Soekarno gevangen werd genomen. Deze 2e actie leidde internationaal tot grote verontwaardiging. Onder dwang
van de VS en de veiligheidsraad besloot Nederland daarna toch om Indonesië af te staan. Net als Nederland weigerde
Frankrijk zijn koloniale bezit in Azië op te geven. Frankrijk kreeg Amerikaanse steun bij zijn pogingen de macht te heroveren.
Toch lukte dat niet, na 1949 kreeg Vietnam steun van China. Ook in het Midden-Oosten eindigde de westerse hegemonie.
Frankrijk erkende hun onafhankelijkheid in 1946. De Britten bestuurden toen nog Palestina. In het interbellum was hier al
geweld uitgebroken tussen Arabische Palestijnen en joodse immigranten. De immigranten waren zionisten, aanhangers van
het Joods nationalisme. In 1965 was bijna heel Afrika onafhankelijk. Alleen Portugal liet Angola en Mozambique na bloedige
oorlogen pas in 1974 onafhankelijk worden.
10.2 De koude oorlog
KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit
voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
De 2e wereldoorlog was nauwelijks voorbij toen vijandschap ontstond tussen de VS en de Sovjet-Unie. Tussen 1945 en 1949
liet Stalin overal in zijn invloedssfeer communistische staten naar Sovjet-voorbeeld vestigen. De grenzen met het westen
gingen dicht: midden in Europa kwam het ondoordringbare ijzeren gordijn, bewaakt met prikkeldraad, mijnenvelden,
grenstroepen en schietinstallaties. Onderdeel van deze politiek van containment (indamming) was grootschalige
economische hulp voor de wederopbouw van West- en Zuid-Europa. Deze Marshallhulp moest de Europeanen welvarend
maken. In de Sovjetzone werd de communistische Duits Democratische republiek (DDR) gesticht. De VS en de westerse
landen in Europa sloten datzelfde jaar een bondgenootschap, de NAVO. Ze spraken af dat ze een aanval op hen zouden
beschouwen als een aanval op allen. In 1955 sloten ook de communistische landen van Oost-Europa een militair verbond,
het Warschaupact. Een belangrijke oorzaak van de koude oorlog was dat de VS en de Sovjet-Unie veel sterker waren dan de
andere landen. De koude oorlog leidde tot blokvorming, waarbij een groot deel van de wereld verdeeld raakte in twee
ideologische blokken: het Oostblok onder leiding van de Sovjet-Unie en het vrije westen onder leiding van de VS. In de jaren
1965-1973 voerden de VS een tweede grote oorlog in Azië. Het land werd verdeeld in noord-Vietnam en zuid-Vietnam. De
dominotheorie leidde ertoe dat de Amerikanen in 1965 in Vietnam gingen vechten. Na Stalins dood namen de spanningen
in de koude oorlog af. Stalins zijn opvolger zei dat vreedzame co-existentie van communisme en kapitalisme nodig was.
Vanaf 1958 uitte hij dreigende taal over Berlijn. De grens tussen Oost- en West-Berlijn was het enige gat in het ijzeren
gordijn. De DDR-regering stopte in 1961 de uittocht door een hoge muur om West-Berlijn te bouwen. In 1975 spraken de
Sovjet-Unie en de VS af hun kernwapens niet meer verder uit te breiden. Rond 1980 leek het erop dat de koude oorlog nooit
zou eindigen. Vanaf 1985 probeerde Sovjetleider Gorbatsjov de problemen op de lossen door meer vrijheid te geven en de
kostbare wapenwedloop te beëindigen. In 1989 werd het ijzeren gordijn afgebroken. In 1990 werd de DDR opgeheven en
werd het een bondsrepubliek. De koude oorlog was voorbij.
10.3 Welvaart en cultuur
KA: De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 1960 aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele
veranderingsprocessen.
In 1951 was er in Nederland de eerste televisie-uitzending. In 1970 hadden bijna alle Nederlandse huishoudens een
televisie. In de jaren 1955-1973 kregen de meeste huishoudens ook een koelkast, een stofzuiger, een douche, een
wasmachine en een auto. In 1970 lag voedsel in de supermarkt. De economische groei werd aangewakkerd door sterke
loonstijgingen. In 1973 kwam de economische groei aan een eind, er ontstond weer werkloosheid. Arbeiders werden
ontslagen door automatisering. De industriële samenleving maakte plaats voor een postindustriële samenleving. Vanaf 1985
vond er weer economische groei plaats. In de jaren 1995-2001 ontstonden er mobiele telefoons en het internet. Door die
ontwikkeling ontstond er een informatie maatschappij. In West-Europese landen kwam ook de verzorgingsstaat tot stand.
Door de individualisering nam de invloed van de kerk af. In 2001 stelde Nederland als eerste land het huwelijk open voor
mensen van gelijk geslacht. Rond 1970 ontstond er een 2 e feministische golf. Na de jaren 1960 ontstond er een pluriforme
samenleving. Vanaf 1945 volgde er een geboortegolf, de naoorlogse babyboom. Vanaf 1960 volgden steeds meer jongeren
steeds langer onderwijs. De babyboomers vormden een protestgeneratie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isakramer37. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
