Nietigheden Vernietigbaarheden
Art. 3:39 BW (vorm) Art. 3:32 BW
Art. 3:40 BW (strijd met (handelingsonbekwaamheid)
goede zeden/openbare orde) Art. 3:34 BW (geestelijke
Art. 3:43 BW stoornis)
(belangenverstrengeling) Art. 3:40 lid 2 BW
(bescherming 1 partij)
Nietigheid van een rechtshandeling Art. 3:44 BW (bedrog,
brengt mee dat de rechtsgevolgen bedreiging, misbruik)
door partijen niet intreden. De Art. 6:228 BW (dwaling)
gevolgen van nietigheid zijn:
i. Partiële nietigheid (art. De gevolgen van vernietiging is dat
3:41 BW) een rechtshandeling met
ii. Conversie (art. 3:42 BW) terugwerkende kracht ophoudt te
bestaan (art. 3:53 BW): er is dan
Ambtshalve toepassing door de geen rechtsgrondslag meer.
rechter (art. 25 Rv): declaratoir.
Voor vernietigbaarheid is een
Bij nietigheden gaat het om een beroep door partijen vereist (art.
individueel/algemeen belang. 3:49 BW): de rechter vernietigt pas
als het verzoek is gedaan.
Absolute nietigheid - Dit is anders bij algemene
Een rechtshandeling is van voorwaarden, dan wordt ook
rechtswege nietig en werkt ambtshalve vernietigd.
tegenover eenieder. - Constitutief.
Relatieve nietigheid Bij vernietigbaarheid gaat het om
Een rechtshandeling is slechts bescherming van particuliere
nietig tegenover bepaalde belangen.
personen van rechtswege.
Verjaring: art 3:52 BW.
Art. 3:40 BW
Strijd met wet, goede zeden of openbare orde
3 toetsingscriteria
1. Goede zeden;
2. Openbare orde;
3. Strijd met dwingende wetsbepaling (lid 1 en 2)
Wet verbiedt het verrichten van een rechtshandeling (art. 3:40 lid 2)
Nietigheid is geen automatisme (lid 3). Lid 3 wordt alleen hier
toegepast, niet bij lid 1.
Wet verbiedt de inhoud van een rechtshandeling (art. 3:40 lid 1) (strijd
met openbare orde/goede zeden)
De inhoud ziet op de verplichtingen die de overeenkomst schept.
Esmilo/Mediq: “de enkele omstandigheid dat de overeenkomst
tot een door de wet verboden prestatie verplicht, brengt niet mee
dat zij een verboden strekking heeft en dus nietig is, ook niet als
beide partijen zich bij het sluiten van de overeenkomst bewust
waren van het wettelijk verbod. Of een overeenkomst (inhoud
of strekking) in strijd is met de openbare orde hangt af van:
o Welke belangen door de geschonden regel worden
beschermd;
o Of door de inbreuk op de regel fundamentele beginselen
worden geschonden;
o Of partijen zich van de inbreuk op de regel bewust waren;
o Of de regel in een sanctie voorziet.
Wet verbiedt de strekking van een rechtshandeling (art. 3:40 lid 1)
(strijd met openbare orde/goede zeden)
De strekking ziet op de achterliggende bedoeling, de voorzienbare
gevolgen, van de overeenkomst.
Burgman/Aviolanda: “er is pas sprake van een strekking in strijd
met de openbare orde, als beide partijen zich daarvan bewust zijn
geweest.”
AZL/Erven Moerman: “geen sprake van een inbreuk op een zo
essentieel fundamenteel beginsel van de rechtsorde dat sprake is
van strijd met de openbare orde.”
Esmilo/Mediq: “het enkele feit dat de overeenkomst tot een door
de wet verbonden prestatie verplicht, brengt geen automatische
nietigheid wegens verboden strekking mee. Of een overeenkomst
(inhoud of strekking) in strijd is met de openbare orde, hangt af
van de punten hierboven.
B/H en R: “Voor nietigheid van een rechtshandeling wegens strijd
met de goede zeden op grond dat deze strekt tot benadeling van
schuldeisers, is niet vereist dat ten tijde van het aangaan van de
rechtshandeling vaststaat of aannemelijk is dat schuldeisers als
gevolg van de rechtshandeling daadwerkelijk (zullen) worden
benadeeld. De nietigheid vindt haar grond in de onzedelijke
strekking van de rechtshandeling, en niet in de nadelige gevolgen
van de rechtshandeling voor anderen.”
,Bij een onrechtmatige daad vergelijk je met de situatie dat de gemeente
geen overeenkomst zou hebben gesloten, dan kun je geen gederfde winst
vorderen. Bij wanprestatie is de vergelijkingsmaatstaf in welke situatie ben
ik beland als de overeenkomst wel keurig zou zijn nagekomen. Baseer je je
vordering tot schadevergoeding op wanprestatie, dan kun je je gederfde
winst dus wel vorderen!
Verschil tussen positieve en negatieve contractsbelang.
Nietigheid & onverschuldigde betaling
Stappenplan
Stap 1: Is sprake van nietigheid en is daarmee de prestatie zonder
rechtsgrond verricht?
Art. 3:40 lid 2 BW: de vraag is of de wetsbepaling de strekking
heeft de geldigheid en daarmee strijdige rechtshandelingen aan te
tasten (3:40 lid 3). Zo ja, dan kan onverschuldigde betaling (6:203
BW) worden gevorderd. Zo nee, dan kan er niets worden
teruggevorderd.
Stap 2: Onverschuldigde betaling (art. 6:203 BW)
Recht op terugvordering van prestaties die zonder rechtsgrond zij
verricht.
Indien sprake is van ongedaanmaking van de prestatie van
andere aard, is ex art. 6:210 lid 2 BW de hoofdregel: ‘vergoeding
van de waarde van de prestatie op het ogenblik van ontvangst.’
o Polyproject/Warmond II: “waardering van dit artikel
behoort te geschieden op de grondslag van hetgeen wel
geoorloofd zou zijn geweest als tegenprestatie te vorderen:
daarom onderzoek”
o Vergoeding van de waarde van de prestatie ex lid 2
geschiedt a.d.h.v de marktwaarde: indien dat niet mogelijk
is: ‘door partijen overeengekomen prijs, voor zover dat
redelijk is.’
Stap 3: Vormt art. 6:211 lid 1 BW een uitzondering hierop?
Blokkeringsbepaling: blokkering van de vorderingen ter
compensatie van prestaties die naar haar aard niet op geld
gewaardeerd behoeven te worden.
Dus: als ongedaanmaking niet kan + waardering op geldt niet
behoort
o Bijv. bij mishandeling/moord.
Polyproject/Warmond I: “art. 6:211 lid 1 BW moet restrictief
worden uitgelegd: het enkele feit dat de financiële bijdrage
wettelijke grondslag mist, kan niet tot de slotsom leiden dat de
prestatie van de gemeente, behoort tot de prestaties die niet in
rechte op geld behoren te worden gewaardeerd.”
Art. 3:39 BW
Vormvereisten
De strekking van de rechtshandeling is erg belangrijk.
, Schriftelijkheidsvereiste
“Indien mondeling overeenstemming is bereikt over de verkoop van een
woonhuis aan een particuliere koper en de verkoper weigert zijn
medewerking
te verlenen aan het opmaken en ondertekenen van een koopakte, dan
mag
(ook) de verkoper, mits hij een particulier is, zich erop beroepen dat aan
deze
mondelinge overeenstemming geen rechtsgevolg toekomt.”
- Slechts onder zeer bijzondere omstandigheden kan worden
geoordeeld dat een beroep op het ontbreken van een schriftelijke
vastlegging naar maatstaven van R&B onaanvaardbaar is (art.
6:2 lid 2 BW). Een hoger bod van een derde is geen bijzondere
omstandigheid.
- Dus ook de particuliere verkoper wordt beschermd wanneer deze
aan een particuliere koper verkoopt.
Dexia
“Ratio van art. 1:88 lid 1 onder d BW dat toestemming van de andere
echtgenoot vereist is voor overeenkomsten van koop op afbetaling, is
om echtgenoten in hun onderlinge verhouding te beschermen. Dit heeft
ook betrekking op koop op afbetaling van vermogensrechten (en dus
niet alleen voor stoffelijke zaken).”
Gevolgen van nietigheid
2 categorieën
Categorie 1: zoeken naar een tussenoplossing
a. Nadeel opheffen i.p.v. vernietiging (art. 3:54 lid 2 jo 6:230
lid 2 BW)
o Alleen mogelijk bij misbruik van omstandigheden & dwaling!
o Alleen opheffing als het aannemelijk is dat de overeenkomst
anders wel tot stand was gekomen.
o Bij vernietiging heb je geen recht meer op schadevergoeding
o.g.v. wanprestatie, omdat vernietiging terugwerkende
kracht heeft en er dan geen verbintenis meer is om na te
komen.
o De dwalende koper die een prijsvermindering wenst, kan de
weg van art. 6:230 lid 2 BW bewandelen.
b. Beperken gevolgen vernietiging (art. 3:53 lid 2 BW)
c. Partiële nietigheid (art. 3:41 BW)
o De nietigheid blijft beperkt tot een deel van de
rechtshandeling.
o Eerst moet je kijken of de rechtshandeling splitsbaar is: staat
het niet-nietige deel gelet op de inhoud en strekking van de
handeling, in onverbrekelijk verband met het nietige
deel?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JudithhhhS. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
