Dit document omvat alle artikelen van probleem 6 (empathie).
Het document bestaat uit 2 delen:
Eerst worden de leervragen beantwoord aan de hand van informatie uit de artikelen.
Daarna zijn alle artikelen nog een keer samengevat (incl. methode, resultaten, discussie, limitaties). Dit laatste deel ...
Voorbespreking
Probleemstelling
- Wat is empathie?
- Hoe zie je empathie in het brein?
- Wat is het verschil (in effect) tussen empathie en sympathie?
- Wat is het effect van empathie (op dokter-patiënt relatie)?
- Hoe krijg je empathie en kan je empathie leren?
Brainstorm/probleemanalyse
Empathie
Kunnen verplaatsen in emoties van anderen
Zonder oordelen
Accepteert gevoelens ander
Niet altijd mogelijk: moeilijker als je je niet kan verplaatsen → maar nog wel mogelijk om empathisch te zijn
Nadelen: misinterpretatie o.b.v. eigen ervaringen
Sympathie
Vriendelijk zijn (je ‘mag’ iemand)
Betrokkenheid op een andere manier (afhankelijk van context)
Empathie meten
Vragenlijsten
(TOM test)
Brein: prefrontale cortex en amygdala
Empathie en dokter-patiënt relaties
Tot een bepaalde hoogte goed → balans vinden
Door empathie → betere band → meer informatie onttrekken
Therapietrouw omhoog
Sneller herstel
Durft eerder naar de dokter toe te gaan
Leerdoelen
Vignet 1:
1. Wat is empathie?
2. Welke gebieden in het brein zijn hierbij betrokken?
Vignet 2:
3. Wat is het effect van empathie op de patiënt?
4. Wat is de mechanische achtergrond hiervan?
Vignet 3:
5. Hoe kom je empathisch over?
6. Kan je empathie leren?
1
,1. Wat is empathie?
Empathie komt van de twee Griekse woorden em en pathos → feeling into
Er zijn veel verschillende definities van empathie
Bron: Coulehan et al. (2001).
Empathie = the ability to ‘connect’ with patients → luistern en aandacht geven aan de patiënt
Medische empathie = het vermogen de situaties, perspectief en gevoelens van de patiënt te begrijpen en
dit begrip te delen met de patiënt
Empathie heeft drie componenten:
1. Cognitief → therapeut gaat via verbale- en non-verbale cues in het hoofd zitten van de ander
(zonder eigen perspectief te verliezen)
2. Emotioneel/affectief → vermogen om jezelf in de patiënt te verplaatsen, emotie over kunnen nemen.
3. Gedrag/actie → feedback component: navragen of je het als therapeut goed begrepen hebt.
(hierdoor kan de patiënt het zelf aanpassen indien onjuist)
Bron: Derksen (2013)
Empathie kan op drie niveaus worden gedefinieerd als:
1. Houding (affectief) → morele normen in de geest van de arts -belangstelling voor de ander
2. Competentie (cognitief)
a. Empathische vaardigheden
b. Communicatievaardigheid
c. Vaardigheid om een relatie op te bouwen met een patiënt op basis van wederzijds vertrouwen
3. Gedrag → (non)verbale vaardigheden (cognitief) & herkennen van emotionele staat van ander (affectief)
Bron: Halpern (2003). What is clinical empathy
Empathie (buiten de wetenschap om) = een manier van begrip dat emotionele respons uitlokt
Medische empathie = correct erkennen emotionele status zonder ervaren emotionele, intellectueel,
cognitieve empathie.
Wetenschappelijke empathie (zoals het wordt gezien in wetenschap)
Een losgekoppelde cognitie
Het herkennen van een bepaalde emotie zonder deze zelf te voelen
Het ervaren van een emotie is niet belangrijk voor het begrijpen wat een patiënt voelt
Hierdoor kan objectief gehandeld worden
Dit onderscheid wordt ook wel gemaakt met de termen affectieve en cognitieve empathie:
Affectieve empathie = herkennen van hoe het voelt om bepaalde gevoelens te ervaren + gevoelens meevoelen
Cognitieve empathie = in het perspectief van een ander staan
Emotionele afstemming = begrijpen ervaren emoties van belang voor emotionele afstemming en weten
hoe mee om te gaan
Detached concern is niet hetzelfde als empathie
Het simpelweg noemen van de emoties van de patiënt is niet empathie, je moet herkennen hoe iets voelt.
Je kunt cues halen uit de toon waarmee de patiënt praat.
2
,Bron: Kim et al. (2004)
Patiënt-waargenomen empathie = gevoelens van begrepen worden en geaccepteerd worden door de arts.
Dit begrip en acceptatie bestaat uit twee componenten:
Cognitieve aspect = vermogen van de arts om de mentale/psychische toestand van de patiënt te
begrijpen en effectief zijn perspectief terug te communiceren naar de patiënt
Affectieve aspect = vermogen van de arts om te reageren op de emotionele staat van de patiënt
en deze te verbeteren
In het affectieve aspect zit een gedragscomponent verwerkt
Bron: Neumann et al. (2009)
Empathie wordt gezien als meerdere aspecten → als:
1. Een affectieve gebeurtenis
2. Een cognitieve gebeurtenis
3. Een gedraging: sociale en emotionele competentie
4. Een vereiste voor sociale steun
5. Een functie van genderverschillen
Empathie als een affectieve gebeurtenis
Empathie = een affectie reactie die voorkomt uit de waarneming van iemands anders emoties of situatie
Hierbij wordt de situatie/emoties van de ander ervaren door aandacht te geven aan die emoties
Hierbij is mental awareness nodig om het onderscheid te kunnen maken tussen jezelf en wat de ander voelt.
Je moet de wereld van die persoon over nemen alsof het je eigen wereld is, zonder de ‘as if’ kwaliteit te verliezen.
Empathie als een cognitieve gebeurtenis
Het begrijpen van de anders emoties zonder deze te hoeven voelen/ervaren + anticiperen op bepaalde situaties.
Cognitieve aspect van empathie bevat perspectief nemen (perspective taking) en rol innemen (role taking)
Er zijn twee traditionele ideeën hierover:
1. Meads symbolische interactie → role taking
2. Piagets theorie van cognitieve ontwikkeling → perspective taking
Empathie als een gedraging: sociale en emotionele competentie
Interactieve competentie focust zich op drie componenten:
1. Kennis van sociale factoren, regels en normen
2. Het vermogen te handelen volgens deze regels en normen
3. De non-verbale sensitiviteit of vermogen om cues te herkennen en er goed mee om te gaan
Er zit dus altijd en subjectief interpersoonlijk deel aan.
Een meetbaar construct van sociale competentie en sociale intelligentie.
General competence model → instrumentele en sociale competentie.
Empathie dient als een functie van de zenuwcel activiteiten in de hersenen.
Je hebt hier twee niveaus van: primary acquisition & secondary acquisition
1. Primaire verwerving = ontwikkelen van empathie als baby/kind door gedrag van ouders over te nemen
(vroege socio-emotionele fase)
2. Secondaire verwerving = ontwikkelen van de nadelige gevolgen door het hebben van empathie
(angst, stress → spiegel neurons werken dan minder → minder empathie)
Klinische empathie = het vermogen om (1) de situatie, perspectief en gevoelens van patiënt te begrijpen en
(2) deze accuraat te kunnen communiceren en checken en (3) hier op een behulpzame
(therapeutische) manier mee omgaan (Mercer & Reynold)
3
, Bron: Hein & Singer (2008)
Empathie = affectieve staat veroorzaakt doordat anderen emoties delen.
Let op: ALLEEN affectief → daarin verschillen Hein & Singer met veel andere definities van empathie
Empathie is te onderscheiden van drie definities:
Emotional contagion = overnemen emotionele staat, onbewust dat het jouw gevoel is
Sympathie = pro-sociaal, medeleven, ander willen helpen vanuit ander perspectief
Cognitive perspective taking = intenties, verlangens, geloven van anderen kunnen beredeneren (TOM)
Psychopathen kunnen het cognitief deel wel, maar affectief deel niet bevatten.
Zij zouden dus volgens Hein geen affectieve empathie kunnen hebben.
Ze hebben geen resonerende gevoelens en dus geen schuldgevoel.
Autisme hebben moeite met cognitief deel, maar kunnen affectief wel ervaren.
Sympathie vs. empathie
Bron: Coulehan et al. (2001).
Sympathie wordt soms gezien als hetzelfde als empathie
Maar er is een duidelijk verschil in het ervaren van de gevoelens van een anders
Sympathie
Dezelfde gevoelens ervaren als de ander
Vb. Arts/therapeut voelt zich verdrietig en krijgt tranen in zijn ogen wanneer de patiënt huilt
Empathie
Voelen binnen iemands gevoelens
Je ervaart/voelt niet zozeer dezelfde gevoelens als de ander
Maar je begrijpt waarom iemand bepaalde gevoelens heeft
Empathie gaat niet om het hebben van congruente gevoelens waardoor het veelzijdiger is
Dus: iemand kan empathisch zijn, zonder sympathie te vertonen.
Bron: Hojat et al. (2015).
Bij sympathie voel je emotie
Bij empathie voel je geen emotie
Bron: Neumann et al. (2009)
Empathie is meer een intellectuele eigenschap van de geest → weten hoe een persoon zich voelt (knowing)
Sympathie is meer een emotioneel staat van de geest → het voeren van andermans emoties (feeling)
Meten van empathie
Jefferson Scale of Patient Perceptions of Physician Empathy (JSPPPE)
Zelfrapportage (door de arts ingevuld)
Meet: cognitieve en attitude factoren
Consultation and Relational Empathy Measure (CARE)
Beoordeling door de patiënten (patient rating system)
Meet: communicatie vaardigheden en attitudes van de arts
Roter Interaction Analysis System (RIAS)
Beoordeling door de observator (observer rating system)
Meet: empathische vaardigheden
Tape Assisted Recall method (TAR) → meet: ontwikkeling van een lange werkrelatie
Interpersonal Reactivity of Index → meet: empathie van een persoon
Empathie van de arts meten kan op verschillende manieren
1. Zelfrapportage vragenlijsten → Jefferson Scale
2. Gemeten door de patiënt → CARE
3. Transcript uitschrijven en decoderen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dswenne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
