Externe effecten / externaliteiten K/O door derde partij (ontvangt of betaalt niet ter compensatie) ->
bij Kosten = negatieve externaliteiten ; bij Opbrengsten = positieve
externaliteiten
Marktfalen / martkinefficiëntie Verwijst naar een allocatie van middelen in de vrije markt die de
maatschappelijke welvaart niet maximaliseert
Pigouviaanse belasting Een belasting die overeenstemt met de negatieve externaliteit van
een bepaald product waardoor het marktevenwicht op het
maatschappelijk wenselijk punt komt te liggen en het marktfalen
wordt opgelost
emissierechten Een emissierecht is een recht om een bepaalde hoeveelheid pollutie
in de omgeving te brengen en vooral ook het verbod om meer
pollutie in de omgeving te brengen dan toegestaan door het
emissierecht. Het is daarom, ondanks de naam, vooral een
hoeveelheidsbeperking
Fundamenteel wetenschappelijk Wetenschappelijk onderzoek dat niet gericht is op een KT bruikbare
onderzoek oplossing, technologie of toepassing maar op de vooruitgang van de
wetenschap zelf. Na de fase van basisonderzoek evolueert de kennis
verder in meer toepaste onderzoeksrichtingen die op termijn leiden
tot marktinnovaties
Patent of octrooi Het patent geeft de houder gedurende een aantal jaren het
alleenrecht om de uitvinding te exploiteren. Als tegenprestatie wordt
de patentinformatie publiek gemaakt, zodat het globale
kennisniveau toeneemt.
Coase-theorema Particuliere economische agenten kunnen het probleem van externe
effecten onderling oplossen en daarbij de welvaart verhogen op de
volgende voorwaarden 1) de eigendomsrechten zijn goed
omschreven 2) er kan onderhandeld worden zonder
transactiekosten 3) de schade moet meetbaar zijn en transactie
moet waardeerbaar 4) het aantal betrokken partijen is beperkt
internaliteiten Wanneer de acties van een individu onbedoeld gevolgen hebben op
het individu zelf maar op een later tijdstip
rivaliteit Een goed is rivaal wanneer de consumptie van de ene consument de
consumptie van de andere consumenten verminderen
exclusiviteit Een goed is exclusief wanneer een consument kan worden
uitgesloten van de consumptie ervan
Publieke goederen Een goed is een publiek goed wanneer het niet-rivaal en niet-
exclusief is. Deze goederen lijken dikwijls gratis te zijn, maar zijn het
niet.
Vrijbuiter/free rider Iemand die niet betaalt voor een goed waar zij/hij wel van geniet
Vrijbuitersprobleem Het vrijbuitersprobleem doet zich voor wanneer diegenen die baat
hebben bij een goed of dienst, er niet voor betalen, wat resulteert in
een lager dan wenselijke voorziening van dit goed of deze dienst. Het
vrijbuitersprobleem leidt dus tot marktfaling
Samuelsonvoorwaarde Een publiek goed wordt optimaal voorzien wanneer de som van de
bereidheid tot betalen van alle gebruikers gelijk is aan de marginale
kost van de voorziening ervan
Maatschappelijke kosten- Een analyse van een publiek goed waarbij de verwachter monetaire
batenanalyse kosten worden afgewogen tegen de verwachte baten. Ool externe
monetaire kosten en baten worden in rekening gebracht
Sociale normen Gedragsregels gebaseerd op nomen, waarden, gewoonten en
cultuur die onze verwachtingen bij interacties met derden
, coördineren. Daardoor leiden sociale normen tot uniform gedrag
binnen en bepaalde groep.
Tragedy of the commons Gemeenschappelijk gebruik door rationele economische agenten
van een gemeenschappelijke bron (een goed dat rivaal maar niet
exclusief is) leidt tot uitputting van dit goed, omdat de kosten,
worden verdeeld over alle gebruikers, terwijl de baten aan een
individuele gebruiker toekomen
Elinor Ostrom 8 principes 1) Definieer duidelijke groepsgrenzen
2) Pas regels voor gebruik aan lokale noden en omstandigh
aan
3) Zorg dat degene voor wie de regels gelden inspraak hebben
bij aanpassing regels
4) Zorg dat recht om zelf (als gemeenschap) regels vast te
leggen wordt gerespecteerd door andere overheden
5) Ontwikkel systeem om gedrag te controleren
6) Gebruik escalerende sancties bij overtreding van de regels
7) Zorg voor toegankelijk en goedkoop systeem om conflicten
te beslechten
8) Bouw verantwoordelijkheid in voor beheer van
gemeenschappelijke bron vanop laagste niveau tot het hele
met elkaar verbonden systeem
Deadweight loss Een welvaartsverlies door afwijking van het marktevenwicht als
gevolg van marktbeperkingen. Dit verlies wordt uitgedrukt als
verloren surplus tov het maximale totaalsurplus
Indirecte belastingen Een belasting waarbij er geen directe band is tussen de economische
agent die de belasting betaalt en de belastende overheid. De
belasting wordt door een derde aan de belastingdienst overgedragen
Subsidie Een financiële ondersteuning door de overheid om het gedrag van
de bevolking of van een specifieke doelgroep te beïnvloeden in de
door de overheid gewenste richting
Prijsinterventie Prijsinterventie is een tussenkomst in de marktwerking waarbij de
overheid minimum- of maximumprijzen oplegt
Maximumprijs De door de overheid hoogste toegelaten prijs voor een goed of
dienst. Deze prijs ligt onder de marktprijs en wordt ingesteld om
consumenten te beschermen tegen te hoge prijzen van
basisproducten.
Minimumprijs De door de overheid minimaal toegelaten prijs voor een goed of
dienst. Deze prijs ligt boven de marktprijs en wordt ingesteld om
producenten te beschermen en hen voldoende inkomen te bezorgen
wanner de markt daar niet in slaagt.
Quota Overheidsinterventie die de minimale of maximale verhandelde
hoeveelheden vastlegt.
Begroting Een overzicht van alle voorziene ontvangsten en uitgaven van een
overheid gedurende een bepaald jaar.
Belasting Een betaling van een huishouding aan een overheid waarbij er geen
directe band bestaat tussen het te betalen bedrag en de mate
waarin de betrokken huishouding gebruikmaakt van de
dienstverlening van de overheid (geen profijtbeginsel)
Overheidsschuld Het totale bedrag dat de overheid heeft ontleend. Het is de som van
alle tekorten die de overheid in het verleden heeft geleden min alle
reeds afgeloste schuld.
Sneeuwbaleffect Wanneer hoge rentelasten (vanwege een hoge uitstaande schuld)
ervoor zorgen dat er jaar na jaar extra schulden moeten worden
gemaakt.
Pal-of-Ratchet effect Uitgaven van een overheid stijgen gemakkelijker dan ze dalen. Dit is
ook van toepassing op heel wat andere zaken zoals
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper inaradesancte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.