Het hart:
Bloedvaten worden onderverdeeld in 2 bloedsomlopen:
- Kleine bloedsomloop: wordt ook wel pulmonaire circulatie genoemd. Het
vervoert het bloed van en naar de gaswisselingsoppervlakken van de longen.
- Grote bloedsomloop: wordt ook wel systeemcirculatie genoemd. Het vervoert
bloed van en naar de rest van het lichaam.
Arteriën (slagaders): worden ook efferente bloedvaten genoemd. Ze vervoeren het
bloed van het hart weg.
Venen (aders): worden ook wel afferente bloedvaten genoemd. Ze vervoeren het
bloedt naar het hart terug.
Capillairen (haarvaten): zijn kleine, dunwandige bloedvaten tussen de kleinste
arteriën en de kleinste venen. Dankzij de dunne wanden kan er uitwisseling
plaatsvinden van voedingsstoffen, opgeloste gassen en afvalstoffen tussen het bloed
en de omringende weefsels.
De uitwendige anatomie van het hart:
4 delen van het hart:
- Rechteratrium (boezem): dit deel ontvangt bloedt uit de grote bloedsomloop en
geeft dat door aan het rechterventrikel.
- Rechterventrikel (kamer): dit deel stuwt het bloed de kleine bloedsomloop in.
- Linkeratrium (boezem): dit deel ontvangt bloed uit de kleine bloedsomloop en
geeft dat door aan het linkerventrikel.
- Linkerventrikel (kamer): dit deel stuwt het bloed de grote bloedsomloop in.
Het hart is omgeven door de pericardiale holte. De bekleding van de pericardiale
holte is een sereuze membraan, het zogenoemde hartzakje of pericardium.
Het pericardium kan in 2 delen worden verdeeld:
- Viscerale pericardium (epicardium): dit bedekt het buitenste oppervlak van het
hart.
- Pariëtale pericardium: dit is de buitenste laag van deze sereuze membraan.
Het pericardium bestaat uit een dicht netwerk van collagene vezels die de positie van
het pericardium, het hart en de daarmee verbonden bloedvaten in het mediastinum
(ruimte die de borstholte in 2 longholten verdeelt) stabiliseren.
De ruimte tussen het pariëtale en viscerale oppervlak vormt de pericardiale holte.
Deze holte bevat een hoeveelheid pericardiale vloeistof, die werkt als een glijmiddel.
De 2 atria hebben betrekkelijk dunne, gespierde wanden en kunnen zich ver
uitrekken, dus als een atrium niet met bloed gevuld is, loopt het leeg en vormt een
hobbelige, kronkelige flap die auricula heet.
, Atrioventriculaire groeve: een diepe groeve die meestal met een aanzienlijke
hoeveelheid vet is gevuld, markeert de grens tussen de atria en de ventrikels.
Ondiepere groeven, de ventrale interventriculaire groeve en dorsale
interventriculaire groeve, markeren de grens tussen het linker- en het
rechterventrikel.
Behalve vetweefsel bevatten de groeven eveneens de belangrijkste arteriën en venen
die bloed naar de hartspier aanvoeren.
Het bovenste uiteinde van het hart is de basis. Het onderste puntige uiteinde van het
hart is de apex.
De hartwand:
De wand van het hart bestaat uit 3 lagen:
- Epicardium (viscerale pericardium): dit is de buitenste laag
- Myocardium (myocard): dit is de middelste laag
- Endocardium (endocard): dit is de binnenste laag
Het myocardium is de gespierde wand van het hart en bevat hartspierweefsel,
bloedvaten en zenuwen. Het hartspierweefsel van het myocardium vormt
concentrische banden die rond de atria gewikkeld zijn en die spiraalsgewijs in de
wanden van de ventrikels doorlopen. Door deze bouw ontstaan de stuwende en
draaiende samentrekkingen van het hart.
Hartspiercellen zijn kleiner dan skeletspiervezels. Net als skeletspiercellen bevat elk
hartspiercel myofibrillen en samentrekkingen van een hartspiercel gaan, net als bij
een skeletspier, gepaard met een verkorting van afzonderlijke sarcomeren.
Elke hartspiercel staat met vele ander cellen in contact op gespecialiseerde plaatsen,
de zogenoemde intercalaire schijven,
Bij een intercalaire schijf worden de aan elkaar gevonden membranen van
aangrenzende cellen door desmosomen bij elkaar gehouden en door gap junctions
aan elkaar gekoppeld. De desmosomen brengen de contractiekracht over van de ene
cel op de andere wanneer ze tijdens een contractie ‘samentrekken’.
De bindweefsels van het hart bestaan uit vele collagene en elastische vezels rond
elke afzonderlijke hartspiercel. Door deze vezels worden aangrenzende cellen bij
elkaar gehouden. Deze vezels (1) verstevigen de hartspiervezels, bloedvaten en
zenuwen van het myocardium; (2) verstevigen het hart en voorkomen dat het teveel
wordt uitgerekt; en (3) helpen het hart na een contractie naar zijn oorspronkelijke
vorm terugkeren.
Inwendige anatomie en organisatie:
De 2 atria zijn gescheiden door het septum interatriale (septum,wand) en de 2
ventrikels door het septum interventriculare.
, Elke atrium mondt uit in het ventrikel aan dezelfde zijde via de atrioventriculaire klep
(AV-klep), plooien van vezelig weefsel die ervoor zorgen dat het bloed vanuit de atria
uitsluitend de ventrikels in kan stromen en niet terug.
Het rechteratrium ontvangt bloed van de v. cava superior (bovenste holle ader) en de
v. cava inferior (onderste holle ader).
De coronaire venen (kransslagaders) van het hart voeren veneus bloed terug naar de
sinus coronarius, die iets onder de verbinding met de v. cava inferior in het
rechteratrium uitmondt.
Bloed stroomt van het rechteratrium naar het rechterventrikel door een brede
opening die door 3 slippen van vezelig weefsel wordt begrensd. Deze slippen of
cuspus maken deel uit van de rechter atrioventriculaire klep (AV-klep), ook wel de
valvula tricuspidalis genoemd.
Elke slip wordt op zijn plaats gehouden door bindweefselvezels, de zogenoemde
chordae tendineae. Deze vezels zijn verbonden met papilspieren, kegelvormige
uitsteeksels op het binnenste oppervlak van het ventrikel. Door de contractie van
deze spieren komen de peesdraden strak te staan, waardoor de kleppen niet kunnen
‘terugslaan’ en het bloed niet terug kan stromen naar het rechteratrium.
Bloed dat het rechterventrikel verlaat, stroomt in de truncus pulmonalis, het begin
van de kleine bloedsomloop.
De pulmonalis klep (halvemaanvormige kleppen) bevindt zich bij de doorgang van de
rechterventrikel naar de longslagader.
Vanuit de truncus pulmonalis stroomt bloed de linker en rechter a. pulmonalis
(longslagader) in. Deze bloedvaten vertakken zich herhaaldelijk in de longen tot het
bloed uiteindelijk in de capillairen terechtkomt waar de gaswisseling plaatsvindt.
Evenals het rechteratrium heeft het linkeratrium een uitwendige auricula (hartoor)
en een klep, de linker atrioventriculaire klep (AV-klep) of mitralisklep. Dit is de klep
tussen de linkeratrium en linkerventrikel.
Bloed dat het linkerventrikel verlaat, stroomt door de halvemaanvormige kleppen
(aortakleppen) de aorta in, het begin van de grote bloedsomloop.
Als het krachtige linkerventrikel zich samentrekt, puilt hij ook uit in de holte van het
rechterventrikel; dit draagt ertoe bij dat bloed uit het rechterventrikel wordt
gestuwd.
Soorten kleppen:
- Tricuspidalisklep (rechter AV-klep): klep tussen de rechteratria en de
rechterventrikel.
- Pulmonalisklep (halvemaanvormige klep): klep tussen de rechterventrikel en de
longslagader.
- Mitralisklep (linker AV-klep): klep tussen de linkeratria en de linkerventrikel
- Aortaklep (halvemaanvormige klep): klep tussen de linkerventrikel en de aorta.
