Algemene ziekteleer 2 & slijmvliesafwijkingen
Zwelling in het hoofd-halsgebied
Structuren in het hoofd-halsgebied
- Huid
- Bind-, bot-, spier- en vetweefsel
- Bloedvaten
- Zenuwen
- Lymfeklieren
- Speekselklieren
- Schildklier
- Dentitie
Oorzaak: OCNOTA
- Ontsteking (bv. Abces = met pus gevulde zwelling)
- Cyste (holte gevuld met lucht, vocht of semi-vast materiaal) (bv. Mucokele =
speekselkliercyste)
- Neoplasma (tumor) (bv. Maligniteit = kwaadaardig)
- Obstructie (blokkade) (bv. Speekselsteen = verkalking van ingedikt speeksel)
- Trauma (bv. Hematoom = bloeduitstorting waarbij het bloed tussen de omliggende weefsels
komt.)
- Aangeboren afwijking (bv. Laterale halscyste)
Primaire symptomen
- Anamnese
- Klinische symptomen
Speciële anamnese
- Uitvragen van de hoofdklacht
- Initiatief bij de zorgverlener
- Meer medisch-inhoudelijk
- 7 dimensies: ALECOBO:
o Aard Hoe voelt het/ ziet het eruit?
o Lokalisatie Waar zit het?
o Ernst Hoe groot? Pijn?
o Chronologie Wisselend, alleen toenemend, snel progressief?
o Ontstaan Luxerend moment?
o Beïnvloeding Uitlokkende factoren, bv eten?
o Overig/opvatting Andere klachten, zelf een idee?
Algemene anamnese
Risicofactoren voor maligniteit (kwaadaardig gezwel)
- Leeftijd boven de 40 jaar
- Frequent alcoholgebruik
- Roken
- Bestraling op de hals in het verleden
- HPV infectie
1
,Intra- en extra-oraal onderzoek
- Inspectie; ook A zeggen, tong uitsteken
- Palpatie zwelling:
o Grootte
o Vorm, bv. Verheven, rond, exofytisch
o Afgrensbaarheid, bv. Scherp begrensd
o Aard van het oppervlak, bv. Verruceus, erosief, ulceratief
o Consistentie, bv. Zacht, vast-elastisch, beenhard, geïndureerd
o Kleur, bv. Blauw doorschemerend, leukoplakie, erythroplakie
o Beweeglijkheid, bv. Los van de mucosa of onderlaag
o Drukpijnlijkheid
o Temperatuur
o Fluctuatie
Kenmerken ontsteking
- Rubor roodheid
- Calor warmte
- Dolor pijn
- Tumor zwelling
- Funtio laesa functieverlies
Oorsprong/lokalisatie
- Wang- en lipmucosa
o Mucokèle: slijmcyste kleine speekselkliertjes
- Mondbodem
o Ranula: slijmcyste gl. Sublingualis
o Speekselsteen
o Dermoidcyste: holte gevuld met haren, huid, tanden, talg, vet
o Speekselkliertumor (rood= kwaadaardig)
- Dorsale tongoppervlak en tongrand
o Maligniteit: kwaadaardig
o Hemangioom: goedaardige woekering van bloedvaten
- Gingiva
Lokaal
o Fibroom: goedaardige tumor van bindweefsel
o Pyogeen granuloom: goedaardig, snel groeiend tumortje, opgebouwd uit sterk
doorbloed bindweefsel.
o Perifeer reuscelgranuloom: verhevenheid in de gingiva, rijkelijk doorbloed
o Abces/fistel: holte met pus
o Gingivacyste: holte met lucht, vocht, semi-vast materiaal
o Plaveiselcelcarcinoom: kwaadaardige tumor uitgaande van plaveiselcellen
o Maligne lymfoom: Lymfeklierkanker.
Gegeneraliseerd
o Medicatie-gerelateerd
2
, o Hormonaal
o Familiair
o Leukemie (kwaadaardig)
- Palatum
o Abces
o Torus: benig uitgroeisel, goedaardig
o Fibreuze hyperplasie: hyperplasie (vermeerdering van cellen) van bindweefsel.
o Pleiomorf adenoom: benigne speekselkliertumor (benigne= goedaardig)
o Adenocarcinoom: klierkanker
o Lymfoom: lymfeklierkanker, kwaadaardige lymfocyten in het lymfestelsel
- Pre-auriculair (voor de oorschelp)
o Sialo-adenitis: ontsteking vd speekselklieren en hun afvoerbuizen. (bv. Parotitis
epidemica = bof paramyxovirus)*
o Syndroom van Sjögren: auto-immuunziekte, vooral traan- en speekselklieren raken
ontstoken.
o Sialose: speekselvloed
o Sarcoidose: ziekte waarbij ontstekingen in organen ontstaan
o Pleiomorf adenoom*
o Warthin tumor: tumor die zich vormt in de speekselklier.
o Adenocarcinoom: klierkanker
o Kaakgewricht
- Faciaal
o Submuceus abces: abces in de wang
- Hals
o Schildklier of halscyste
o Meestal lymfeklier
Lymfeklierzwelling in de hals
Lymfeklieren:
Klein, rond orgaan waarin lymfevocht wordt gecontroleerd op bacteriën, virussen,
beschadigde cellen en andere lichaamsvreemde deeltjes door witte bloedcellen.
- lokaal of algemene aandoening
- Ontsteking of maligniteit
- Ook aandacht voor het drainagegebied! (stroomgebied)
• Bacteriële infectie
- Odontogeen (tand of kies), tonsillitis (ontsteking vd keelamandelen),
pharyngitis (keelontsteking)
- Tuberculose: infectie ziekte veroorzaakt door: Mycobacterium tuberculosis
- Kattenkrabziekte: infectie ziekte veroorzaakt door: Bartonella henselae. Kan
worden opgelopen door een beet of krab van een kat.
- Syfilis: een soa veroorzaakt door: Treponema pallidum. Een zweertje op de
plaats van de eerste infectie.
• Virale infectie (virus)
- Stomatitis herpetica: ontsteking van de mondslijmvliezen.
3
