Een samenvatting van hoofdstuk 1 t/m hoofdstuk 11 van het boek 'Een kennismaking met de oude wereld'. Inclusief aantekeningen uit de les en een heleboel kaarten.
De Klassieke Oudheid (L.APO.13628)
Een kennismaking met de Oude Wereld
Het Oude Nabije Oosten
1. Het ontstaan van de beschavingen in Egypte en Mesopotamië
De Steentijd:
- Neolithicum
- Mesolithicum
- Paleolithicum
Ontwikkeling van de stenen werktuigen (oude, midden- en nieuwe steentijd)
Aan het eind van de middensteentijd (rond 10.000 v. Chr.) waren de werktuigen van
dergelijke kwaliteit dat daardoor sommige groepen langer op dezelfde plaats bleven
wonen.
In Nederland eindigde de prehistorie
pas rond 50 v. Chr.
Mesopotamië “Land tussen de
twee rivieren.” (Eufraat en Tigris, het
huidige Irak) ‘Vruchtbare halve
maan.’
Neolithische revolutie = eerste
landbouw revolutie. De overgang van
jagen en verzamelen naar
nederzettingen.
Twee typen landbouw:
- Regenlandbouw
Is mogelijk in gebieden waar ten minste 205 mm regen per jaar valt (Iran,
Noord-Irak, Noord-Syrië, Kustgebied Middellandse Zee)
Kwetsbaar: een geringe terugval in de regenval brengt meteen een
voedselcrisis met zich mee.
- Irrigatielandbouw
Vorm van landbouw waarbij gebruikt wordt gemaakt van een kunstmatige
watertoevoer. (Egypte en Mesopotamië)
Irrigatielandbouw was aanzienlijk effectiever dan regenlandbouw.
Natuurlijke irrigatie: best mogelijk in Egypte waar de Nijl vóór zaaitijd (juli –
september) overstroomt.
Kunstmatige irrigatie: in Mesopotamië is de overstroming onregelmatiger en valt zij
eerder in het jaar (februari – april oogsttijd), zodat kunstmatige irrigatie geboden
is.
,De komst van landbouw betekende dat meer mensen langer op dezelfde plek
konden blijven wonen en dat meer mensen zich met andere zaken dan
voedselproductie konden bezighouden.
Eerste gemeenschap ontstond ongeveer 7000 v. Chr. gedomesticeerde dieren,
specialisaties, het schrift.
Het centrum van een Mesopotamische stad was de tempel. De tempel was de
woonplaats van de staatsgodheid die door de gemeenschap onderhouden moest
worden. De tempel ontwikkelde zich tot een grote organisatie met veel grondbezit,
hield zich bezig meet landbouw, veeteelt en ambacht en had daarom talrijke mensen
in dienst. tempeleconomie
Het schrift:
- 3400 – 3200 v. Chr.
- Spijkerschrift / Hiërogliefenschrift
- Uit behoeften van de tempeleconomie
- Pictografisch: elk woord een afbeelding
- Ideografisch: elk woord een symbool
- Tekens als lettergrepen/klank
Verschillen tussen Egypte en Mesopotamië:
- In Egypte zijn de voorwaarden voor landbouw gunstiger dan in Mesopotamië.
- Het water van de Nijl is van betere kwaliteit, de Eufraat en Tigris voerden
namelijk schadelijke zouten mee die achterblijven in het grondwater.
- In Mesopotamië werd meer gerst dan tarwe verbouwd door verzilting, in
Egypte was dat juist aandersom.
- In Egypte is de overgang van cultuurland naar woestijn erg abrupt. Daardoor
was Egypte moeilijker te bereiken. In Mesopotamië is de overgang veel
vloeiender. Mesopotamië heeft voortdurend te maken gehad met
binnendringers.
2. Het derde millennium
de Vroege Bronstijd
Egypte: Het Oude Rijk (2600 – 2150 v. Chr.)
De Egyptische geschiedenis wordt op twee manieren ingedeeld, namelijk in
‘dynastieën’ en in ‘rijken’.
Indeling in dynastieën (koningsgeslachten) is bedacht door de Egyptische
priester Manetho.
rijken = perioden waarin Egypte grote voorspoed kenden en een politieke eenheid
vormde.
30 dynastieën en 3 rijken
De rijken die we onderscheiden zijn:
Vroeg-dynastieke periode (3000 – 2600 v. Chr.)
Het Oude Rijk (2600 – 2150 v. Chr.)
, Het Middenrijk (2000 – 1800 v. Chr.)
Het Nieuwe Rijk (1550 – 1100 v. Chr.)
Late tijd (750 v. Chr. – 1922 n. Chr.)
Het Oude Rijk is beroemd geworden door de piramides.
Egypte bestond uit twee delen: Beneden-Egypte en Boven-Egypte.
Egyptische samenleving:
Laag 1: bestuurlijk apparaat:
- Farao
o Legerleider
o Opperste rechter
o Leidde religieuze ceremonies
o God
- Vizieren
- Hoge ambtenaren
- Gouverneurs
- Lage ambtenaren
- Priesters
Laag 2:
- Ambachtslieden
- Soldaten
- Kooplui
Laag 3:
- Boeren
- Mijnwerkers
- Slaven
Het Oude Rijk duurde vijf eeuwen, maar kwam ten val doordat de gouwvorsten
(=provinciehoofden) te machtig werden ten koste van de farao.
Mesopotamië: Sumer en Akkad
De twee volken die in het derde millennium vorm hebben gegeven aan de
Mesopotamische beschaving waren de Sumeriërs en de Akkadiërs.
De Sumeriërs hebben een begin gemaakt met de wetenschap, bijvoorbeeld
rekenkunde sterrenkunde, plantkunde en geneeskunde.
De Sumeriërs leefden in stadsstaten. De tempel stond hier centraal onder leiding van
een priester-vorst.
Langzamerhand kwam er steeds meer een tweedeling: een wereldlijk leider die het
leger aanvoerde en een hogepriester. Zo ontstond het koningschap.
Stadstaten:
- Vorst paleis
- Priester tempel
, Tempel (Ziqqurat):
Godsdienstig centrum
Economisch centrum
Administratief centrum
Koning Sargon was de stichter van het rijk Akkad, dit rijk omvatte geheel
Mesopotamië en strekte zich uit tot in Klein-Azië. De stad Akkad werd rond 2300 v.
Chr. het centrum van dit rijk.
De Akkadiërs hebben veel van de Sumerische beschaving overgenomen, zoals: het
schrift, godsdienstige voorstellingen, wetenschap en literatuur.
Door lokale opstanden en vreemde invallers uit het oosten ging het rijk Akkad te
gronde.
Er volgde in het derde millennium een wederopbloei van een aantal Sumerische
steden. Sumerische renaissance (2100 – 2000 v. Chr.)
De Derde dynastie van Ur creëerden opnieuw een groot rijk in Mesopotamië. Het
rijk van Ur ging echter weer te gronde door infiltratie van vreemdelingen, nu uit het
westen, de Amorieten.
Einde van het derde millennium:
- Klimaatsverandering (droogte voedseltekorten crisis in Egypte en
Mesopotamië)
- Akkadisch ontwikkelde zich tot spreek- en schrijftaal in Mesopotamië.
Summerisch hield op een gesproken taal te zijn, maar behield wel zijn functie
van religieuze en geleerde taal.
3. Het tweede millennium
De Middenbronstijd (2000 – 1600 v. Chr.)
Egypte: Het Midderijk (2000 – 1800 v. Chr.) en de Tweede
Tussenperiode (1800 – 1550 v. Chr.)
Kort voor 2000 v. Chr. werd de eenheid van Egypte hersteld door een
gouwvorstendynastie die in Thebe regeerde. Thebe werd daardoor de nieuwe
hoofdstad van het verenigd Egypte.
Het Middenrijk was een bloeiperiode van de Egyptische cultuur, met name van de
literatuur. Het was de tijd waarin de hiërogliefen de ideale vorm kregen en de literaire
werken voorbeeldig werden en daarmee ‘klassiek’.
Aan het eind van het Middenrijk brokkelde het gezag van de koningen weer af en
ging de enheid weer verloren. Dit betekende het begin van de ‘Tweede
Tussenperiode’ (1800 – 1550 v. Chr.). In deze periode kreeg Egypte te maken met
buitenlandse overheersers; de Hyksos.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Setje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
