SIV kennistoets samenvatting
Inhoud
Peritonitis & ileus ..................................................................................................................................3
H16.1 Peritonitis.................................................................................................................................3
H16.2 Ileus..........................................................................................................................................4
Verpleegkundig leiderschap...................................................................................................................7
De zeven eigenschappen van Covey...................................................................................................7
Zelfmanagement....................................................................................................................................9
Pharos laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden.....................................................9
SeMaS Self management screening..................................................................................................12
Samenwerken.......................................................................................................................................19
Handboek interprofessioneel samenwerken in zorg en welzijn.......................................................19
1.5 Definities van samenwerkingsrelaties.........................................................................................19
1.5.1 Monodisciplinair samenwerken...........................................................................................20
1.5.2 Multidisciplinair samenwerken............................................................................................20
1.5.3 Interdisciplinair samenwerken.............................................................................................21
1.5.4 Interprofessioneel samenwerken........................................................................................21
1.5.5 Interdisciplinair versus interprofessioneel: is er een verschil?............................................22
1.5.6 Transdisciplinair samenwerken............................................................................................23
3.5 De T-shaped professional...........................................................................................................23
Schriftelijke rapportage........................................................................................................................25
Richtlijn verpleegkundige en verzorgende verslaglegging....................................................................25
Inleiding............................................................................................................................................25
Uitgangsvraag 1................................................................................................................................26
Uitgangsvraag 2................................................................................................................................27
Uitgangsvraag 3................................................................................................................................30
Uitgangsvraag 4................................................................................................................................31
RSVP, SBARR, ABCDE, SOAP..............................................................................................................31
RSVP: Reason, Story, Vital signs en Plan.......................................................................................31
SBARR: Situation, Background, Assessment, Recommendation, Repeat......................................31
ABCDE: Airway, Breathing, Circulation, Disabilities, Exposure/environment................................32
SOAP: Subjectief, Objectief, Analyse, Plan....................................................................................32
Zorgplan opstellen................................................................................................................................34
1
, Stap 6 Formuleren van doelen en resultaten van verpleging...........................................................34
Stap 7 Kiezen van interventies..........................................................................................................35
Stap 8 Rapporteren, monitoren en bijsturen....................................................................................35
Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz)..............................................................................36
Praktisch gezondheidsrecht..............................................................................................................36
Venapunctie en infusie.........................................................................................................................38
Bloedafname via venapunctie..........................................................................................................38
Infusie: perifere canule.....................................................................................................................41
2
,Peritonitis & ileus
De student:
kan uitleggen wat een peritonitis is en hoe een peritonitis kan ontstaan;
kan de verschijnselen van een peritonitis beschrijven en verklaren;
weet welke acties / maatregelen de verpleegkundige dient te nemen bij peritonitis;
weet wat een ileus is en wat de verschijnselen daarbij zijn.
H16.1 Peritonitis
Het buikvlies (peritoneum) bekleedt de vrije buikholte en vrijwel alle organen die zich erin bevinden.
Een ontsteking van het buikvlies heet peritonitis. Een peritonitis kan vele oorzaken hebben en kan
zich op een bepaalde plek manifesteren (lokaal peritonitis) of het gehele buikvlies betreffen (algehele
peritonitis). Lokaal peritonitis plaatselijke klachten. Algehele peritonitis ernstig ziektebeeld met
hoge koorts.
De ontstekingsreactie kiest vaak voor een plek met een aangrenzend bekleed orgaan. Dit wil de
ontsteking dan indammen en dan ontstaat er een infiltraatvorming. Zo’n infiltraat is vaak door de
buikwand heen goed te voelen als een vaste, pijnlijke weerstand.
Afhankelijk van de weerstand van de patiënt en uiteraard ook van de virulentie van betrokken
bacteriën, lukt het niet altijd om op deze wijze de ontsteking in te dammen. Dan zal de patiënt
uiteindelijk een algehele peritonitis krijgen en steeds zieker worden. De verschijnselen die hiermee
gepaard gaan vormen samen een syndroom bekend onder de term acute buik.
H16.1.1 De acute buik
Een acute buik kenmerkt zich door de volgende verschijnselen:
Scherpe, stekende, continue pijn
Vaak kan de patiënt eerste instantie aangeven waar de pijn zit. Dit is echter niet altijd het geval, dan
is het moeilijk te lokaliseren. Meestal wordt de pijn erger naarmate de peritonitis zich verspreidt.
Soms is het plotseling en hevig (peracuut), denk hierbij aan maagperforatie. Kenmerkend voor
peritonitis is druk – en loslaatpijn, druk op zieke weefsel en door beweging loslaat. Vervoerpijn kan
bijvoorbeeld in de ambulance.
Défense musculaire
Défense musculaire betekent letterlijk het terugvechten (verdedigen) via spieraanspanning. Met het
begrip wordt dus bedoeld het onwillekeurig (reflexmatig) aanspannen van de buikwandspieren als
gevolg van prikkeling van het buikvlies, vooral bij beweging. Om zo pijn te voorkomen.
Stilligging van de darmen
Als reactie op de peritonitis zullen de darmen gaan stilliggen (darmparalyse). Elke beweging doet
immers pijn. Daardoor zal de passage van darminhoud ook stil komen te liggen. Is dit laatste het
geval dan wordt er gesproken over ileus. Bij auscultatie zijn er geen darmgeluiden te horen.
Algemene ziekteverschijnselen peritonitis:
- ernstige malaise
- anorexie
- koorts
- versnelde pols
- dreiging van shock
3
, H16.1.2 Verloop
Vooral bij een algehele peritonitis is er grote kans dat het geproduceerde ontstekingsvocht in de
buikholte wegstroomt naar de laagstgelegen delen. Denk aan onder het middenrif (subfrenische
holte) en darmdelen (mesenteria). Hier kunnen dan makkelijk abcessen ontwikkelen. Sepsis kan het
beeld begeleiden, daaraan overlijdt 30% van de patiënten.
H16.1.3 Oorzaken
Er zijn verschillende oorzaken voor peritonitis:
- Via hematogene weg besmet raken van het peritoneum met bacteriën (primaire peritonitis).
Komt weinig voor, alleen bij sterk verminderde weerstand.
- Ontstekingen in organen die grenzen aan het peritoneum. Bekende hiervan zijn appendicitis,
galblaasontsteking en ontsteking van dikke darm.
- Perforatie van holle organen grenzend aan de vrije buikholte (maagperforatie,
darmperforatie).
- Ischemie door afsluiting van een darmvat of beklemming door een volvulus (‘knoop’) of door
invaginatie. Bij een geblokkeerde bloedvoorziening (strangulatie) wordt de darmwand
necrotisch en doorgankelijk voor bacteriën die dan in de peritoneale holte terechtkomen en
peritonitis veroorzaken. Ook verdwijnt veel vocht naar de vrije buikholte.
- Bloeding in peritoneale holte, milt- en leverruptuur, buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
H16.1.4 Behandeling
De behandeling van een buikvliesontsteking omvat verschillende maatregelen:
- Er mag niets worden gegeten of gedronken; maagsonde geven.
- Geen pijnstillers voordat de diagnose gesteld is.
- Onmiddellijk antibiotica toedienen (parenteraal(buiten maag- en darmkanaal om)), tevens
vocht- en elektrolytentekort per infuus aanvullen.
- Spoelen van buikholte met fysiologisch zout (lavage) via laparotomie (afhankelijk van
situatie).
- Bestrijden van shock.
- De veroorzakende aandoening behandelen.
H16.2 Ileus
Onder ileus wordt een stoornis in de darmpassage verstaan, die niet moet worden verward met
obstipatie. Ileus kan het gevolg zijn van een volledige afsluiting van de darm waardoor niets meer kan
passeren. Ook kan een ileus ontstaan door het verlamd zijn van de darmen, zoals bij een peritonitis
het geval is, of door overmatig aanspannen van de darmspieren.
Is er sprake van een afsluiting, dan spreekt men over een mechanische ileus, is de oorzaak door het
niet goed bewegen van de darm dan is het dynamische/functionele ileus. Een ileus is een ernstige
situatie die, na soms korte tijd al, irreversibel wordt en tot de dood leidt.
Als er nog enige passage mogelijk is dan is het subileus.
De diagnose wordt gesteld op de grond van de verschijnselen. Op een buikoverzichtsfoto (BOZ) in
staande houding worden met gas of vloeistof uitgezette darmlissen gezien.
4
