SAMENVATTING KENNISTOETS MINOR FO THEMA 3.
Doelgroepen en fenomenen
CH1. INLEIDING
Lesdoelen
- De student kent verschillende doelgroepen en fenomenen in het FO werkveld
- De student kent kenmerken van daders en slachtoffers
- De student kent verschillende delicten en delict patronen
- De student kent het integratief werkzame factorenmodel in de jeugdzorg
Daders en slachtoffers
• Overlap tussen dader- en slachtofferpopulaties
• Positieve samenhang tussen de kans slachtoffer te worden van een misdrijf en het plegen daarvan (groepen
overlappen elkaar; veel slachtoffers zijn daders en veel daders zijn slachtoffer.
• Risicofactoren om slachtoffer te worden: Plegen van geweldsmisdrijven en gebruik van drugs en alcohol (heeft ook
met de omgeving te maken)
• Preventieve factor om juist niet in de criminaliteit te raken: goede bindingen met ouders is een van de
belangrijkste beschermende factoren.
Principle of homogamy
Gaan ervan uit dat slachtoffers en daders dezelfde karakteristieken kenmerken hebben. Lagere sociale buurten.
Slachtoffers en daders van geweldmisdrijven zijn relatief vaak:
• Jong
• Man
• Lager opgeleid
- Vroeg van school, weinig structuur, niet altijd een baan kunnen vinden, niet opgeleid, vaak wel ambitie om
heel veel geld te verdienen, macho uitstraling te hebben(dure auto, dure merkkleding), maar dit is niet
haalbaar op jonge leeftijd, vaak gaan ze daardoor over naar misdrijven.
Kenmerken van slachtoffers
• Inwoners van grote steden 2x zo grote kans op slachtoffer te worden
- Wonen meer mensen, meer faciliteiten; makkelijker diefstal plegen, zakkenrollen
• Slachtofferkans jongeren 3x zo groot als ouderen
- 20% vd jongeren wordt jaarlijks slachtoffer van een geweldsmisdrijf. Na 25 e levensjaar neemt deze kans
drastisch af.
- Ook als dader zijn jongeren vaker betrokken bij geweldsmisdrijven dan ouderen (2x zo vaak)
• Slachtofferkans van vrouwen is iets kleiner (m.u.v. seksueel misbruik, aanranding, verkrachting).
• Allochtonen vaker slachtoffer dan autochtoon (30% vs 25%)
Specifieke risico verhogende kenmerken voor kans op slachtofferschap
• Laag opgeleide mensen, weinig verdienen, grotere kans op dader- en slachtofferschap).
• Gescheiden of nooit-gehuwde mensen (kwetsbare leefstijl; actiever in uitgaansleven)
• Actief uitgaansleven
• Bepaalde beroepsgroepen (buschauffeur, hulpverleners, mensen die met jongeren werken in een gevangenis,
ambulant medewerkers, treinconducteurs, politieagenten).
Routine-activity-theory | Lifestyle-exposure model
Beide theorieën geven verklaringen waarom daders vaak slachtoffers zijn en andersom.
Gaan ervan uit dat de samenhang van de dader en slachtoffer verklaart kan worden door o.a. de leefstijl en lage
zelfcontrole.
Routine activiteiten: komen bij slachtoffers en daders vaak overheen; veel werkeloosheid, laag opgeleid etc. waardoor de
kans groter is om het plegen maar ook slachtoffer worden van delicten. Hebben vaak ook lage zelfcontrole; over het
algemeen drugsgebruik, slecht eten; kennen geen rem daarin, maar ook seksueel gebied meer risicovoller gedrag.
Drie risicofactoren centraal: (waarom daders en slachtoffers bepaald gedrag laten zien)
1. De mate van blootstelling aan potentiële daders
2. De aantrekkelijkheid van het potentiële slachtoffer of diens bezittingen (kwetsbare mensen, ouderen, mensen
onder invloed).
1
, 3. De mate van bescherming die het potentiële slachtoffer geniet (sociale bescherming (veel sociale controle in een
buurt, alarminstallaties etc.)
De doelgroep
Jongeren in een JJI (Jeugd Justitiële inrichting)
(JJI wordt vaak een gevangenis genoemd, maar gaat voortaan veel meer met de jongeren aan de slag; behandeling.
Betekenis en invulling is anders).
• Opvang: 83% jongens, 17 % meisjes
- (verlopende hechtenis en detentie: zitten jongens en meisjes bij elkaar)
• Gemiddelde leeftijd 16 jaar
- Zit altijd een school in een JJI
3 redenen in een JJI
• Voorlopige hechtenis: moment dat je verdacht wordt
• Jongeren met een PIJ maatregel: jeugd-tbs, waarin je geplaatst wordt voor een periode van 2 jaar; dit kan iedere
keer verlengt worden
• Jeugddetentie: alleen maar straf (niet vaak; omdat alleen het opleggen van straf vaak het minst zinvol)
Algemene risicofactoren (onderzoek gedaan met CAP-J)
Grove indeling in 5 domeinen:
1. Individuele factoren
2. Factoren op het niveau van het gezin
3. Factoren op het niveau van de vriendenkring
4. Factoren op het gebied van de school
5. Bredere sociale factoren
Overzicht belangrijkste problemen totale populatie
• Gemeten met Classificatie Aard Problematiek –Jeugd (CAP-J)
• (jongeren die in een JJI geplaatst zijn)
• Individuele factoren (cijfers niet onthouden)
As A. Psychosociaal functioneren jeugdige (97,2%)
• Opstandig en/of antisociaal gedrag (64%)
• Druk en impulsief gedrag (47%)
• Stemmingsproblemen (40%)
• Problemen in de competentiebeleving (40%)
• Problemen verwerking ingrijpende gebeurtenissen (34,7%)
As B. Lichamelijke gezondheid, aan lichaam gebonden functioneren jeugdige (49%)
• Zeer ongezond eten, alcohol en drugs
As C. Vaardigheden en cognitieve ontwikkeling jeugdige (69%)
• Aandachtsproblemen (39%)
• Sociale vaardigheidsproblemen (38%)
• Problemen met sociaal aanpassingsvermogen (33%)
As D. Gezin en opvoeding (100%)
• Ontoereikende opvoedingsvaardigheden (74%)(
• Problemen in ondersteuning, verzorging en bescherming jeugdige (63%)
• Problemen in de hechting van jeugdige aan ouder 31 (43%)
• Jeugdige verwaarloosd, mishandeld, misbruikt 28 (39%)
• Psychische/psychiatrische problematiek ouder 28 (39%)
• Problematische gezinscommunicatie 20 (28%)
• Problematische relatie tussen ouders 20 (28%)
• Problemen in de loyaliteit van jeugdige aan ouder 20 (28%)
As E. Jeugdige en omgeving 57 (79%)
• Gebrekkig sociaal netwerk jeugdige 28 (39%)
• Problematische relatie met medeleerlingen, collega’s of groepsleden 28 (39%)
• Motivatieproblemen op school of werk (onder andere spijbelen) 27 (38%)
Om zicht te krijgen hoe vaak criminaliteit voorkomt, kan gekeken worden naar de officiële registratiesystemen van justitie of
zelfrapportages. Beide werkwijzen hebben voor- en nadelen. Zelfregistratie laat wel zien dat het feitelijk aantal gepleegde
delicten veel hoger is dan de geregistreerde criminaliteit.
- De meest voorkomende criminaliteit betreft vermogensmisdrijven, geweldsmisdrijven, verkeersmisdrijven en
vernieling/openbare-ordemisdrijven.
- Slechts een deel van de delinquenten komt in aanraking met forensisch sociale professionals.
2
, - De meeste daders zijn generalist, dus plegen in hun criminele loopbaan verschillende typen delicten.
Specialisten vinden we vooral onder brandstichters, fraudeurs en zedendelinquenten.
De meeste actieve en ernstige daders zijn generalist.
3
