Inhoudsopgave
College 1: Introductie en cellen ........................................................................................................................ 2
College 2. Celdeling en oncologie ..................................................................................................................... 6
College 3. Weefsels en huid............................................................................................................................ 11
College 4. Melanoom en huidaandoeningen .................................................................................................. 16
College 5. Gewrichten en botten .................................................................................................................... 19
College 6. Mobiliteitsaandoeningen ............................................................................................................... 25
College 7. Glucose- en vetmetabolisme .......................................................................................................... 30
College 8. Ondervoeding en uitdroging bij ouderen ....................................................................................... 34
College 9. Nieren en aandoeningen ................................................................................................................ 37
College 10. Urologie ....................................................................................................................................... 43
College 11. Spijsverteringsstelsel (hs 24) ........................................................................................................ 46
College 13. Acute psychiatrie ......................................................................................................................... 53
,College 1: Introductie en cellen
Anatomen bestuderen
• interne en externe structuren
• Fysieke relaties tussen lichaamsdelen
Fysiologen
• Hoe organismen vitale functies uitvoeren
• Functioneren organen
Organisatieniveaus: Chemisch (moleculair) - Cellulair - Weefsel - Orgaan - Orgaanstelsel - Organisme
Het menselijk lichaam bestaat uit 11 orgaanstelsels: huid, skelet, spieren, zenuwen, hormonen, hart
en bloedvaten, lymfe, ademhaling, vertering, urine, voortplanting
Homeostase
= evenwicht in het lichaam
Inwendige omgeving stabiel blijven, denk aan temperatuur, ionische concentratie,
bloedsuikerspiegel, etc
• Gebuikt negatieve feedback-mechanisme
Regulering hangt af van
• Een receptor die gevoelig is voor stimulus
• Een effector die dezelfde stimulus beïnvloedt
Negatieve feedback Receptor -> informatie beïnvloed -> controlecentrum -> stuurt seintje door ->
effector (doet er iets aan) -> normale toestand hersteld -> homeostase -> (normale toestand
verstoord -> alles opnieuw)
• Als variaties buiten normale grenzen starten automatische corrigerende reactie
• Reactie doet de verstoring teniet
Positieve feedback stimulus produceert een reactie die de stimulus versterkt
• Reactie voltooit snel een kritisch proces
o Bijvoorbeeld bij bloedstolling, bevalling
Anatomische vlakken
• Anatomische positie: armen langs het lichaam, handpalmen naar voren, voeten naast elkaar
• Supine: rugligging
• Prone: buikligging
• Anterior: (= ventraal) voorkant
• Posterior (= dorsaal) achterkant (rugzijde)
• Superior: ligging organen boven organen
• Inferior: ligging organen onder bepaalde organen.
• Lateraal: Meer aan de zijkant
• Mediaal: Orgaan in het midden gesitueerd
• Proximaal: lichaamsdeel wijst naar het lichaam
• Distaal: lichaamsdeel wijst af van het lichaam
• Craniaal: lichaamsdeel wijst naar schedel
• Caudaal: lichaamsdeel wijst naar de staart
Anatomie van de doorsneden
• Transversaal, lichaam doormidden in de breedte
• Frontaal lichaam in de lengte doorgesneden, twee verschillende delen
• Sagittaal lichaam doorgesneden in lengterichting, waarbij de lichaamsdelen hetzelfde zijn.
,Cellen en functies celorganellen
Meeste cellen zijn bolvormig
• Buitenkant = celmembraan of plasmamembraan
o Cytosol en cytoplasma
• Vloeistof in de cel = cytosol
• Vloeistof in de cel en celorganellen = cytoplasma
o Alles binnen de cel = intracellulair
o Alles buiten de cel = extracellulair
• Zorgt dat inwendig milieu gehandhaafd blijft (intercellulaire milieu handhaven)
• Transport van stoffen door het plasmamembraan
• Bestaat uit twee fosfolipiden
o Fosfo = fosfaten
o Lipiden = vetten
o Kop en staart, kop is hydrofiel; staart is lipofiel of hydrofoob
• Fiel is houden van
• Foob is afstoten
• Functie van eiwitten
o Kanaaleiwitten -> tansport
o Receptoreiwitten: gevoelig voor veranderingen in het lichaam. Herkennen en binden
van extracellulaire stoffen zoals eiwitten, aminozuren, farmaca, liganden en
hormonen
Mitochondrium
= Energiecentrales
Zijn verantwoordelijk voor ademhaling in de cel (aerobe ademhaling)
• Glucose + zuurstof omgezet tot brandstof -> Maken cel brandstof (ATP = adenosinetrifosfaat;
nucleotide)
• Aerobe: in aanwezigheid van zuurstof wordt glucose omgezet of verbrand tot cel brandstof
of ATP
• Mitochondriën worden veel gevonden in het lichaam waar veel energie nodig is
o Bijvoorbeeld in het hartspierweefsel
Endoplasmatisch reticulum
Organel in het cytoplasma
Ruw uitzicht of bedekt met ribosomen: ruw ER of RER
• Bevat belangrijkste ribosomen
• Aanmaak van eiwitten en hormonen
o Zijn bestemd voor het extracellulaire milieu
o Worden via exocytose naar het extracellulaire milieu getransporteerd
Glad uitzicht (niet bedekt met ribosomen) smooth ER of SER
• Aanmaak lipiden of vetten en steroïde hormonen (bijv. cholesterol, cortisol, enz.)
• Ontgiftend van farmaca
• Veel SER bevindt zich in de lever
Golgi apparaat
Staat in verbinding met het ER. De plek waar de gevormde hormonen, enzymen, lipiden en steroïde
hormonen van het ER worden verpakt in blaasjes -> blaasjes bevatten speciale membraan dat kan
versmelten/samensmelten met celmembraan in de cel, om de stoffen die gevormd worden in de cel
af te geven aan het extracellulaire milieu (= exocytose). Wordt via de bloedbaan getransporteerd
naar doelcellen
, Lysosomen
= blaasjes in de cel die verteringsenzymen bevatten
• Verteringsenzymen in een gezonde cel (voornamelijk in darmkanaal of lever) breken grote
moleculen af, zodat deze opgenomen kunnen worden
o Glycogeen wordt afgebroken tot glucose
o Eiwitten worden afgebroken tot aminozuren
o Afbraak van grote moleculen tot kleinere moleculen (= katabolisme)
o Bij afbraakreacties komt altijd energie vrij (ATP)
• Verteringsenzymen kunnen ook lichaamsvreemde stoffen afbreken
o Cellen die geïnfecteerd zijn met bacteriën, virussen, lichaamsvreemde stoffen,
parasieten
o Cellen immuunsysteem wordt actief om lichaamsvreemde stoffen te verteren (=
fagocytose)
Ribosomen
= korrels in het cytosol, verantwoordelijk voor aanmaak specifieke/functionele eiwitten die cel nodig
heeft om te functioneren
Eiwitten die aangemaakt kunnen worden door ribosomen zijn:
o Enzymen: versnellen biologische en chemische reacties in de cel
o Hormonen (bijv, insuline, aangemaakt in de alvleesklier; pangrias)
o Signaaleiwitten (= neurotransmitters, gemaakt in de hersenen)
o Functionele eiwitten, bijvoorbeeld die huid verstevigen bijv. collageen
o Transporteiwitten, voornamelijk gemaakt in lever, mild en beenmerg
Cytoskelet
Netwerk van microscopische kleine vezels bevinden zich op het celmembraan
• Microvilli, cilia en flagella
• Bedekken het oppervlak van de cel met microvilli
o Cellen van de dunne darm zijn bedekt met microvilli -> vergroten het
contactoppervlakte -> betere opname van voedingsstoffen
• Cellen van de luchtwegen (trachea) zijn bedekt met cilia
o Trilhaartjes -> slijm afvoeren
• Spermacellen bevatten zweepachtige uitstulpingen of flagella
o Zorgt voor beweging en snelheid
Celkern
Elke celkern bevat een celkern
• M.u.v. rode bloedcellen (erytrocyt), want functie is transporteren zuurstof
• Celkern bevat uiteindelijk het genetisch materiaal/genetische code
• Is omgeven door een kernmembraan met poriën
• Transport van kernmateriaal naar het cytoplasma
• Bevat DNA (desoxyribonucleïnezuur
o = genetische code
o Bestaat uit 2 strengen
• T (timine)
• C (cytosine)
• A (adenosine)
• G (guanine)
o RNA = 1 enkele streng, bevat ook genetische codes
o Geeft instructies voor eiwitsynthese
