HC 1 - Referentiekader & Valcke thema 1
Onderwijswetenschappen (Valcke): De wetenschap die zich richt op leren en instructie;
binnen een grote variatie aan formele en informele contexten, toepasbaar op alle
leeftijdsgroepen.
Actoren: concrete personen, de organisaties die ze vertegenwoordigen of de organisatie
zelf
Processen: lopen over de tijd heen, bv. leer- of instructie processen → veranderen
(worden kleiner / groter) over de tijd, bv. motivatie
Variabelen: kenmerken (van bv. actoren) die verschillende waarden kunnen hebben (bv.
man/vrouw) → categorieën
Microniveau: interactie tussen instructieverantwoordelijke (bv. docent) en lerende.
- Hoe reageert een docent als een leerling toch een smartphone in de klas heeft?
Mesoniveau: Leren en onderwijs wordt bekeken vanuit het perspectief van de school, het
team, de instelling, etc.
- Welke afspraken maakt de school over smartphones en hoe wordt dit uitgevoerd?
Macroniveau: Leren en onderwijs wordt bekeken vanuit beleid, wetgeving, etc.
- Weren van smartphones is nog (slechts) een dringend advies. Is het nodig om een
verbod in de wetgeving te regelen?
Instructieverantwoordelijke
Micro: docent, coach, trainer, begeleider
Invloed van kenmerken: bv. leeftijd, ervaring
Begeleiding: bv. mentoren, samenwerking tussen leerkrachten, websites, nascholing
Kenmerken instructieverantwoordelijken (Schneider & Preckel) d
1. Voorbereiding en organisatie 1.39
2. Duidelijk 1.35
3. Interesse wekken 0.82
4. Vragen en discussie aanmoedigen 0.77
5. Progressie monitoren 0.63
6. Enthousiasme 0.56
7. Vriendelijkheid 0.47
Effect size
- In onderwijsonderzoek gaat het vaak om de significantie: zijn verschillen in groepen
statistisch significant? Is een correlatie (verband) tussen twee variabelen statistisch
(bv. motivatie en leerprestaties) significant?
- Effect size (d) is een maat voor relevantie: Hoe betekenisvol zijn verschillen of
correlaties voor de onderwijspraktijk.
- Effect sizes van ≥ 0.40 worden als betekenisvol gezien (Hattie).
Lerende
Micro: persoon die iets op een systematische manier leert, bv. leerling, cursist
,Kenmerken van lerende: bv. geslacht, leeftijd, persoonlijkheid
Begeleiding: bv. medeleerlingen, ouders
Kenmerken lerende (Schneider & Preckel) d
1. Performance self-efficacy 1.81
(perceptie van eigen academische capaciteiten)
2. Gesteld doel 1.12
3. Aanwezigheid 0.98
4. Gemiddeld cijfer VO 0.90
5. Regulatie van inspanning 0.75
(doorzettingsvermogen en inspanningsbereidheid)
6. Strategische leerstrategie 0.65
7. Extravert gedrag -0.02
8. Oppervlakkige verwerking van info -0.39
9. Toetsangst -0.43
10. Procrastinatie -0.52
Organisatie
Micro: van belang voor relatie tussen instructie en leeractiviteiten
- Kan positieve of negatieve invloed hebben
- Bv. beschikbare lestijd, aantal computers, afspraken met leerlingen
Instructieactiviteiten
Beslissingen van instructieverantwoordelijke:
- Leerdoelen: wat wil je bereiken met instructie?
- Lesstof: datgene wat je leert
- Instructiestrategie / werkvorm: handelingen waarmee leeractiviteiten uitgelokt worden
- Media: Welk medium wordt gebruikt
- Toetsing: manier waarop gecontroleerd wordt of leerdoelen bereikt zijn
Instructieactiviteiten
1. Leerdoelen 0.75
2. Open vragen 0.74
3. Kwaliteit toetsing 0.54
4. Mastery learning 0.53
5. Intellectuele uitdaging 0.52
……
10. Seductive details -0.30
Leeractiviteiten
Vermunt:
1. Cognitief → leeractiviteiten leiden direct tot leerresultaten op het mentalen
vlak
2. Affectief → gebruiken leerlingen om gevoelens te verwerken die zich bij het
leren voordoen
, 3. Metacognitief → refers to one’s knowledge concerning one’s own cognitive
processes. Sturen en controleren van het leerproces of maken van een
planning
Mesoniveau
Actoren: klassen, schoolteams
Kenmerken: samenstelling klas, denominatie school (bv. christelijke school)
Organisatie: onderwijsvisie, beschikbare lokalen
Macroniveau
Actoren: studentenvakbond, minister
Kenmerken: demografische kenmerken
Begeleiding: belangenverenigingen
Context: politieke situatie
Organisatie: inrichting onderwijs
Didactisch handelen: eindtermen, kerndoelen
HC 2 - Leren en instructie, Bruyckere et al. (2022)
en Artikel Ertmer & Newby (2013)
Leertheorieën beschrijven het verloop van het leerproces → descriptief
- beschrijvende theorien
- transfer van informatie
Ertmer & Newby: linking science (=instructional design)
Onderwijswetenschappen is een sociale wetenschap dus in de vertaling naar de praktijk zijn
er nog veel onzekerheden.
