1. In de inleiding zegt Gombrich: ik geloof in feite niet, dat er verkeerde redenen zijn waarom men
van een beeldhouwwerk of een schilderij kan houden. Ben je het eens met deze uitspraak?
Ik ben het eens met deze uitspraak. Zoals Gombrich voorstelt kan iemand van een schilderwerk dat
een landschap voorstelt houden, omdat het hem aan thuis herinnert, of van een portret, omdat het
hem doet herinneren aan een goede vriend. Kunst is naar mijn mening dus vooral een gevoel. Wij
worden allemaal, als wij een schilderij zien, herinnerd aan honderd en een dingen die onze voorkeur
en afkeer beïnvloeden en op basis daarvan besluiten wij om wel of niet van een kunstwerk te houden
2. In de inleiding vergelijkt Gombrich de twee Christuskoppen van Reni en de onbekende
Toscaanse meester uit 1270. Welke les wil Gombrich hiermee duidelijk maken?
Gombrich probeert de voortdurende verandering van het streven naar kunst te verduidelijken.
Dit is een doorlopend verhaal, waarbij er steeds weer een generatie is die reageert op de kunst van
de vorige generatie, hierdoor veranderd niet alleen de kunst maar ook de ideeën omtrent kunst.
Gombrich probeert vooral duidelijk te maken dat de lezer niet in de valkuil moet stappen door aan te
nemen dat kunst steeds beter wordt en dat kunst een vooruitgang is.
,1 Een vreemd begin
__________________________________________________________________________________
1. Pas de les die Gombrich je in de inleiding heeft aangeleerd toe op de volgende kunstwerken.
Venus van Willendorf
De afbeelding hiernaast moet een cro-magnonmens voorstellen.
Met deze term verwijzen wij naar de prehistorische mens uit het
paleolithicum. Aangezien de cro-magnonmens een bedreigd ‘diersoort’ was,
was voortplanting van groot belang. Er werd hard gewerkt en het was in deze
tijd ook koud. Het beeldhouwwerk hiernaast zou dus best overeen kunnen
komen met hoe vrouwen er destijds uitzagen. Het kan overigens ook een
schoonheidsideaal zijn of er kan een magische werking aan toegeschreven
zijn, zoals: controle krijgen over de vruchtbaarheidscyclus van een vrouw.
Gombrich beweerd overigens dat magische werking niet verloren is gegaan.
Om dit duidelijk te maken neemt hij een pasfoto als voorbeeld: wij zouden
tegenwoordig maar moeilijk geloven dat een pasfoto verbonden kan zijn aan
de geest van een persoon. Om die reden zouden wij ook nooit met een punaise
prikken in een pasfoto van een goede vriend of vriendin. Maar als de persoon
in die pasfoto bijvoorbeeld een Amerikaanse president was, dan zouden we
daar al minder moeite mee hebben.
Grotten van Lascaux
Ook aan dit kunstwerk is er een magische werking toegekend. De afbeelding
moest vooral meer succes in de jacht opleveren (overwinning op het dier) en
ervoor zorgen dat dieren succesvol zouden produceren. In deze afbeelding
komt ook een soort medelijden naar voren. Dat betekent dat de mens in
theorie iets terug wil doen voor het dier: het dier wordt in eerste instantie
gedood en de mens wil vervolgens de geest van het dier een thuis bieden aan
de hand van een grotschildering. Op die manier verzoenen de mensen zichzelf
met de dieren. Picasso was overigens ontzettend geïnteresseerd in dit soort
kunst. In Parijs kwam Picasso in aanraking met Afrikaanse beeldhouwwerken,
die hem inspireerden tot het afbeelden van totemfiguren en maskers.
Op de afbeelding zien we verder dat de dieren gedetailleerd zijn afgebeeld en
dat mensen vooral schematisch worden afgebeeld. Dit zou eventueel samen
kunnen hangen met de magische werking die zij hieraan toekennen. Het draait
vooral om het voortbestaan van deze diersoort en als iemand heel
gedetailleerd wordt afgebeeld dan kan daar iets mee gebeuren. Er moest dus
vooral controle komen over dieren en niet over mensen.
In de Afrikaanse kunst zijn maskers gevonden, waarop haren van overledenen
te vinden waren. Op die manier kon men contact maken met de overledenen.
In deze tijd stond overigens het Animisme centraal: het filosofische, religieuze
of spirituele gedachtegoed waarbij zielen of geesten niet alleen bestaan uit
mensen en dieren, maar ook uit planten, stenen of natuurlijke fenomenen.
, 2. Verklaar de titel van hoofdstuk 1.
Westerse kunst begint eigenlijk pas in hoofdstuk 2. Prehistorische kunst was opzicht vrij ontwikkeld,
maar toch werd hier afstand van gedaan bij de Egyptische kunst.
3. Wat probeert Gombrich in de eerste alinea van hoofdstuk 1 duidelijk te maken?
Gombrich probeert duidelijk te maken dat je naar de symbolische waarde van kunst moet kijken.
Zo vinden wij prehistorische of middeleeuwse kunst vaak minder indrukwekkend, maar dit is eigenlijk
een verkeerde houding ten opzichte van kunst. Kunst zou gewaardeerd moeten worden volgens de
maatstaven van de tijd waaruit het afstamt [vergelijkbaar met anachronisme bij Geschiedenis].
4. Wat zijn volgens Gombrich de verschillende functies van zogenaamde primitieve kunst?
Primitieve kunst kan een magische functie hebben: zie voorbeeld Venus van Willendorf.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jenelladuijne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.