Verantwoord geneesmiddelengebruik tijdens
preconceptie, zwangerschap en borstvoeding
03/10/2022 – Dr. Apr. Michael Ceulemans
Inhoudstafel van deze las
Verantwoord geneesmiddel- en supplementgebruik in het pre-, peri- & postpartum
Farmacoepidemiologie en uitdagingen bij het counselen van deze populatie rond
medicatie
Algemene principes in verband met geneesmiddelen rondom zwangerschap
Specifieke bronnen rond medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding
Samenstelling ‘over-the-counter’ (OTC) producten (inclusief zwangerschapsvitaminen)
Epidemiologie = gebruik van GM bij grote groepen (zwangeren) en wat weten we over wat ze
nemen en wat de veiligheidsuitdagingen zijn.
Een ‘grote’ doelgroep
Zwangeren zijn een grote
doelgroep. Gemiddeld in België
zijn er 120 000 zwangeren per jaar.
… met mogelijkheid tot gebruik geneesmiddelen
Toename van de
leeftijd van
vrouwen die een
eerste kind krijgen
over de laatste 20
jaar. We zien dat
GM gebruik bij de
zwangerschap geen
uitzondering meer
1
,is. De laatste decennia komt het meer en meer voor. Dit is een van de verklaringen waarom dat
zwangere vrouwen vaker GM moeten gebruiken omdat ze ouder zijn wanneer ze zwanger
worden. Hoe ouder je bent, hoe groter de kans op comorbiditeiten en daarom dat er GM voor
nodig zijn. Een andere reden dat niet op de slide staat is obesitas. Je ziet dus verschillende
redenen maar we weten wel duidelijk dat medicatiegebruik in zwangerschap geen uitzondering
is. De epidemiologische cijfers tonen aan dat GM gebruik in de zwangerschap stijgt, dat komt
dat nu vrouwen zijn die zwanger worden (waar men bv zei wordt maar niet zwanger omdat je
hoogrisico bent bv Multiple sclerose) maar die vroeger niet zwanger mochten worden, die
hebben GM nodig om hun zwangerschap onder controle te houden.
… met mogelijkheid tot gebruik geneesmiddelen
Zwangerschapsgerelateerde klachten:
misselijkheid, acute infecties,
aambeien, chronische aandoeningen
(allergie – seizoensgerelateerd zijn),
diabetes, epilepsie … waarvoor dus
medicatie nodig is om te nemen.
Hoeveel % van de zwangeren neemt minstens 1 voorgeschreven GM?
80% van de zwangeren neemt medicaties – Wat nemen ze meestal?
Paracetamol, schildklierhormoon, antacida, hoge dose ijzer, lage dosis
aspirine bij pre-eclampsie preventie, progesteron, bloedverdunners,
meclizine = anti-nausea, primperan = metoclopramide, insuline.
Met welk GM is er een interactie potentieel? Schildklierhormoon bindt aan darmkanaal. Als je
ijzer samen neemt met schildklierhormoon dan krijg je complexatie in de darm, het gaat er
gewoon terug uit & je schildklierhormoon wordt niet opgenomen.
2
,Uitdagingen
Zwangere vrouwen hebben grote(re) drempel om geneesmiddelen te gebruiken
Vaak voorkeur voor plantaardige producten, hoewel vaak gebrek aan gegevens
Zwangeren geven aan een hogere drempel om medicatie te nemen dan wanneer ze niet
zwanger zouden zijn: 90%.
1) ijzer: ik heb geen klachten, ik zie de noodzaak ervan niet waarom ik het moet nemen en dan
ga ik nu last krijgen van constipatie, misselijkheid
2) AB: ik wil geen medicatie nemen want heb geen klachten en ik weet niet waarom de
gynaecoloog mij hiervoor AB heeft voorgeschreven.
40% van de zwangeren zeggen geef mij geen chemisch product maar iets natuurlijk: voor veel
natuurlijke producten hebben we nog minder gedocumenteerde veiligheidsgegevens.
Risk perceptie verschilt tussen producten
Als je kijkt naar de risicoperceptie,
afhankelijk van welk product gaan de
vrouwen het anders bekijken Binnen de
vrouw verschilt het van product van product.
Vrouwen die verschillende GM nemen
kunnen anders kijken naar de GM maar
kunnen ook ander gedrag stellen qua inname
tov de GM.
Astma medicatie voorschriften
Als een zwangere plots zwanger wordt (gepland
of niet gepland): vrouwen worden zwanger en
krijgen GM voorgeschreven en sommigen
gooien hun medicatie over de haag en stoppen
ermee. Is dat goed? Als je een astma opstoot
3
, hebt – dat is veel drastischer dan dat je de inhalatie cortisonen blijft gebruiken die lokaal
werken.
Uitdagingen
Lage therapietrouw tijdens zwangerschap vastgesteld in studies
o Hoewel medicatie soms echt noodzakelijk is om maternale ziekte onder controle
te houden (bijv. astma, diabetes, epilepsie, …)
Grote informatienood bij patiënten over GM tijdens zwangerschap
De therapietrouw is niet altijd optimaal hoewel medicatie soms wel noodzakelijk is om de ziekte
onder controle te houden. Als je patiënten moet behandelen met ernstige ziektes kijk je naar de
ziektes. Mensen kijken ook naar risico’s en vergeten vaak over zichzelf (bv wat zijn de gevolgen
voor het ongeboren kind).
We merken veel informatie noden bij patiënten.
Uitdagingen in België bij deze doelgroep
Foliumzuur inname start vaak te laat, zelfs bij vrouwen die fertiliteitsbehandeling volgen
o Wanneer sluit de neurale buis?
Dag 1 van de zwangerschap = eerste dag van de laatste menstruatie
“Neural tube formation and closure”:
o critical period for anencephaly is between 21-26 days post conception
o critical period for spina bifida is between 23-28 days post conception
Zwangerschapstest
o “Window of opportunity”: bespreken foliumzuur bij aflevering test
Wanneer sluit de neurale buis? Tussen 3-4 weken postconceptie, dus zwangerschapsduur 5-6.
Daarom is het belangrijk om preconceptie te starten met foliumzuur. De helft start te laat en ¼
van de fertiliteitspatiënten was geen foliumzuur aan het gebruiken op het moment van
conceptie.
Foliumzuur inname start vaak te laat, zelfs bij vrouwen die fertiliteitsbehandeling volgen
o Start foliumzuur preconceptioneel (en gebruik tot minstens 12 weken)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mitrahotak28. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,19. Je zit daarna nergens aan vast.
