Dit is een samenvatting van het vak criminologie. Dit is informatie van de cursus, lessen, ppt en gastlessen. Er staan ook voorbeelden van examenvragen bij die tijdens de les werden gegeven. Je kan begrippen duidelijk terugvinden doordat ze in het vet en in hoofdletters staan.
SAMENVATTING CRIMINOLOGIE
1. Inleiding ............................................................................................................................................... 4
1.1 Criminologische feiten ................................................................................................................... 4
1.2 Intersectioneel denken .................................................................................................................. 4
1.2.1 De grondleggers...................................................................................................................... 4
1.2.2 Link met criminologie ............................................................................................................. 5
2. Criminaliteit ......................................................................................................................................... 6
2.1 Wat is criminalisering .................................................................................................................... 6
2.1.1 De vraag is: wie bepaalt de norm? ......................................................................................... 6
2.1.2 Is criminalisering normatief? .................................................................................................. 7
2.1.3 Verloopt het criminaliseringsproces overal hetzelfde? .......................................................... 7
2.1.4 Welke principes hanteert de overheid in het criminaliseringsproces? .................................. 8
2.1.5 Wat als je niet akkoord bent met de wetten? ........................................................................ 8
2.1.6 Is er gedrag dat universeel verworpen wordt? ...................................................................... 8
3. Criminaliteit in cijfers ........................................................................................................................... 9
3.1 Criminalistiek ................................................................................................................................. 9
3.1.1 Hoe meten we criminaliteit? .................................................................................................. 9
3.2 Jeugddelinquentie: cijfers en trends ........................................................................................... 10
3.3 Verklaringen voor de daling in de criminaliteitscijfers ................................................................ 10
3.3.1 Demografische evoluties ...................................................................................................... 10
3.3.2 Sociaaleconomische trends .................................................................................................. 10
3.2.3 Gezondheid en welzijn ......................................................................................................... 11
3.2.4 Securisering .......................................................................................................................... 11
4. Oorzaken van crimineel gedrag ......................................................................................................... 12
4.1 Klassiek etiologisch onderzoek .................................................................................................... 12
4.1.5 Sociologische benadering: maatschappelijke achterstanden............................................... 12
4.1.6 Hedendaags etiologische jeugd criminologisch onderzoek ................................................. 14
4.1.7 Ontwikkelings- en levensloopcriminologie (OLC) ................................................................. 15
4.1.8 De invloed van leeftijdsgenoten ........................................................................................... 17
4.1.9 De brede sociale context ...................................................................................................... 18
4.2 Kritische criminologie .................................................................................................................. 19
4.2.1 Social labeling ....................................................................................................................... 19
4.2.3 De sociale controle-theorie .................................................................................................. 20
4.2.4 Maatschappelijke kwetsbaarheid-theorie ............................................................................ 21
5. Victimologie ....................................................................................................................................... 24
5.1 Wat is victimologie? .................................................................................................................... 24
5.2 Wat is een slachtoffer? ................................................................................................................ 24
5.2.1 Slachtoffers ........................................................................................................................... 24
1
, 5.2.2 Een slachtofferervaring ......................................................................................................... 25
5.2.3 De specifieke gevolgen op korte en lange termijn ............................................................... 25
5.2.4 Kritische benadering ............................................................................................................. 26
5.3 Victimologie: een korte geschiedenis .......................................................................................... 26
5.3.1 Inleiding ................................................................................................................................ 26
5.3.2 Enkele pioniers in de victimologie ........................................................................................ 26
5.3.3 Het feminisme ...................................................................................................................... 27
5.4 De invloed van victimologie in België .......................................................................................... 27
5.5 Praktijk van victimologie in België ............................................................................................... 29
5.5.1 SLACHTOFFER-BEJEGING: politie .......................................................................................... 29
5.5.2 SLACHTOFFER-ONTHAAL: justitie ......................................................................................... 29
5.5.3 SLACHTOFFER-THERAPIE ...................................................................................................... 29
5.6 Slachtoffergerichte initiatieven ................................................................................................... 29
5.6.1 Binnen de strafrechtelijk context.......................................................................................... 29
5.6.2 Buiten de strafrechtelijke context: Dienst Slachtofferhulp ................................................... 30
5.7 Intra familiaal geweld EN kruispuntdenken → H1+2 dossier intrafamiliaal geweld kennen! ..... 31
5.7.1 Intrafamiliaal geweld - kruispuntperspectief........................................................................ 33
6. Herstelrecht ....................................................................................................................................... 34
6.1 Wat is herstelrecht? ..................................................................................................................... 34
6.1.1 De eerste stroming: victimologisch motief ........................................................................... 35
6.1.2 De tweede stroming: abolitionistisch motief ....................................................................... 35
6.1.3 De derde stroming: preventiemotief .................................................................................... 36
6.2 Ubuntu, vergeving, herstel .......................................................................................................... 36
6.2.1 Homo loquens ...................................................................................................................... 36
6.2.2 Ubuntu: een werkwoordelijk zelfstandig naamwoord ......................................................... 36
6.2.3 Dekolonisatie van vergeving ................................................................................................. 37
6.2.4 Unconditional forgiveness .................................................................................................... 37
6.3 Herstelrecht en jeugddelinquentie België ................................................................................... 38
6.3.1 Jeugddelinquentierecht België ............................................................................................. 38
6.3.2 Wat kan herstel zijn? ............................................................................................................ 38
6.3.3 De implementatie van herstelrecht voor jeugdige slachtoffers: Europa en België .............. 39
6.4 Herstelrechtelijke initiatieven in België ....................................................................................... 39
6.4.1 Slachtoffer – daderbemiddeling (MEERDERjarige daders) ................................................... 39
6.4.2 Schadebemiddeling op politieniveau: Leuven...................................................................... 41
6.4.3 Bemiddeling in strafzaken..................................................................................................... 42
6.4.4 Slachtoffer – daderbemiddeling (MINDERjarige daders) en HERGO .................................... 42
6.5 Herstelgerichte initiatieven in België ........................................................................................... 45
6.5.1 Herstelgericht werken in een gemeenschapsinstelling: GI De Kempen ............................... 45
2
, 6.5.2 Herstelgerichte detentie ....................................................................................................... 45
7. Etnisch profileren............................................................................................................................... 47
7.1 Wat is het? ................................................................................................................................... 47
7.2 De impact van etnisch profileren op kinderen en jongeren ........................................................ 49
7.3 Negatieve gevolgen van etnisch profileren ................................................................................. 50
7.4 Jeugdwerk en politie.................................................................................................................... 50
7.5 Jongeren ondersteunen bij klacht indienen ................................................................................ 50
7.5.1 Waar kan je klacht indienen? ............................................................................................... 50
8. Ondermijnende criminaliteit ............................................................................................................. 51
8.1 Wat is het? ................................................................................................................................... 51
8.2 Onderzoeksrapport: universiteit Tilburg 2014 Pieter Tops .......................................................... 51
8.2.1 Werkwijze ............................................................................................................................. 51
8.2.2 Conclusies ............................................................................................................................. 51
8.2.3 Wat is er nodig? .................................................................................................................... 53
8.3 Oplossingen volgens Tops ............................................................................................................ 54
8.4 Onthouden voor ons beroep ....................................................................................................... 54
3
,1. Inleiding
1.1 Criminologische feiten
CRIMINOLOGIE = de wetenschappelijke studie van het tot stand komen van regels en normen, het
overtreden van die normen en de oorzaken hiervan, de reacties op normovertredingen en de effecten
hiervan
− Multidisciplinaire wetenschap
o Gebruik gemaakt van kennis uit verschillende disciplines zoals bv. psychiatrie,
geneeskunde, sociologie, psychologie, rechtswetenschappen,…
− Aandacht criminoloog is gericht op
o Criminaliteit als verschijnsel
o Persoon van de misdadiger
o Het slachtoffer
o Plek van criminaliteit binnen heersende politieke systeem
o Reacties
− Belangrijk om te begrijpen hoe criminaliteit vorm krijgt als sociaal construct + welke actoren
een rol spelen
1.2 Intersectioneel denken
INTERSECTIONALITEIT = een benadering die de samenloop
van discriminatiegronden en de dynamiek die daaruit vloeit
zichtbaar maakt
− Perspectief helpt volledigere oplossingen formuleren
rekening houdend met de verschillende aspecten die
onze posities bepalen
− 14 assen die sociale ordeningsprincipes, dimensies
of assen zijn van maatschappelijke betekenisgeving
waar ieder van ons op gesitueerd is
o Bv. gender, etniciteit, klasse, leeftijd,
seksuele oriëntatie,…
o Zo maken hebben we meer/minder kansen
1.2.1 De grondleggers
• Kimberlé Crenshaw
− Gespecialiseerd in anti-
discriminatiewetgeving
− Eind jaren ’80 - begin jaren ’90
− Rechtszaak met een groep zwarte vrouwen tegen General Motors
o Rechter: of de klacht is een vorm van rassendiscriminatie of van
geslachtsdiscriminatie → die 2 te samen gaan niet, geen EN EN discriminatie
▪ Crenshaw gaf kritiek en wees op de blindheid voor aspecten die een
benadeelde of geprivilegieerde positie kunnen creëren
▪ Ze benadrukte dat de onzichtbare elementen gelijktijdig en in
wisselwerking een invloed hebben op ieders positie in de
samenleving
• Patricia Hill Collins
− Identiteitsvorming en black feminisme
• Helma Lutz
− Intersectioneel denken werd in Nederland geïntroduceerd als KRUISPUNTDENKEN
! EXAMEN: kunnen toepassen in een casus
4
,1.2.2 Link met criminologie
− Het strafrechtsysteem is niet immuun voor ongelijkheid en discriminatie
o De machthebbende schrijven de wetten en zij hebben dus bevoorrechte posities
▪ (vaak) blind voor positie van mensen die zich aan de andere kant van macht-
assen bevinden
▪ Te vaak cis-mannelijk, hetero, valide, middenklasse en wit
→ Hebben een positie in de SL met privileges
▪ Spreken vaak vanuit hun realiteit/lens
− Vraag je steeds af hoe de assen een invloed hebben op het criminogene proces
o Bv. Hoe gender een impact heeft op slachtofferschap?
o Bv. Hoe etniciteit de interactie met de politie beïnvloedt?
o Bv. Hoe sociaal-economische status de ervaring met een rechtbank vorm geeft?
! de maatschappijvisie van de onderzoekers zal immers de manier waarop zij naar strafbaar gesteld
gedrag en processen van (de)criminalisering kijken/onderzoeken beïnvloeden
5
, 2. Criminaliteit
CRIMINALITEIT = menselijk gedrag dat door de samenleving als schadelijk wordt ervaren EN in het
strafwetboek is opgenomen
− DEVIANT/NORMOVERSCHRIJDEND GEDRAG = gedrag dat door de samenleving als
schadelijk wordt ervaren
− CRIMINEEL/DELINQUENT GEDRAG = gedrag dat door de samenleving als schadelijk wordt
ervaring EN in het strafrecht is opgenomen
o Hangt af van:
▪ de gevolgen die het gedrag heeft voor zowel de slachtoffers als de SL
▪ van de (morele) opvattingen van de machtshebbers
▪ van de publieke opinie
▪ vaak ook van de context waarin het gedrag plaatsvindt
2.1 Wat is criminalisering
CRIMINALISERING = het proces waarin bepaald wordt of een bepaald gedrag maatschappelijk
onaanvaardbaar is EN strafrechtelijk moet vervolgbaar zijn
− Gedrag is pas crimineel als het zo gedefinieerd wordt
o Bv. het hacken van computerbestanden is een crimineel feit dat eerder recentelijk
zo werd omschreven. Sommige gedragingen zijn sinds mensengeheugenis crimineel
gedrag (bv. roofmoord) zodat het criminaliseringsproces quasi onzichtbaar is
geworden. Achter elk crimineel gedrag ligt een geschiedenis van criminalisering
− Gedrag is pas afwijkend wanneer het te sterk afwijkt van de norm
o Alle menselijke gedragingen worden beoordeeld door een positionering ten opzicht
van een norm
− Criminaliteit is een sociaal construct → tijdsgeboden + plaatsgebonden
2.1.1 De vraag is: wie bepaalt de norm?
− De heersende klasse
o Geschiedenis: hogere klassen eigen waarden en normensysteem als universele
menselijke normen gepresenteerd maar niet gehanteerd
▪ Enkel toegepast door de burgerij
− Gradatieverschillen in normen en gedragsregel binnen verschillende klassen
o Bv. dat een man uit een lager sociale klasse zijn vrouw sloeg werd als minder
dramatisch ervaren dan wanneer dit gebeurde in de hogere klasse
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper diethe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,59. Je zit daarna nergens aan vast.
