Hoofdstuk 3, paragraaf 3: Centrum, semi-periferie en periferie
De wereld is op te delen in drie type landen
1. Centrum, kenmerken:
Rijke landen met hoge HDI (Human Development Index, zie paragraaf 2).
Deze landen hebben veel invloed inde wereld.
Veelal Westerse landen (groep landen bestaat uit landen uit West-Europa, de Verenigde
Staten, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Japan, Zuid-Korea, Israël).
Veel hoofdkantoren van grote bedrijven.
Goede industrie. Ze maken hoogwaardige producten, bijvoorbeeld I-phone, auto’s en
medicijnen
Heel veel kennis op gebied van ICT en technologie.
2. Periferie (ontwikkelingsland of derde wereld land)
Arme landen met lage HDI (ontwikkelingsland of derde wereld land). Veel landen in Afrika.
Veel mensen werken in landbouw. Landbouw producten gaan onder andere naar Centrum
landen (koffie / thee / cacao).
Deze ontwikkelingslanden leveren ook grondstoffen voor de industrie in het centrum
(bijvoorbeeld katoen, rubber, goud en koper). Daar maken ze in het westen weer producten
van, die de periferie landen voor veel geld kunnen kopen van de centrum landen.
3. Semi-Periferie
Landen tussen centrum en periferie landen in.
Landen die vroeger Centrum land waren maar achteruit gegaan zijn, zoals bijvoorbeeld
Rusland
Maar ook opkomende economieën: landen die vroeger tot periferie behoorden maar waar
het nu beter mee gaat. De economie in deze landen groeit sneller dan gemiddeld in andere
landen. Bijvoorbeeld: Brazilië, India en China. Landen uit opkomende economieën maken zelf
voortaan ook producten en zetten bedrijven op in andere landen.
Waarom blijven de periferie landen arm?
In deze landen kunnen mensen niet in basisbehoeften voorzien (dak, eten, onderwijs, zorg). Kinderen
moeten vaak meewerken om geld te verdienen, ze gaan niet naar school. Als kinderen niet naar
school kunnen, komt er ook niet meer kennis (geen hoogopgeleide mensen) en kunnen dus geen
goede bedrijven komen om nieuwe producten te ontwikkelen / maken. Dus komen er geen nieuwe
banen en betere salarissen en blijven de landen dus arm.
, Hoofdstuk 3, paragraaf 4: Wisselen van Schaalniveau
Zoals in de voorgaande paragraaf beschreven kun je de wereld in drie delen verdelen als het gaat om
rijkdom of armoede, namelijk:
1. Centrum
2. Semi-Periferie
3. Periferie
Je kunt ook kiezen om armoede bijvoorbeeld in een stad in een land (bijvoorbeeld Nederland) te
bekijken. Het niveau waarop je een verschijnsel (bijvoorbeeld armoede of werkloosheid) bekijkt heet
het geografisch schaalniveau.
De vijf geografische schaalniveaus:
1. Mondiaal schaalniveau: de grootte van het gebied dat je bekijkt (bestudeert) is de hele wereld.
2. Continentaal schaalniveau: de grootte van het gebied dat je bekijkt is een werelddeel.
Binnen het werelddeel Europa is ook sprake van een centrum en periferie. Noord-West Europa
(Nederland, Duitsland etc.) zijn het centrum. Daar zitten veel hoofdkantoren van bedrijven, is veel
werk en de economie is er sterk. Oost Europa (bijv. Roemenië, Albanië) is dan de periferie. Daar is
veel meer armoede (laag inkomen) en wordt nog veel in de landbouw gewerkt.
3. Nationaal schaalniveau: de grootte van het gebied dat je bekijkt is een land.
Binnen Nederland is de randstad het centrum (gemiddeld veel meer bedrijven, veel werk, betere
infrastructuur, hogere opleiding en hoger inkomen). In de provincies Groningen en Limburg scoren ze
lager op bedrijvigheid, inkomen en opleiding)
4. Regionaal schaalniveau: de grootte van het gebied dat je bekijkt is een regio / provincie
Binnen een regio is bijvoorbeeld een stad als Nijmegen het centrum. De kleine dorpjes zijn dan de
periferie.
5. Lokaal schaalniveau: de grootte van het gebied dat je bekijkt is een stad.
Binnen de stad is het stadscentrum het centrum. Daar zitten vaak de kantoren, winkels, restaurants,
musea en horeca.
Inzoomen en uitzoomen op schaalniveaus
Als je eerst op mondiaal niveau een verschijnsel bekijkt en dan steeds een niveautje lager afzakt
(mondiaal -> continentaal -> nationaal -> regionaal -> lokaal) heet dat inzoomen.
Als je eerst een kleiner gebied bekijkt / bestudeert, dus op lokaal niveau en als je vervolgens een
groter gebied gaat bekijken, bijvoorbeeld regionaal en dan nationaal en dan continentaal en tenslotte
mondiaal heet uitzoomen. (Zie bron 2 op bladzijde 97).
Schaalniveaus beïnvloeden elkaar
De periferie in Nederland (als je op nationaal niveau kijkt) is niet te vergelijken met de periferie in
een Afrikaans land. Dat snap je natuurlijk wel. De opleiding, inkomen en voorzieningen in de periferie
in Nederland is ook heel hoog ten opzichte van een Afrikaans land.
Een voorbeeld dat een regionaal schaalniveau van invloed is op het nationaal schaalniveau is
Brainport. Een gebied rond Eindhoven waar veel bedrijven hoogwaardige producten op het gebied
van innovatieve technologie ontwikkelen. Hier worden producten ontwikkeld, zoals medische
apparatuur, software en elektronica (Philips).
