samenvatting van tijdvak 1: de tijd van jagers en boeren havo. in deze samenvatting bevindt zich ook een begrippenlijst, en per paragraaf aangegeven welke kenmerkend(e) aspect(en) zich bevinden.
Geschiedenis de tijd van jagers en boeren
1.1 het leven van jager-verzamelaars
kenmerkend aspect: de levenswijze van jager-verzamelaars
geen schriftelijke bronnen
uit de langste tijd van de geschiedenis bestaan geen schriftelijke bronnen. Deze
periode wordt de prehistorie (voorgeschiedenis) genoemd. Een andere naam is tijd
van jagers en boeren. Dit tijdvak eindigde omstreeks 3000 v.C. toen in het Midden-
Oosten het schrift ontstond.
Voor onze kennis van de prehistorie zijn we afhankelijk van ongeschreven bronnen.
Alles uit het verleden kan dienen als bron: botresten, potscherven, voetafdrukken,
grotschilderingen, versteende voedselresten. Deze ongeschreven bronnen worden
bestudeerd door de archeologie. Door archeologisch onderzoek weten we redelijk
hoe prehistorische mensen leefden, maar veel minder hoe ze dachten. Van dat deel
van hun cultuur is weinig bekend doordat er geen geschreven bronnen zijn.
Er is vrijwel niets bekend over individuele mensen.
De verspreiding van de moderne mens
De mens heeft zich zo geëvolueerd van apen die in wouden in Afrika leefden.
Zo’n 6 miljoen jaar geleden ontstonden daar mensachtigen die zich van andere
apen onderscheidden doordat ze beter rechtop konden lopen.
Hieruit ontstonden zo’n twee miljoen jaar geleden de eerste mensensoorten, die
alleen nog op twee benen liepen en niet meer in bomen leefden. Deze mensen
leefden in groepen, in een samenleving van jager-verzamelaars. Ze aten
plantaardig vlees en plantaardig voedsel, dat ze bewerkten. Ze sneden of hakten
het bijvoorbeeld in stukjes zodat het beter te verteren was.
Zo’n 400 000 jaar geleden gingen ze ook vuur gebruiken. Er ontstonden toen
mensensoorten die hun vlees niet meer rauw eten.
Er bleef één mensensoort over: de moderne mens (homo sapiens, de denkende
mens), die 200 000 jaar geleden in Oost-Afrika ontstond.
Er waren toen nog minstens 5 andere mensensoorten, die verspreid over de
wereld leefden.
De moderne mens verspreidde zich vanaf 50 000 v.C.
Andere mensensoorten stierven toen uit, zoals de neanderthaler. Onbekend is
waarom de moderne mens als enige overleefde.
Jager-verzamelaars
leefden in groepen van enkele tientallen mensen. Ze zwierven om voedsel te
vinden en hadden geen vaste woonplaats; het waren nomaden. Door het trekken
hadden de mensen weinig bezit. Ze moesten alles kunnen dragen.
Hadden eerst alle grove werktuigen, zoals stenen bijlen zonder steel. Vanaf 50
000 v.C. maakten ze ingewikkelder werktuigen; naaiden kleding en bouwden
tenten en hutten, waardoor ze bestand waren tegen de kou. Hierdoor konden ze
zich in de ijstijd over Europa verspreiden
Tussen mannen en vrouwen bestond een duidelijke rolverdeling.
Mannen; hadden meer spierkracht en konden zich vrijer bewegen doordat ze
nooit zwanger waren of kinderen de borst moeten geven. Daarom hielden zei zich
bezig met de jacht.
, Vrouwen; zorgden voor de kinderen en verzamelden paddenstoelen, wortels,
zaden, noten, bessen en ander plantaardig voedsel.
Gedachten en kunst
Jager-verzamelaars begonnen hun gedachten in kunst te uiten. De prehistorische
kunst laat zien dat de cultuur van jager-verzamelaars ingewikkelder werd. Mensen
gingen denken in symbolen. Ze begrepen bijvoorbeeld dat met een tekening op een
rotswand iets anders kon worden bedoeld dan wat zichtbaar was.
begrippen
archeologie
wetenschap die het verleden bestudeert aan de hand van ongeschreven bronnen
cultuur
denken en doen van een groep mensen
kunst
creatieve uiting
moderne mens
(homo sapiens, de denkende mens) de mensensoort waartoe alle tegenwoordige
mensen behoren
nomade
iemand die rondtrekt zonder vaste woonplaats
prehistorie
(voorgeschiedenis, tijd van jager en boeren) eerste periode (tot 3000 v.C)
samenleving van jager-verzamelaars
maatschappij van nomaden die leven van wat ze vinden en vangen in de natuur
symbool
iets met een bepaalde betekenis
tijd van jagers en boeren
(prehistorie) eerste tijdvak (tot 3000 v.C)
1.2 de opkomst van de landbouw
ontstaan van de landbouw
omstreeks 9000 v.C. merkten mensen in het Midden-Oosten dat ze tarwekorrels en
vruchten konden uitzaaien en planten, dit was de ontdekking van de landbouw:
mensen gingen voor het eerst zelf voedsel verbouwen: ze werden boer.
Na de akkerbouw ontstond omstreeks 8000 v.C. ook veeteelt. In duizenden jaren
werd de landbouw steeds gevarieerder.
Het ontstaan van de landbouw was een ingrijpende verandering, een revolutie, die
de hele manier van leven veranderde. De landbouwrevolutie begon het eerst in een
gebied ten oosten van de Middellandse Zee dat vanwege zijn vorm de vruchtbare
halve maan wordt genoemd. Vanuit dat gebied verspreidden migranten de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukmolenaar26. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,30. Je zit daarna nergens aan vast.
