Casus 31
Student informatie Pneumonie
Petra Langen- van Ingeborg,
Vrouw, 30 jaar, Pneumonie
Acuut kortademig geworden na kampeerweekeinde met vrienden. Ziekenhuisopname nodig.
Variant: 1 acute zorg; Reactivatie in het ziekenhuis, start revalidatie fase
Variant: 2 revalidatie; Hartrevalidatie in centrum.
Variant: 3 postrevalidatie; Particuliere Praktijk, individuele aanpak
Variant: 4 Sportreactivatie; Sportgroepen
Pneumonie
Een pneumonie of longontsteking is een infectie van de alveoli en is vaak een complicatie van een
acute bronchitis. Vandaar dat we in zo’n geval spreken van een bronchopneumonie.
Een pneumonie ontstaat meestal nadat micro-organismen door inademing in de longen zijn
terechtgekomen, maar soms wordt de infectie door het bloed naar de longen gevoerd of verspreidt de
infectie zich rechtstreeks uit een nabijgelegen ontsteking naar de longen.
De meest voorkomende symptomen van pneumonie zijn een productieve hoest waarbij sputum wordt
opgehoest, pijn op de borst, rillingen, koorts en kortademigheid. Deze symptomen kunnen echter
variëren, afhankelijk van de mate waarin de aandoening zich heeft uitgebreid en afhankelijk van de
ziekteverwekker. Wanneer een patiënt pneumonie lijkt te hebben, luistert de arts met een stethoscoop
naar de longen om de toestand te beoordelen. Bij pneumonie worden geluiden meestal duidelijk anders
doorgegeven, wat met een stethoscoop te horen is.
Ademhalingsoefeningen en therapie om afscheidingsproducten te verwijderen helpen pneumonie te
voorkomen bij mensen met een hoog risico, zoals patiënten na een thoraxoperatie of patiënten met een
zwakke conditie. Ook bij patiënten met pneumonie moet het secreet worden verwijderd.
Vaak kunnen patiënten die niet erg ziek zijn orale antibiotica innemen en thuis herstellen. Ouderen en
patiënten die benauwd zijn of al een hart- of longziekte hebben, worden meestal opgenomen en krijgen
intraveneus antibiotica toegediend. Daarnaast kan zuurstoftoediening, intraveneuze vochttoediening of
beademing nodig zijn.
Mits tijdig herkend kan een bacteriële longontsteking behandeld worden met een antibioticum.
Wanneer de ziekte niet tijdig behandeld wordt, kunnen de longblaasjes zodanig verzwakken, dat de
longinhoud zeer verkleind wordt. Dit heeft in de meeste gevallen de dood tot gevolg.
Symptomen pneumonie
Kortademigheid;
Hoesten;
Eventueel ophoesten van groen of geel slijm;
Koorts;
Pijn, verergerd door diep ademhalen en hoesten;
Snelle, oppervlakkige ademhaling.
En soms ook het volgende:
Bloed ophoesten;
Hoofdpijn;
Zweten;
Verminderde eetlust;
Vermoeidheid;
Blauwe verkleuring van vingers, voeten en lippen.
,Ernst en beloop
De ernst van een longontsteking hangt voor een groot deel af van de verdere gezondheidstoestand van
de patiënt. Bij mensen die verzwakt zijn door andere ziekten en bij bejaarden is een longontsteking
een ernstige aandoening. Opnameduur is afhankelijk van het herstel. Mensen, herstellende van hun
longontsteking, kunnen nog een lange tijd last hebben van vermoeidheid en door het vele hoesten nog
pijn hebben aan de borstkas.
Preventie
Longontsteking die ontstaat in aansluiting op een griep, kan voorkomen worden door een griepprik te
halen. Mensen ouder dan 65 jaar, mensen met hart- of longaandoeningen, diabetes patiënten,
nierpatiënten en mensen met een verminderde afweer, wordt aangeraden zich in het
najaar tegen de griep te laten inenten.
Relatie met hartproblemen
De variatie-casus: deze patiënt heeft ook een decompensatio cordis. Dit werkt bevorderend voor het
ontstaan van een pneumonie. Door de liggende houding in bed bestaat de kans dat de patiënt minder
goed doorademt. De longblaasjes in de onderste longvelden blijven dan dichtzitten waardoor vocht
uittreedt naar de inhoud van de longblaasjes. Ook is sprake van slijmretentie in de luchtwegen en dit
lokt in tweede instantie gemakkelijk infectie en ontsteking uit. Vaak wanneer je zolang in bed ligt ben
je ziek, door de minder weerstand die je dan hebt krijg je ook eerder pneumonie. Ook doordat je in bed
ligt en weinig beweging hebt en even naar buiten of dergelijke krijg je minder weerstand waardoor je
eerder pneumonie hebt.
Fysiotherapeutische middelen die kansen verkleinen:
Ademhaling training;
Beweging (mobilisatie);
Hoest- / huff- / doorzuchttraining;
Sputummobiliserende oefeningen.
Linksdecompensatie (bij een voorwandinfarct)
Schiet de linker harthelft te kort in de doorpompfunctie, dan heeft dit tot gevolg:
- Stijging van de druk in de longaders en zijn vertakkingen (backward failure);
- Te geringe aortavulling (forward failure).
Stijging van de druk in de longadersen zijn vertakkingen. De gevolgen van deze stijging zijn:
- Dyspnoe (kortademigheid). Het eerst wordt dit opgemerkt bij inspanning, later ook in rust. De
dyspnoe denkt men te verklaren uit het minder soepel worden van de longen, doordat de
bloedvaten overvuld zijn.
- Longoedeem. Hierbij is de longstuwing zo ernstig dat vocht uittreedt in de longblaasjes. Dit is een
levensbedreigende situatie waaraan de patiënt, als niet gauw hulp geboden wordt, kan overlijden.
- Hydrothorax. Door de longstuwing kan uit de haarvaten die grenzen aan de pleuraholte vocht in
die holte uittreden.
Te geringe aortavulling
Omdat de linkerventrikel tekortschiet in het doorpompen van bloed, raakt de aorta onvoldoende
gevuld. Het gevolg daarvan is een verslechtering van de bloeddoorstroming van diverse organen,
waaronder:
- De nieren. Het gevolg van een verminderde bloeddoorstroming van de nieren is dat het renine-
angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) wordt gestimuleerd, hetgeen leidt tot water- en
zoutretentie en tot perifere vaatvernauwing.
- De huid. De verminderde bloeddoorstroming en de aanwezige vasoconstricht doen de huid bleek-
grauw van kleur zijn. De extremiteiten voelen vaak koud aan.
- De hersenen. Een verminderde hersendoorbloeding kan aanleiding geven tot verwardheid,
Cheyne-Stoke-ademhaling en eventueel bewusteloosheid. Er wordt geklaagd over vermoeidheid.
, Rechtsdecompensatie (bij een achterwandinfarct)
Als de rechter harthelft niet goed doorpompt heeft dat tot gevolg een backward failure, zich uitend in:
- Verhoging van de centraal-veneuze druk;
- Verhoging van de druk in de venae cavae tot in de capillairen;
- Verminderde doorbloeding van de weefsels door stuwing.
Verhoging van de centraal-veneuze druk:
De centraal-veneuze bloeddruk is de druk in de grote aders van het lichaam, voornamelijk de venae
cavae (holle aders). Doordat het bloed niet goed wordt doorgepompt, stuwt het vóór het hart en stijgt
de druk in het aanvoerende bloedvat. Deze drukstijging is waar te nemen aan de buitenste halsader
(vena jugularis externa).
Verhoging van de druk vanuit de venae cavae tot in de capillairen
Wanneer de druk in de venae cavae is gestegen zal de druk in de aders die zich daar direct voor
bevinden ook gestegen zijn. Hetzelfde gelt voor de aders die daar weer voor liggen enzovoort. Zo zal
deze toegenomen druk zich voortzetten tot in de capillairen die het bloed uiteindelijk afgeven aan de
holle aders. De gevolgen daarvan zijn:
- Stuwing van de lever, die daardoor groot wordt en een pijnijk opgezet gevoel in de bovenbuik
geeft.
- Stuwing van de nieren, waardoor de bloeddoorstroming door de nieren wordt vertraagd, wat tot
gevolg heeft dat minder, zij het sterk geconcentreerde, urine wordt geproduceerd (stuwingsurine).
- Oedeemvorming. Cardiaal oedeem vormt zich heel duidelijk onder invloed van de zwaartekracht,
vooral aan de benen en bij bedlegerige patiënten aan de billen en bovenbenen.
- Ascitesvorming (ascites = vocht in de vrije buikholte). Dit gebeurt op vergelijkbare wijze als
oedeemvorming. In het buikgebied neemt ten gevolge van de leverstuwing de hydrostatische druk
toe en treedt vocht in de vrije buikholte. Ascites geeft een opgezet gevoel en anorexie
(verminderde eetlust).
- Hydrothoraxvorming (hydrothorax = vocht in de pleuraholte). Een hydrothorax geeft dyspnoe-
klachten soms met centrale cyanose (blauwheid) en prikkelhoest.
Verminderde doorbloeding van de weefsels door stuwing
Het gevolg hiervan is dat geklaagd wordt over koude extremiteiten (handen/voeten). Ook kan, doordat
het bloed te lang in de weefsels verblijft, perifere cyanose optreden.
Decompensatio cordis
De functie van het hart is rondpompen van het bloed door het lichaam. Als het hart minder goed
pompt, tracht het lichaam dit eerst te compenseren door:
Vergroting van het circulerend volume door vochtretentie in de nier.
Toename van de contractiekracht van het hart door hypertrofie van de hartspier.
Activering van de sympaticus: verhoging hartfrequentie en slagvolume.
Activering van de renine-angiotensine-aldosteron systeem (RAAS).
Wanneer, ondanks deze compensatiemechanismen, het hart nog steeds onvoldoende kan pompen
spreekt men van decompensatio cordis. Anders gezegd: Men spreekt van decompensatio cordis als het
hart niet in staat is bij normale vullingsdrukken voldoende bloed rond te pompen om aan de metabole
behoefte
van het
lichaam
te voldoen.
