Hoorcolleges Burgerlijk Procesrecht en Geschiloplossing 2017-2018, Tilburg University, Roberto Haak
-----HC 1 Geschil en burgerlijk proces
Procesreglement
Institutionele regels => Rechtspositie rechter (RO) => GW, rechtsstaat => Ethiek, integriteit en het doel
is om het proces beheersbaar te houden
Voor tentamen (TT) is het benodigd om:
* Kennis van procesrecht te hebben
* Hoe procesregels worden gebruikt (blader Rv eens rustig door)
* Jurisprudentie om meer gevoel te krijgen van vage rechtsregels (rechtsvraag & rechtsregel kennen)
* Feitenkennis (begrippen kennen en kunnen)
* En denk vaak: waarom is het zo (rechtvaardiging)?
KEI = Kwaliteit En Innovatie rechtspraak
* Sinds 1 september 2017 geldt in Nederland de KEI-wetgeving en moet iedereen digitaal procederen
in beginsel. Uitzonderingen zijn natuurlijke personen, rechtspersonen, informele verenigingen of
andere categorieën zoals buitenlanders en buitenlandse rechtspersonen, tenzij vertegenwoordigd
door een advocaat (art. 30c lid 4 KEI-Rv)
* Rechtspraak moet aansluiten bij de digitalisering van de samenleving en procedures moeten sneller
en eenvoudiger (doel)
* Via DigiD kan er digitaal geprocedeerd worden:
https://www.rechtspraak.nl/Paginas/Inloggen-Rechtspraak.aspx
* Voor dit tentamen dient u het procederen vóór en na de KEI te kennen (wettenbundel Kluwer en
Blauwe Vermande verschilt maar hier wordt rekening mee gehouden)
Eiser/verzoeker ------------Verweerder/belanghebbende (deze vier termen komen op hetzelfde neer)
Alleen uitspraak als verweerder/belanghebbende niet met de eis in zee gaat => staat in ethische
regels (want proces en is dan onnodig, zonde van tijd en geld voor partijen)
Minimale eisen van rechtspraak
# Inhoud = goede uitspraak
# Procedurele rechtvaardigheid = vindt ‘men’ belangrijk, als mensen ongelijk krijgen kunnen ze toch
blij zijn met uitspraak als het goed beargumenteerd is (ook ‘’fair trial’’ genoemd)
# Tijd = redelijke termijn (KEI wilt o.a. versnelling in procedure)
Procesinleiding i.p.v. dagvaarding
Het ‘oude’ systeem voor de KEI gaat via dagvaarding/exploot (daarin staat waar de zaak over gaat &
bewijs) via art. 111 Rv, 45 lid 1 Rv, 45 lid 3 sub a Rv. Bij dagvaarding moest de wederpartij eerst op de
hoogte gesteld worden maar dat is sinds de KEI niet meer vereist.
Verzoekschrift = eerst rechter op de hoogte stellen
Nieuw is dat de wederpartij middels een procesinleiding op de hoogte gesteld wordt van het geding
dat gaat beginnen (art. 30a Kei-Rv). Eisen voor een procesinleiding (PI) staan in art. 30a KEI-Rv, o.a.:
- Wie eiser is (soms moeilijk bij holding met kerstboomstructuur e.d.)
- Verweerder
- Via welke rechter de zaak zal gaan
- Onderwerp
- Termijn (om te reageren)
PI kan via de rechtbank (30a) middels een oproepingsbericht (111) gestuurd worden. Dit
,oproepingsbericht kan door een exploot door deurwaarder of informele bezorging (112).
OF de PI kan via de deurwaarder (113) middels een oproepingsbericht en exploot gestuurd worden
aan de verweerder. Zo wordt (exploot) oproepingsbericht bij de rechtbank ingediend en wordt de
verweerder op de hoogte gesteld van het geding. Als de verweerder verschijnt zal er een procedure
en eindvonnis volgen. Als verweerder echter niet verschijnt en geen exploot heeft ontvangen (via
informele bezorging, zal er alsnog een exploot via de deurwaarder gestuurd moeten worden (112 lid
2). Als verweerder een exploot heeft ontvangen en niet verschijnt, wordt er verstek verleend (139) en
kan er alsnog een eindvonnis volgen.
Als verweerder het niet eens is met PI
Als er een procesinleiding (30a) en oproepingsbericht (111) gestuurd is kan de verweerder een
verweerschrift (30i) en evt. een tegenvordering/tegenverzoek indienen (30i lid 8). Eiser kan evt.
verweerschrift op tegenvordering indienen (30i lid 9) waarna de mondelinge behandeling bij de
rechter zal volgen (30j-30n). N.a.v. de mondelinge behandeling kan de rechter evt. verzoeken verdere
processtukken te verschaffen en daar kan door partijen op gereageerd worden. Evt. kan er dan nog
een zitting volgen (30o), waarna de rechter een (tussen)uitspraak (30p-30q) zal doen. Na de
(tussen)uitspraak kunnen partijen nog bewijs aanleveren door bijvoorbeeld getuigenverhoren of
deskundigenberichten waarna er een conclusie en eindvonnis zal volgen (30p-30q)
Termijnen
Bij een bezorging via (art. 112 KEI-Rv) is er een kennisgevingstermijn van twee weken. Als
verweerder/belanghebbende geldt er een termijn van tussen de vier weken en zes maanden (vanaf
procesinleiding) dat de zaak behandeld wordt. Bij een betekening door de deurwaarder (art. 113 KEI-
Rv) geldt er een termijn van twee weken en zes maanden voordat de zaak behandeld gaat worden.
Om een zaak aanhangig te maken jegens een buitenlandse partij, is er het Haags Betekeningsverdrag
dat bepaalt dat de dagvaardingstermijn voor de aangesloten landen vier weken is (art. 115 lid 1
BetVo-staat) en voor landen die hier niet bij aangesloten zijn maximaal drie maanden (art. 115 lid 2
BetVo-staat). Dat is het systeem van de Betekeningsverordening.
Omschrijving van het geschil (of dispuut)
30a lid 3 sub d Rv: de vordering
23 Rv: ‘’De rechter beslist over al hetgeen partijen hebben gevorderd of verzocht.’’
Vb. Francine heeft een tweedehands iPhone gekocht van Jip, deze werkt niet, nu wil Francine € 300,-
terug. Rechter is niet helemaal lijdelijk in het geschil, vraag je af of:
- Klopt het bedrag wel?
- Welk bedrag en evt. schadevergoeding?
- Wil ze telefoon laten repareren? Of ontbinden?
- Welke model en versie is de iPhone
Vordering, blote feiten en feitelijke grondslag => kwalificaties erover gieten zoals koopovereenkomst
Wat zijn de rechtsfeiten? – Francine en Jip hebben een koopovereenkomst gesloten
- Jip heeft geweigerd te leveren
30a lid 3 sub D KEI-Rv => gaat over de feiten----------↘
24 Rv => Feitelijke grondslag----------------------------------> Vordering/eis
25 Rv => Rechtsgronden-------------------------------------↗
In eis niet 6:74 uitleggen aan rechter want rechter kent het recht en anders appel & cassatie) maar
wel de feitelijke grondslag benoemen
[HR feitelijke grondslag]
vergissing e.d., toen ruilverkaveling maar eiser was vergeten het op te schrijven in eis, wat nu? Je wilt
over grond kunnen.
,Primair: erfdienstbaarheid leeft voort (5:70 BW)
Subsidiair: veroordeling nieuwe vestiging erfdienstbaarheid
Meer subsidiair: veroordeeld uitweg of buurweg
De grondslagen zijn 6:162, 5:57 (noodweg), buurweg (oud art. 719 BW)
I.c. vult Hof grondslag aan met ongerechtvaardigde verrijking (6:212 BW) maar mag dat want het is
niet aangevoerd door procespartij? HR: stellingen gaven aanleiding voor onderzoek of er sprake is van
ongerechtvaardigde verrijking (veel discussie over, aardig van rechter maar had partij het niet zelf
moeten uitzoeken?).
Verschijnen + verstek (21 Rv=waarheidsplicht), 114 KEI-Rv 139-142 KEI-Rv
Als je deelneemt, ben je griffierechten verschuldigd (Wet griffierechten burgerlijke zaken)
Als je niet deelneemt: vonnis bij verstek (kan je zuiveren tot aan de uitspraak want hoor &
wederhoor). Er kan iets misgegaan zijn bij oproepen maar in principe vonnis bij verstek.
Waarom? Bv. telefoonabonnement, je hebt geen overmacht o.i.d. als je niet kan betalen dus beter
geen griffierechten betalen en verlies nemen.
- Voorheen: dagvaarding = nu oproepingsbericht (inclusief procesinleiding)
dan: 30i lid 1 en art. 111 lid 2 sub c KEI-Rv = verweerschrift
- Proceshouding verweerder (wel/geen verstek)
TT-vraag: - exceptief verweer = processueel verweer (bijv. bij sectorkanton Rotterdam)
- principaal verweer = materieel verweer (gaat om de zaak zelf zoals betwisting eis/vordering)
- nu Tegenvordering (vroeger: eis in reconventie)
Dialectisch model: hoor & wederhoor
KEI: - in beginsel verplicht (30c KEI-Rv)
TT – Uitzondering (30c lid 4 KEI-Rv) = # natuurlijk persoon # informele verenigingen # andere
categorie bv. buitenlanders en rechtspersonen => oftewel alles tenzij vertegenwoordigd door
advocaat!
- Nadere regels (30d-30f KEI-Rv)
Alternatieve wijzen van geschilbeslechting (ADR: Alternative Dispute Resolution):
# Bindend advies (7:904 BW): derde doet een uitspraak over een geschil, bekendste voorbeeld is de
Rijdende Rechter. De bindend adviseur doet uitspraak, dit is bindend en wordt door partijen
vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst (afspraken en nakoming staat er in).
- Niet in de wet geregeld, uitkomst wordt in vaststellingsovereenkomst gezet (7:900 BW)
- Bindend advies houdt geen vonnis in en is daarom niet vatbaar voor tenuitvoerlegging.
- Het heeft de kracht van een overeenkomst dus bij niet-nakoming kan het gevorderd worden bij de
burgerlijke rechter.
- Minder formeel en duur (korter dan reguliere rechtszaak).
Voordelen: bindende uitspraak dus het geschil is snel klaar.
Nadelen: hoger beroep bij bindend advies is de rechter niet-ontvankelijk dus je rechtsmiddelen zijn
op (en je zit eraan vast maar kan ook in je voordeel werken).
# Arbitrage (1020 Rv e.v., Boek 4 Rv, art. 17 GW): de beslechting van geschillen door arbiters
krachtens een overeenkomst tussen de betrokken partijen (boek 4 Rv). Bv. bij de KNVB staat bij
voetballers in contract dat geschillen bij de arbitragecommissie voorgelegd worden.
- Arbiter is een door partijen aangewezen particulier persoon (hoeft geen jurist te zijn)
- Arbiter leidt tot een arbitraal vonnis, het levert een executoriale titel op die tenuitvoergelegd kan
worden.
- Bindende uitspraak door een onafhankelijke derde.
- Een arbitraal vonnis kun je niet meteen ten uitvoer leggen: wanneer een van de partijen zich niet
, aan de uitspraak houdt, kun je bij de voorzieningenrechter verlof vragen om het arbitraal vonnis ten
uitvoer te leggen.
Voordelen: arbiters hebben de knowhow en ervaring omtrent een speciaal gebied.
Ook biedt arbitrage partijen de vrijheid v.w.b. de te volgen procedure (keuzevrijheid).
Ook is de mogelijkheid van aantasting van het vonnis beperkt en is de procedure anoniem.
Uitspraken bij arbitrage worden ofwel niet openbaar gemaakt, ofwel ze worden geanonimiseerd
openbaar gemaakt.
Nadelen: extra kosten. Arbiter hoeft geen jurist te zijn dus hopelijk is de kwaliteit en controle
gewaarborgd.
# Mediation (ingevoerd n.a.v. Mediationrichtlijn 2008/52/EG): conflictexpert tracht geschil op te
lossen. Komt met enige regelmaat voor bij scheidingszaken waar kinderen bij betrokken zijn.
- Niet wettelijk geregeld maar door vaststellingsovereenkomst kunnen afspraken wel vastgelegd
worden (7:900 BW).
- Niet de mediator, maar de partijen bepalen zelf de oplossing.
Voordelen: lange, vermoeiende rechtsgang voorkomen en oplossing centraal stellen (bv. voor het
belang van het kind).
Nadelen: helaas blijkt in de praktijk dat mediation vaak al een gepasseerd station is door het conflict.
Kosten mediation vaak hoger dan bedrijfsjurist (die al in dienst is voor een bedrijf). Het moet vrijwillig
zijn (kan ook voordeel zijn).
Nadeel van mediaton en arbitrage is dat de beslissing niet afgedwongen kan worden. Een rechterlijke
beslissing daarentegen is onmiddellijk afdwingbaar (d.m.v. dictum die je aan de deurwaarder kan
geven om je vordering te krijgen). Bij de rechter is een exequatur aan te vragen als een alternatieve
rechter een beslissing heeft genomen. Dit is een aantekening op een arbitraal vonnis door een
rechter van de rechtbank waar het betreffende vonnis wordt gedeponeerd. Met deze aantekening
maakt de rechter het mogelijk een arbitraal vonnis ten uitvoer te leggen. Het krijgt daarmee een
executoriale titel. Daardoor machtig je de rechter dit vonnis ten uitvoer te leggen.
Bij lening € 2.000,- aan je buurman heb je materieelrechtelijk gelijk maar het moet uiteraard bewezen
worden. 8% eindigt door vonnis van rechter (92% dus anders), nadelen procederen:
- psychologisch (je zit er lang mee)
- kosten (deurwaarder, advocaat/rechtsbijstand, eigen risico, kosten-batenanalyse)
Advocaat moet eerst schikken o.g.v. gedragscode. Gedragsregels hierin zeggen dat een minnelijke
schikking prevaleert boven rechtsgang => sanctie kan door tuchtrecht gegeven worden.
Vier methoden om te onderhandelen (volgens Holbrook):
1# Performatief :heeft tot doel een verandering te weeg te brengen door het representeren als zijnde
veranderd, gaat erom hoe je je presenteert. Let ook op cultuurverschillen zoals onderhandeling met
een Europeaan (direct) of een Aziaat (passief).
Voordelen: er is nog een mogelijkheid om tot een oplossing te komen zonder een rechtszaak.
Nadelen: in extreme gevallen is het zinloos om nog proberen te communiceren.
2# Distributief (positioneel): gaat vaak over geld, biedprijs en verkoopprijs. Partijen nemen bepaalde
posities in en proberen elkaar vanuit deze invalshoek te overtuigen. De uitkomst is belangrijker dan
het behoud van de relatie.
Voordelen: - Er kan geld mee bespaard worden
- Veilige manier om te onderhandelen want je geeft niet veel bloot dus weinig afbreukrisico.
Nadelen: -Vaak gaat het ten koste van de relatie tussen de procespartijen want geld staat centraal en
niet de relatie.
- Escalatierisico, sommige mensen voelen zich beledigd als iemand een hoog/laag bod doet.
