Centrale vraag: Hoe weten we of de wereld die we in onze geest 'zien'
overeenkomt met de buitenwereld? Hoe weten we of we de wereld net zo zien
als anderen?
Sensatie: een vroeg stadium van perceptie waarin receptoren een stimulus
omzetten in een patroon van zenuwimpulsen. Deze signalen worden vervolgens
voor verdere bewerking doorgestuurd naar de hersenen. Het is het proces waarbij
gestimuleerde receptoren (bijv. de ogen) een patroon van neurale impulsen creëren
dat waargenomen stimuli representeert in de hersenen, waardoor een initiële
ervaring van de stimuli ontstaat. Sensatie is dus onze eerste gewaarwording van de
stimulus.
Perceptie: proces waarbij aan het patroon van sensorische zenuwimpulsen een
gedetailleerde betekenis wordt toegekend. Perceptie wordt sterk beïnvloed door
herinnering, motivatie, emotie en andere psychologische processen. Het is het
proces dat de inkomende sensorische patronen bewerkt en er betekenis aan geeft.
Perceptie creëert dus een interpretatie van de sensatie.
Kernvraag 3.1: Hoe verandert stimulatie in sensatie?
Kernconcept 3.1: De hersenen nemen de wereld indirect waar, omdat de
zintuigen alle stimuli omzetten in de taal van het zenuwstelsel: neurale
impulsen.
De hersenen ontvangen stimuli uit de buitenwereld nooit rechtstreeks. De manier
waarop de hersenen een tomaat ervaren, is niet hetzelfde als de tomaat zelf.
3.1.1 Transductie: stimulatie in sensatie veranderen
Sensaties als kleur en smaak worden volledig in de zintuigen en de hersenen
gefabriceerd. Externe stimuli kunnen de hersenen nooit rechtstreeks bereiken. Alle
informatie die de zintuigen opvangen, wordt door neuronen in de vorm van neurale
impulsen naar de hersenen verstuurd.
Bij alle zintuigen is het de taak van de sensorische receptoren om de informatie van
een stimulus om te zetten in elektrochemische signalen.
Het proces waarbij fysische energie, in de vorm van bijvoorbeeld lichtgolven, wordt
omgezet in neurale impulsen, heet transductie. Transductie begint op het moment
dat een sensorisch neuron een fysische stimulus opvangt. Als de stimulus het
bijpassende zintuig bereikt, activeert het de gespecialiseerde neuronen in dat
zintuig, die receptoren worden genoemd. Deze receptoren zetten hun prikkeling
vervolgens om in een zenuwimpuls.
, De zenuwimpuls met de gecodeerde informatie verplaatst zich vanaf de
receptorcellen meestal langs de sensorische baan via de thalamus naar
gespecialiseerde sensorische verwerkingscentra in de hersenen. Uit deze impulsen
halen de hersenen informatie over de elementaire kenmerken van de stimulus. De
stimulus zelf komt dus niet verder dan de receptor. Het enige wat door het
zenuwstelsel verplaatst wordt, is informatie in de vorm van een neurale impuls
passend bij de stimulus.
3.1.2 Sensorische adaptatie
Sensatie wordt in belangrijke mate beïnvloed door verandering. Onze zintuigen zijn
dus vooral gericht op veranderingen. Hun receptoren zijn gespecialiseerd in het
verzamelen van informatie over nieuwe gebeurtenissen in de omgeving.
Sensorische adaptatie: proces waardoor receptorcellen minder gevoelig worden
als de stimulus een bepaalde tijd op hetzelfde niveau wordt aangeboden. Hierdoor
raak je bijvoorbeeld gewend aan koud zwemwater. Elke verandering in de signalen
die je ontvangt zal je aandacht trekken.
3.1.3 Drempels: de grenzen van sensatie
Absolute drempel: hoeveelheid stimulatie die nodig is voordat de stimulus wordt
opgemerkt Het uitgangspunt is hierbij dat de stimulus de helft van het aantal
pogingen moet worden opgemerkt. Denk aan de lichtsterkte van een lamp om
gezien te worden. Deze drempel verschilt van persoon tot persoon.
De absolute drempel varieert voortdurend, door wisselingen in onze geestelijke
alertheid en lichamelijke conditie.
Verschildrempel (juist waarneembare verschil, JWV): het kleinst waarneembare
verschil tussen twee stimuli dat iemand betrouwbaar, de helft van het aantal keren,
als verschil kan opmerken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het geluid van je tv zachter
zetten omdat je buurman hier last van heeft.
De verschildrempel is groot als de intensiteit van de stimulus groot is, en klein als de
intensiteit van de stimulus klein is. In dit verband wordt gesproken over de Wet van
Weber, die stelt dat de grootte van het JWV proportioneel samenhangt met de
intensiteit van de stimulus. Je zult het volume van de tv dus een flink stuk zachter
moeten zetten als het geluid hard stond, om je buurman tevreden te stellen.
3.1.4 Signaaldetectietheorie
Volgens de signaaldetectietheorie is sensatie afhankelijk van de kenmerken van de
stimulus, de achtergrondstimulus en de detector. De signaaldetectietheorie erkent
het feit dat de detector, waarvan de lichamelijke en geestelijke toestand voortdurend
verandert, een sensorische ervaring moet vergelijken met constant veranderende
verwachtingen en biologische omstandigheden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kiki95. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.