--------------HC1 Grondrechten (algemeen)
Intro met praktijkvoorbeelden
Een vrouw van wie een seksfilm is gemaakt die op Fb is geüpload, wil via de gebruikersgegevens van
Facebook achterhalen wie de film op Fb heeft gezet en spant daartoe een kortgeding aan tegen FB =>
Onbekende heeft het op Fb gezet, i.s.m. recht op privacy
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBAMS:2015:3984
Fb moest meewerken om haar de mogelijkheid te geven wie het had gedaan. Het bleek dat het op
ROC was gebeurd dus een leerling of medewerker zou het geplaatst hebben. ROC vertikte mee te
werken want ‘’recht op privacy’’ van leerlingen en medewerkers.
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBZWB:2016:5832
Belangenafweging: Rechter vond het belang van meisje minder zwaar want er waren andere opties
dus het was onredelijk om van iedereen inlogcodes te krijgen om de dader te vinden. Grondrechten
spelen hier een rol in horizontale verhouding=tussen twee private partijen.
# Een gemeenteraadslid dat in een tweet een Ovj vergelijkt met kampbewaarster in onder meer
Auschwitch, wordt door OM vervolgd. ECLI 7288. Belediging van ambtenaar in functie maar
gemeenteraadslid vond het ‘’vrijheid van meningsuiting’’ (10 EVRM) én OvJ moet er maar
tegenkunnen want publiek debat en gemeenteraadslid. Rechter dacht daar anders over want:
- Onnodig grievend
- Niet echt publiek debat
I.c. Gemeenteraad tegen OM en dat is een verticale relatie.
https://nos.nl/artikel/2117541-raadslid-heerlen-vervolgd-om-kampbeul-tweet.html
# Deze zaak loopt nog: de Rijksrecherche onderzoekt de dood van een man die mogelijk is overleden
als gevolg van politiegeweld (nekklem) bij zijn aanhouding. Den Haag. Nekklem ging niet goed,
strottenhoofd was verbrijzeld waardoor Mitch Hendriquez stierf.
Art. 2 EVRM: Geweld mag niet abnormaal zijn en dat was het hier mogelijk wel.
Familie Mitch wil dat namen agenten bekend worden, agenten zijn al op non-actief gesteld.
https://www.ad.nl/dossier/overlijden-mitch-henriquez~d5fd4d1e7-6e5f-4956-ac56-d024dc47ffb1/
Wat weten voor tentamen
JP-lijst uit syllabus kennen, JP verder genoemd in syllabus: ken de rechtsregel (en zijdelings de
rechtsvraag).
Waar op letten bij JP: Welke instantie de uitspraak heeft gewezen => Rb./ ECSR (is dat wel een
rechter?) / EHRM / Hof van Justitie = niet altijd HR noemen dus.
Waardering arresten door HvJ is hoger dan HR. EHRM heeft 47 staten onder zich en HR alleen NL.
Pas dus op met vasthouden aan wat er in de uitspraken staat.
[Korošec] is arrest dat EHRM heeft gewezen tegen Slovenië over het inschakelen van deskundigen die
Slovenië zelf ingeschakeld heeft. Equality of arms. Europese Hof kwalificeert haar eigen arresten met
een ranking, 1=belangrijk-2=gemiddeld-3=13 in 1 dozijn of een case report (=top of the bill). Korošec
was ranking 3 dus amper belangrijk.
Vergelijk belang van EHRM niet met HR tenzij het een hoge ranking heeft. EHRM heeft 10x zoveel
zaken als de HR dus er kan niet bij elk arrest dezelfde zorgvuldigheid gegeven worden.
,Lees met kritische blik, bekijk de categorie en dan weet je of het Hof belangrijk vindt of niet.
bv. TT-vraag: stel huurt antikraak een pand, via leefstandsbeheerder en die is ingeschakeld door
eigenaar (=gemeente). Ze weten dat het pand in slechte staat is en gesloopt gaat worden. En er was
een hennepkwekerij. Vrouw staat onder douche en er komt stroomschok. Had de gemeente iets
meer moeten doen voordat het antikraak werd verhuurd? Zitten er feiten van algemene bekendheid
in?
–Dat hennepkwekerijen illegaal stroom aftappen. (weten burgers beter dan studenten is gebleken)
- Gevaar voor verwonding/dood moet overheid optreden (=gemeente). (studenten schreven op:
Vrouw kreeg maar een schokje dus ach).
Bv. op TT een casus over bedrijf dat zalm met salmonella verkoopt: studenten zeggen forel eten maar
weten niet dat salmonella een ziekte is. Wees op de hoogte van het nieuws en feiten van algemene
bekendheid! Antwoord hangt af van deugdelijke motivering.
Ook vragen euthanasie, de pil van Drion zijn voorbeelden van tentamenvragen. Niemand schijnt te
weten dat je eigenhandig pillen kan krijgen om dood te gaan.
Politiek debat: Politici mogen veel zeggen maar wel met grenzen. Vrijheid van meningsuiting is een
van de zwaarste beschermde grondrechten. Er kan veel mits het voor een publiek debat is (minder in
een 1-op-1-debat).
Grondrechten, wat zijn dat?
- Verschillende benaderingswijzen
-Principieel: fundamentele kenmerken van de hele rechtsorde (gaat rechtsfilosofie over)
- Constitutioneel: condities voor rechtmatige uitoefening van publiek gezag (dimensie vak
Grondrechten dus belangrijk voor TT).
- Normatief: * Subjectieve rechten jegens de overheid * Instructienormen voor de overheid en
*Rechtsbeginselen die doorwerken in de uitleg en toepassing van andere rechtsnormen (niet zo
belangrijk voor dit vak)
- Systematisch: een synoniem van ‘’fundamentele rechten’’ (Belangrijk). Fundamenteel recht op
arbeid, leertraject opstarten bij arbeidsongeschiktheid. Of overheid bestuurlijke boete moet opleggen
aan werkgever die werknemers uitknijpt waardoor ze arbeidsongeschikt kunnen worden (zodat ze
baan blijven behouden door niet arbeidsongeschikt te geraken).
- Omschrijving gronderechten: fundamentele normen die de strekking hebben het individu
persoonlijke vrijheid en een menswaardig bestaan te verzekeren en die met name de
handelingsvrijheid van de overheid beperken. Kaders voor de overheid. Is een keuze en daar kan ik
een andere mening over hebben als die beargumenteerd is.
Grondrechten zijn fundamentele rechten. In verdrag staan vaak mensenrechten, is dat hetzelfde?
NEE, grondrechten en mensenrechten zijn niet hetzelfde. Grondrechten komen aan alle burgers toe
van een land zoals kiesrecht. Mensenrechten komen aan iedereen toe: staatsburger of niet (zoals
verbod op marteling). Termen worden vaak door elkaar heen gebruikt maar ze zijn dus van elkaar te
onderscheiden (invalshoek). In blauwe boek (Hoofdstukken Grondenrechten) is één term
grondrechten => Internationaalrechtelijke en nationale fundamentele rechten (niet alleen in GW
,maar ook in internationale verdragen=keuze om niet langs elkaar heen te praten, Babylonische
spraakverwarring).
Waarop berusten grondrechten?
- Nationaal: de GW voor het Koninkrijk der Nederlanden, hoofdstuk 1 (en 114 GW?)
- Europees (EU): Het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (2000) (EU-Handvest)
-Internationaal: *het EVRM *IVBPR (=Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke
Rechten) *IVESCR=het Internationale Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten)
*andere verdragen, waaronder die inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie, de
bescherming van de rechten van het kind resp. van gehandicapten en tegen foltering.
EVRM is afgeleid van IVBPR.
Over 1 staat=GW, Unie=EU-Handvest, IVBPR=ongeveer hele wereld
Op EVRM, IVBPR, (soms EU-Handvest) kan je beroep doen als burger.
Bij zwarte piet-discussie speelt verdrag van de rechten van het kind.
Actuele casus: Gehandicapte met overgewicht vraagt of ze door Kruidvat gestuurd kan worden voor
informatie over producten. Medewerkster Kruidvat zegt dat het selfservice is en ze wel producten kan
pakken maar niet rondleiden. Rechter: Gehandicapten moeten zelfde rechten hebben als geen
gehandicapten. College voor de Rechten van het Mens. MKB stond op achterste poten want niet
iedereen kan persoonlijk begeleid worden. Kan dat worden afgedwongen? NEE, Nederland is
gebonden aan dat verdrag maar verdrag is niet een ieder verbindend. Mevrouw kan niet afdwingen.
Overheid moet zich aan verdrag houden maar niet ieder individu kan zich erop beroepen. DUS altijd
in de gaten houden waarover we spreken.
Onderscheid grondrechten (veelal gemaakt onderscheid):
*Klassieke grondrechten=individuele vrijheidsrechten (afblijven overheid want is vrijheid van
burgers=onthoudingsplicht voor de overheid).
*Sociale grondrechten=daar verwacht je dat de overheid juist iets doet dus niet onthouden maar iets
doen=inspannen zoals bijv. recht op arbeid maar burgers kunnen zich er niet op beroepen.
Let op (bijv. bij EVRM): - Negatieve verplichting = onthoudingsplicht om bepaalde daden te stellen
- Positieve verplichting = verplichting om bepaalde handeling te stellen
Klassiek vind je in EVRM, IVBPR, maar ook in onze eigen GW (1 t/m 18 GW) = kapstokje want er is niet
echt een strikte tweedeling
Sociale rechten: IVESC, ESH, GW 18 lid 2 t/m 22
EU-Handvest: 8 t/m 13 klassiek en 34 t/m 38 sociaal (amper relevant want tweedeling is moeilijk
want er zit van allebei wat in).
Nuancering verschillen: een ieder verbindendheid is niet bij sociale grondrechten, wel bij klassiek.
Bijv. je kan niet afdwingen dat jij een baan krijgt vanwege recht op arbeid (=klassiek) dus niet
afdwingbaar maar is wel een inspanningsplicht van de overheid. Bij een zorgverplichting kan je die op
veel verschillende manieren toepassen.
Verdagen van sociale rechten zijn eigenlijk niet een ieder verbindend maar de rechter heeft soms
, toch gezegd dat er een bepaling uit een verdrag wel een ieder verbindend is. Art. 6 ESH waarin dus
sociale rechten staan, zoals vandaag (5-10-2017) stakingsrecht van leraren van basisscholen.
https://www.volkskrant.nl/binnenland/waarom-deze-leraren-in-het-basisonderwijs-staken-of-
niet~a4520160/
Bekijk dus per verdrag en per recht naar de nuancering. Nederlandse gezondheidszorg moet
gegarandeerd worden door de overheid. De voorzieningen kunnen in NL niet geblokkeerd worden
voor mensen (Obamacare).
Wat moet de overheid doen? Het recht respecteren, het recht beschermen, overheid moet eventueel
zelf voorzieningen verschaffen.
EVRM: overheid mag mensen niet martelen, art. 8: niet mengen, enz… Wat heeft het Europese Hof
nu gedaan? Als je die rechten meer inhoud wilt geven, zal je als overheid juist iets moeten doen. Dat
staat er niet. Bijv. art. 3 EVRM: niemand mag gemarteld worden (absoluut recht). Europese Hof
afgeleid uit Hof voor Justitie voor kinderen die geslagen worden door ouders (Kinderbescherming,
Hof legt die link wel, zij redeneren vanuit negatieve verplichting naar positieve verplichting).
Positieve verplichting is voornamelijk gevormd middels JP.
Soms verplichte anticonceptie voor ‘’slechte moeders’’, recht op kinderen ontnemen. Art. 8 EVRM
moet je voor kinderloze ouders altijd IVF mogelijk maken? Zonder JP red je het dus niet met art. 8
EVRM.
Klassieke grondrechten: individu is drager, maar: niet altijd ieder individu, bepaalde categorieën
personen uitgezonderd.
Andere grondrechtdragers dan individuen: *groepen personen * privaatrechtelijke rechtspersonen
Sociale grondrechten: niet altijd mogelijk om over een drager van het recht te praten
Termen:
‘’Werkingssfeer”’: Verticaal/Horizontaal, ‘’Ten opzichte van de overheid’’/’’ten opzichte van
derden’’’(derdenwerking)
‘’Reikwijdte’’: de verhoudingen waarin het grondrecht in acht moet worden genomen
‘’Werking’’ of toepasselijkheid: de situaties waarin het grondrecht de juridische relatie (mee)bepaalt
‘’Interference’’ (van EVRM) of beperking: is niet vanzelf een inbreuk op een grondrecht. Noem dit
inmenging. In NL soms wel beperking van iets uit de GW. Onthoud dat het begrip inbreuk dat de
inmenging/beperking onrechtmatig is dus pas ermee op dit (te) snel te noemen.
Er is pas sprake van inbreuk als het handelen onrechtmatig is.
