Samenvatting bestuurskunde 1 & 2
Hoofdstuk 1
Paragraaf 1.3.1 – Waar is het recht te vinden?
Wet
Recht bestaat niet uitsluitend uit het strafrecht. Het privaatrecht is voornamelijk te vinden in het BW. Het
publiekrecht is een ander deel van het recht.
Wetten komen van de regering, Staten-Generaal, algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s),
ministeriële regelingen, provinciebesturen, gemeentebesturen, besturen van waterschappen en andere
openbare lichamen voor beroep en bedrijf.
Regels van decentrale overheden noemen we verordening. Verordening van een waterschap is een
keur.
Regels van een hogere orde, hebben voorrang op regels van lagere orde.
Een wet in formele zin is tot stand gekomen tussen regering en Staten-Generaal. Een wet in materiële
zin bevat regels die burgers binden.
Het onderscheid tussen formeel en materieel recht is een ander onderscheid.
Hoofdstuk 3
Paragraaf 3.1 – Inleiding Algemene wet bestuursrecht
De eisen die wij stellen aan de rechtsstaat bepalen in grote mate de wijze waarop de overheid is
georganiseerd. Als je vragen stelt wie er bijvoorbeeld een besluit mag nemen, kom je al snel bij de
Algemene wet bestuursrecht : Awb. Hier is het algemeen bestuursrecht vastgelegd, terwijl we ook het
bijzondere bestuursrecht kennen. Daarbij moet je denken aan alle omgevingsrechtelijke wetgeving, bv.
de Omgevingswet (2024). De gelaagde structuur van de Awb (algemeen → bijzonder):
1) Definities + titel over uitvoering bindende besluiten van organen EU;
2) Verkeer tussen burgers en bestuursorganen, gebruik van taal, elektronisch verkeer;
3) Regels over soorten besluiten;
4) Regels over bijzondere besluiten;
5) Regels over handhaving;
6) Algemene regels over bezwaar, administratief beroep, beroep bij rechter;
7) Bijzondere regels over onderwerpen H6;
8) Regels over beroep bij bestuursrechter en schadevergoeding;
9) Regels over klachtrecht;
10) Regels over bevoegdheid en toezicht;
11) Slotbepalingen.
Je ziet de structuur van algemeen naar bijzonder, maar ook de tijdlijn. Doelen van de Awb, in 1994 in
werking getreden, zijn:
• Bevorderen van eenheid in bestuursrechtelijke wetgeving;
• Systematiseren en vereenvoudigen van bestuursrechtelijke regelgeving;
• Codificeren, vastleggen in wettelijke regels, van bestuursrechtelijke rechtspraak;
• Treffen van voorzieningen t.a.v. onderwerpen die niet in bijzondere wet geregeld zijn.
Een bijzondere bestuursrechtelijke wet gaat voor een Awb-wet. Soms wordt expliciet in de Awb
verwezen naar zo’n bijzondere wet.
Omgevingsrecht: aanvraag omgevingsvergunning antwoord verplicht binnen 8 weken. Mag met 6
weken verlengt worden, besluit binnen 14 dagen.
Algemene Plaatselijke Verordening (APV): als je een horecagelegenheid wil exploiteren heb je een
exploitatievergunning van de burgemeester nodig.
Paragraaf 3.2 – Belangrijke begrippen in de Awb
Bestuursorgaan
Een bestuursorgaan is bevoegd om besluiten te nemen. Een rechtspersoon heeft een afgescheiden en
eigen vermogen, een eigen doel en is onafhankelijk van de mensen die deel uitmaken van de
organisatie. Deze rechtspersoonlijkheid kan alleen door de wet worden verleend. Het zijn de organen
, van de rechtspersonen die naar publiekrecht zijn ingesteld, die bestuursorgaan zijn. Dus niet de
rechtspersonen.
Een b-orgaan is een ander persoon of college met enig openbaar gezag bekleed. Vaak zijn dit
privaatrechtelijke rechtspersonen met een publiekrechtelijke bevoegdheid en openbaar gezag. Een
keuringsmeester bij een APK is een voorbeeld van een b-orgaan. De wetgevende macht is geen
bestuursorgaan.
Belanghebbende
Een ieder kan een zienswijze indienen tegen een ontwerp-omgevingsplan: actio popularis. Vaak kan
echter maar een beperkte groep burgers bezwaar inbrengen: de belanghebbende(n). Diens belang is
rechtstreeks bij het besluit betrokken. Hieronder vallen natuurlijke en rechtspersonen, bestuursorganen
en andere entiteiten. Er is sprake van een belang als het besluit gevolgen heeft voor iemand. Het belang
dient daarnaast ook betrokken te zijn bij het besluit. In het omgevingsrecht wordt aangenomen dat
iemand belanghebbende is als er een ontwikkeling plaatsvindt op het naastgelegen perceel, of als
iemand mogelijk hinder ondervindt. Ook rechtspersonen die opkomen voor algemene of collectieve
belangen kunnen worden aangemerkt als belanghebbende. De organisatie moet een rechtspersoon zijn
of een informele vereniging met voldoende ledensubstraat + organisatiestructuur met bepaald doel +
als eenheid deelnemen aan rechtsverkeer en daarin herkenbaar zijn. Daarnaast moet het belang dat zij
behartigen ‘in het bijzonder’ behartigd worden. En moeten de doelstellingen waar de rechtspersoon voor
staat voldoende specifiek zijn omschreven.
Bestuursorganen kunnen opkomen voor de aan hen toevertrouwde belangen, die moet worden afgeleid
uit de wettelijke bevoegdheden die een bestuursorgaan heeft.
Paragraaf 3.3 – Bevoegdheid
Hoe komt een bestuursorgaan aan de bevoegdheid (attributie; nieuwe bevoegdheid)? Overdragen van
bevoegdheid noemen we delegatie. Een mandaat is een machtiging om een bepaalde bevoegdheid
namens een bestuursorgaan en onder verantwoordelijkheid van dat bestuursorgaan uit te oefenen.
Attributie
Het creëren en toekennen van nieuwe bevoegdheid in een wettelijk voorschrift.
Delegatie
Het overdragen door een bestuursorgaan van zijn bevoegdheid tot het nemen van besluiten aan een
ander die deze onder eigen verantwoordelijkheid uitoefent. De overdrager is de delegans. Hij draagt
over aan de delegataris. Een delegatiebesluit kan weer worden ingetrokken. Van delegatie is alleen
sprake als de wetgever hiermee instemt; er is een wettelijke grondslag nodig. Een delegatie aan een
ondergeschikte is niet toegestaan. Een algemene instructie in de vorm van ‘uitsluitend beleidsregels’ is
mogelijk richting de delegataris, die op zijn beurt weer gebruik kan maken van de inherente afwijkings-
bevoegdheid.
Mandaat
Door het bestuursorgaan (mandaatgever) machtigen van een ander (gemandateerde) om een al
bestaande, aan de mandaatgever toekomende bevoegdheid op naam en onder (juridische)
verantwoordelijkheid van de mandaatgever uit te oefenen. Een voorbeeld zijn de ambtenaren die vrijwel
alle besluiten maken op aanvragen die eigenlijk bedoeld zijn voor het college van burgemeester en
wethouders. Dit is een bevoegdheid om in naam van het bestuursorgaan besluiten te nemen:
beslissingsmandaat. Bij een ondertekenings-mandaat neemt een bestuursorgaan het besluit die
door de gemandateerde wordt ondertekend.
Voor een mandaat is geen wettelijke grondslag vereist. Het moet echter wel schriftelijk worden verleend,
er moet een mandaatbesluit bekend gemaakt worden (wie + voorwaarden), het moet wettelijk niet
verboden zijn, . Een mandaat voor een bepaald geval mag mogelijk worden gesloten. Mandaat tot het
beslissen op bezwaar dient aan een ander te worden verleend dan aan degene die krachtens mandaat
in eerste instantie heeft besloten.
Het vertrouwensbeginsel regelt dat wanneer iemand erop mocht vertrouwen er een geldig mandaat
was, er drie stappen doorlopen moeten worden: juridische kwalificatie van de uitlating of gedraging
waarop de belanghebbende zich beroept → is degene die de uitlating of gedraging heeft gedaan daartoe
bevoegd of is diens schijn aan de bevoegde persoon of instantie toerekenbaar → afweging belangen.
