Samenvatting Belastingrecht
Tentamen: 8 juni 2022
Week 1
Belastingen= gedwongen betalingen aan de overheid als zodanig, waar
geen rechtstreeks individuele tegenprestatie tegenover staat, en die
krachtens algemene regels wordt geheven. Art. 104 GW.
Legaliteitsbeginsel: Belastingen van het Rijk worden geheven uit kracht
van een wet
- Er moet een wettelijke grondslag (wifz) zijn voor heffing.
- Democratische legitimatie van belasting.
Niet betalen= SBF
Het enige wat je terugkrijgt is een collectieve tegenprestatie/ goederen;
- Defensie, parkjes, autowegen, etc.
Collectieve goederen zijn:
a) Niet-individualiseerbaar;
b) Non-rivaliserend
o Gebruik door de een doet geen afbreuk voor gebruik van de
ander.
Structuur van een belastingwet
(Materiële heffingswetten) (Kenmerken belastingen)
1. Van wie wordt de belasting geheven (Subject/ belastingplichten)?
2. Waarvan/ waarover wordt de belasting geheven (Object/
grondslag)?
3. Hoeveel belasting wordt geheven (Tarief)?
4. Wat is de heffingsmethode en heffingstijdvak? (Inspecteur)
Belasting is van belang voor de samenleving, democratie en soevereiniteit
van een land.
Belangrijk is of de geheven belasting wel redelijk verdeeld is, en/ of
iedereen een ‘fair share’ bijdraagt. Er wordt rekening gehouden met
rechtsopvattingen.
Hoe breder de grondslag, hoe minder snel er uitzonderingen worden
gemaakt.
In de afgelopen jaren is de grondslag verbreed en de tarieven verlaagd.
Bij de belastinggrondslagen zijn objectieve vrijstellingen mogelijk.
Uitgezonderd van belasting
Bij de belastingplichtige zijn subjectieve vrijstellingen mogelijk.
Vrijstellingen
Klassieke functies van de belastingheffing:
, 1. Budgettaire functie (primair)
a. Draagkrachtbeginsel
b. Profijtbeginsel
c. Buitenkansbeginsel
2. Herverdelingsfunctie (secundair)
3. Instrumentele functie (fiscaal, nevendoeleinden)
Budgettaire functie
(= De belangrijkste, want de overheid heeft geld nodig om de uitgaven te
kunnen doen)
- Voor de collectieve goederen die we willen verzekeren.
- Voor uitgaven Rijksbegroting.
Klassieke verdelingsbeginselen
a. Draagkrachtbeginsel
o Hoe meer draagkracht, hoe meer belasting
o Draagkracht= inkomen, vermogen, etc.
o Progressief tariefstructuur
o = Uitwerking gelijkheidsbeginsel
o De meerderheid van de burgers ervaart draagkracht op
huishoudelijk niveau.
o Bruto-inkomen – noodzakelijke uitgaven
b. Profijtbeginsel
o Hoe meer profijt van publieke voorzieningen, hoe meer
belasting.
o Bijv: bedrijven die profiteren van infrastructuur, stabiel politiek
klimaat, hoog opgeleiden, etc.
c. Buitenkansbeginsel
o Hoe meer meevallers, hoe meer belasting
o Bijv: Casino, giften schenkingen, erfenissen, etc.
d. Stofzuigerbeginsel
o Pakken wat je pakken kan
o Belastingdruk verdeeld over degenen die je makkelijk
maatschappelijke draagkracht kan geven… Villabelasting
Belastingmix onderverdeeld naar: arbeid, consumptie en kapitaal.
- Kapitaal wordt lager belast omdat er een vrees is voor zwart sparen,
verhuizing, etc.
- Maar hierdoor ontstaat wel een grotere ongelijkheid…
Herverdelingsfunctie
- Er wordt niet meer zoveel herverdeeld via belastingheffing, maar
wel via overheidsuitgaven.
- Er is een fiscale inkomenspolitiek via:
o (Extra sterke) progressieve tarieven in de inkomensbelasting;
o Heffingskorting in inkomensbelasting
o Verzilveringsprobleem (sv hc)
, - Belastingen per saldo herverdelen niet, maar overheidsuitgaven
wel:
o Uitkeringen, toeslagen, onderwijs, zorg, etc.
Instrumentele functie
- Nevendoeleinden van de belastingheffing
- Belasting als stuurmiddel, beogen gedragspikkel te hebben, beogen
problemen op te lossen.
- Stimuleert zaken die maatschappij belangrijk vindt:
o Bevorderen arbeidsparticipatie, eigenwoningbezit, etc.
o Duurzaamheid
o Ondernemerschap
- Ontmoedigt zaken die onwenselijk zijn:
o Roken, milieuvervuiling, etc.
Draagkrachtbeginsel botst met andere beginselen/ nevendoeleinden.
Factoren van belang voor optimaal/ goed belastingstelsel:
- Maatschappelijk draagvlak
- Herverdeling
- Eenvoudig & uitvoerbaar
o Zelfredzaamheid van burgers
- Min mogelijk Economische verstoringen
- Omvang grondslag
- Toekomstbestendingen.
Belastinggrondslagen van meest naar minst verstorend:
- Bedrijfswinst
- Persoonlijk inkomen/ arbeid
- Consumptie
- Immobiel vermogen (vastgoed)
Succesfactoren belastinghervorming
1. Regeerakkoord
2. Meerderheid in beide kamers
3. Draagvlak voor belastinghervorming door maatschappelijke
organisatie (werknemersverenigingen, sociaal economische raad,
etc.
4. Hervormingsrijpheid
5. Economische crisis *versterkt gevoel van urgentie
6. Degelijk onderzoek, wetenschap
7. Degelijke beleidsvoorbereiding
8. Politiek leiderschap
9. ‘framing’ – marketing
10. Budgettaire ruimte – smeerolie, versoepelen, iedereen op
vooruit.
Effecten belastingheffing
- Verstoort vrijemarkteconomie
, - Fiscale wetgeving gebaseerd op vermoedelijk belastingontwijking.
- Probleem: wie ondervindt nu echt last van belastingen?
2 manieren inkomstenberekening:
1. Vermogensvergelijkingstheorie
o Alles in 1 jaar geconsumeerd. Had kunnen consumeren
o I= consumptie+ besparingen (vermogenstoename S)
2. Bronnentheorie
a. Synthetisch alle inkomsten uit alle bronnen opgeteld en belast.
b. Analytisch verschillen regels per bron, niet samengesteld IB
2001.
Inkomen= baten – kosten.
Altijd onbelast bij inkomstenbelasting:
- Incidentele inkomsten: (loterij, schenkingen)
- Vermogenswinsten: vermogenswinst op eigen woning niet belast.
Wel belast in ondernemingssfeer.
Belastingonderzoek onder Nederlands publiek
- Belangrijkste aspect belasting= verdeling arm en rijk…
- Belastingstelsel wordt negatief gewaardeerd
- Belastingmoraal Nederlanders:
o Fraudeurs aanpakken
o Belasting is verplicht, bijdrage aan de samenleving.
- Belastingontduiking= illegaal
- Belastingontwijking= legaal.
- Waarom zou je frauderen?
o Hebzucht, lage pakkans, lichte bestraffing, te hoge belasting,
ongelijke verdeling, economisch/ financiële noodzaak.
Directe belasting= rechtstreekst op belastingplichtige
Indirecte belasting= omzetbelasting= omweg
Gevolgen belastingheffing
- Duidelijke wettelijke grondslag
- Ambtenaren bijzonder bevoegdheden
- Burgers moeten naar belastingrechter
- Belastingverdragen
Bij overheidsheffingen wel individueel toerekenbare tegenprestatie.
Materiaal belastingrecht
- Alle bepalingen over ontstaan, omvang en tenietgaan
belastingschuld
Formeel belastingrecht
- Wanneer schuld ontstaat, welke autoriteit betaling vaststelt en hoe.