Samenvatting
Samenvatting HC verlichting; examenstof VWO geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
HC verlichting; examenstof VWO geschiedenis. Historische context
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
2.1: Verlichte ideeën over een betere samenlevingIn de zeventiende eeuw ontstond de wetenschappelijke groei. Deze had drie oorzaken:
1. Humanisten bestudeerden literaire, geschiedkundige en filosofische teksten uit de
Oudheid. Door deze belangstelling ontstond de Renaissance. Deze vernieuwde
belangstelling veranderde het wereldbeeld
2. Ontdekkingsreizen hielpen mee aan het verspreiden van culturen en volken buiten je
eigen continent. Bouwkunde kwam tot stand
3. De vooruitgang van de ambachtelijke techniek. Voorbeeld wat hierdoor is ontstaan is
de telescoop
De wetenschappelijke revolutie ontstond door nauwkeurig te observeren en te
experimenteren wordt er zo veel nieuwe kennis vergaard dat de kijk op de wereld grondig
wordt veranderd. De twee voornaamste onderzoeksmethoden waren het rationalisme en
het empirisme
Rationalisme = de opvatting dat de menselijke rede de voornaamste bron van kennis is
( rationeel denken)
Empirisme = de opvatting dat waarneming en experiment de voornaamste bronnen van
kennis zijn
Deze methoden werden vaak gecombineerd omdat je eerst onderzoek doet en daarna
logisch na gaat denken, dit heeft Isaac Newton bedacht. Ook kwam er meer belangstelling
voor de natuurwetten wat de kerk niet zo leuk vond. De natuurwet is de natuurlijke kracht of
verschijnsel in de natuur waaraan alle levende en niet-levende wezens zijn onderworpen.
Door dit wereldbeeld was er geen ruimte meer voor God. Toch waren er veel
wetenschappers die dit juist bewezen om te laten zien hoe groot God was.
Door het vertrouwen in de mens beweerde wetenschappers dat ze maatschappelijke
problemen konden oplossen met behulp van natuurwetten. Dit werd ook wel rationeel
optimisme genoemd. Kortom met zijn verstand kon de mens alle maatschappelijke,
economische en politieke problemen oplossen.
Opvoeding was zeer belangrijk. Een goede opvoeding maakte een met reden vatbaar
persoon. Verlichte denkers hechten daarom veel waarde aan de verspreiding van
wetenschappelijke kennis en verlichte ideeën over de inrichting van de samenleving. Toch
waren er vraagtekens. Immanuel Kant vond namelijk dat men geen objectieve kennis van de
werkelijkheid kan hebben. ‘Durf je verstand te gebruiken!’
Natuurlijke rechten begonnen een rol te spelen. Dit zijn rechten die ieder mens bezit sinds
zijn geboorte en die je nooit kwijt kan raken.
John Locke: iedereen heeft recht op leven, vrijheid en eigendom. Het volk heeft zelf
de macht (democratie)of bepaalt dit te geven aan een volksvertegenwoordiger
(monarchie), als die het niet goed doet mag hij afgezet worden.
Het sociaal contract ontstond : denkbeeldig verdrag tussen de mensen onderling om een
politieke samenleving of staat te vormen
Charles de Montesquieu : trias politica zodat de macht gelijk blijft, voorstander
monarchie
, Rousseau : gelooft in de algemene wil (wil die gericht is op gemeenschappelijk
belang) Ieder mens wordt vrij geboren, hij was daarom ook tegen slavernij en het
absoluut koningschap. Staat kan alleen gesticht worden door het sociaal contract.
Voorstander directe democratie (verschilt van Locke)
Verlichte ideeën waren er ook in de economie. Zoals het mercantilisme.Dit was de theorie
waarbij een land zoveel mogelijk geld moest bezitten en zijn eigen economie moest
beschermen door meer export, minder import en het beschermen van de eigen bedrijven.
Adam Smith was het hier niet mee eens. De overheid moest zich juist zo min mogelijk
bemoeien met de economie en zorgen voor een vrije markteconomie. Dit werkt beter omdat
de mens vooral op eigen belang let.
In de achttiende eeuw werd de publieke opinie verspreid (mensen wilde meer macht in de
politiek, sociaal contract, soevereiniteit). Door media en meeting plekken werden deze
ideeën verspreid en ook omdat meer mensen konden lezen en schrijven. Dit was niet goed
voor de koningen met de droit divin. Zij ging het tegen door middel van censuur.
Droit divin = het goddelijk recht
Ancien regime = de oude orde (voor de Franse Revolutie, standensamenleving en
absolutisme)
Sommige koningen vonden die ideeën wel vet. Maar hun macht verwerpen deden ze echt
niet. Het verlicht absolutisme ontstond. Een regeringsvorm waarbij de vorst op absolute
wijze regeert en onder invloed van verlichte ideeën streeft naar het bevorderen van het
welzijn van het volk
2.2: Revoluties in de Verenigde Staten en Frankrijk
VS
Engeland had veel koloniën in Amerika. De Engelsen vonden dat hun mee moesten betalen
aan de verdediging van de koloniën en voerde hoge belastingen in. Kolonisten verzette zich
door middel van verlichte ideeën. ‘No taxation without representation’. De roep hiervoor werd
steeds luider en de omvang in 1765 zo groot was dat daar de Amerikaanse Revolutie begon.
Na de Boston Tea Party (1773) werd het bestuur van Massachusetts ontbonden. M kreeg
steun uit andere koloniën. Committees of correspondence namen hierbij de leiding. Ze
nemen het gezag over van de Britten en boycotten hun producten. In 1775 vond in Boston
het eerste gevecht plaats. George Washington nam de leiding over de burgermilities en de
aanhang nam snel toe. Dit kwam door Common Sense (Thomas Paine). Kort samengevat
stond hier in dat een monarchie een tirannie was. Ze wilde een onafhankelijke republiek
worden. Op 4 juli 1776 kregen ze dit voor elkaar bij het Congres. Dit wordt dan ook wel
Independence day genoemd. Door hulp van andere landen waren ze onafhankelijk in 1783.
De grondwet stond geschreven dat ze federaal gezag wilde (bondsstaat). Het bestond uit
een president en het Congres of volksvertegenwoordiging. Ze maakten besluiten over
oorlog, buitenlandse zaken de munt en toelating van nieuwe staten. De rest mochten de
staten zelf doen. Verlichte Ideeën die hier werden toegepast waren die van Montesquieu en
later kwam ook de Bill of Rights die de recht van de burger verzekerde.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper IW20. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen