Samenvatting
Samenvatting Biologie: Thema 1 tm 4 - VWO6
- Niveau
- VWO / Gymnasium
H1: Vertering H2: Transport H3: Gaswisseling en uitscheiding H4: Afweer
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
THEMA 1: VERTERING1.1: VOEDINGSSTOFFEN
Leerdoel: Je kunt de kenmerken en functies noemen van zes groepen voedingsstoffen en van
voedingsvezel.
Voedingsmiddelen = alles wat je eet en drinkt.
Voedingsstoffen = de bruikbare bestanddelen van voedingsmiddelen.
Als bouwstoffen voor organische moleculen bij de voortgezette assimilatie.
Voor groei en ontwikkeling, voor vervanging van afgestorven cellen en voor herstel van
verwondingen.
Als brandstoffen om energie te leveren voor de dissimilatie.
Om te kunnen bewegen, voor het op peil houden van de lichaamstemperatuur en voor
groei, ontwikkeling en herstel.
Eiwitten (proteïnen)
Bestaan uit ketens aminozuren.
Een teveel aan eiwitten wordt niet opgeslagen, maar wordt omgezet in glucose en verbrand.
Essentiële aminozuren = moeten in het voedsel aanwezig zijn, omdat ze niet of in onvoldoende
hoeveelheden in het lichaam van de mens kunnen worden gevormd.
Functie:
- Vooral bouwstof.
- Komt voor in tussencelstof (collageen, kraakbeen, been).
- Nodig bij het transport van stoffen (transporteiwitten).
- De celcommunicatie (signalen overbrengen: hormonen, neurotransmitters).
- Chemische reacties (enzymen).
- Immuniteit (antistoffen).
- Bloedstolling (stollingseiwitten).
Koolhydraten (sachariden)
Een teveel aan opgenomen koolhydraten wordt omgezet in glycogeen of vet en opgeslagen.
Functie:
- Vooral brandstof.
- Ook bouwstof (o.a. in DNA, in ATP en in celmembranen).
Voedingsvezel = stoffen afkomstig van plantaardige voedingsmiddelen die niet door enzymen van de
mens kunnen worden verteerd.
Functie:
- De darmwerking bevorderen.
Vetten (lipiden)
Een teveel aan opgenomen vetten wordt opgeslagen onder de huid en rondom de organen.
Triglyceriden = vetmoleculen die zijn opgebouwd uit een glycerolmolecuul en drie
vetzuurmoleculen.
Essentiële vetzuren = moeten in het voedsel aanwezig zijn.
Functie:
- Vooral brandstof.
- Ook bouwstof (fosfolipiden in membranen).
, - Oplosmiddel voor sommige vitaminen (A, D, E en K).
Water
Organismen bestaan voor het grootste deel uit water.
Dient ook als oplosmiddel en transportmiddel en bepaalt samen met de opgeloste stoffen de
osmotische waarde van vloeistoffen in het lichaam.
Functie:
- Bouwstof (in lichaamscellen).
Mineralen (zouten)
Spoorelementen = mineralen die in geringe hoeveelheden in het voedsel aanwezig zijn.
Spoorelementen zijn vaak bestanddeel van enzymen of hormonen.
Functie:
- Bouwstof (bv calcium en fosfor in de tussencelstof van beenweefsel en tandbeen).
Vitaminen
Vitaminecomplex = een verzamelnaam voor verschillende vitaminen B waarbij de afzonderlijke
vitaminen worden aangegeven met cijfers zoals B1 en B6.
Bij een tekort aan vitaminen in het voedsel ontstaan gebreksziekten. Een teveel kan ook
schadelijk zijn.
Vitaminen (behalve vitamine K) kunnen niet in het lichaam worden gevormd en moeten dus in het
voedsel aanwezig zijn. Sommige vitaminen kunnen in het lichaam worden gevormd uit provitaminen
(die in het voedsel aanwezig moeten zijn).
Functie:
- Bouwstof (o.a. als bestanddeel van enzymen).
Leerdoel: Je kunt de bouw, werking en functies van de verteringsorganen van de mens beschrijven en
de relatie tussen bouw en functie uitleggen.
Darmperistaltiek = het afwisselend samentrekken van kringspieren en lengtespieren in de wand van
het darmkanaal waardoor de voedselbrij wordt voortgeduwd, gekneed en gemengd met de
verteringssappen.
Verteringssappen = worden aan de voedselbrij afgegeven door verteringsklieren en bevatten
enzymen.
Vertering: in het darmkanaal (verteringskanaal).
o Mechanische vertering = kauwen en kneden (darmperistaltiek).
o Chemische vertering = enzymen in verteringssappen breken voedingsstoffen af tot
moleculen die cellen in de darmwand kunnen opnemen.
Mondholte
Speekselklieren: produceren speeksel.
Gebit: voedsel afbijten en verkleinen (kauwen).
Keelholte
Slikreflex = de huig sluit de neusholte af en het strotklepje sluit de luchtpijp af.
Slokdarm
Verbind de keelholte met de maag.
, Maag
Kringspieren bij de ingang en de uitgang (maagportier of pylorus) kunnen de maag afsluiten.
Maagsapklieren produceren maagsap.
Zoutzuur (HCl) in maagsap zorgt voor een sterk zuur milieu waardoor bacteriën in het voedsel
worden gedood.
Slijm in maagsap beschermt de maagwand tegen het maagsap.
Functie:
- Tijdelijke opslagplaats van voedsel.
Lever
Gal bevat galkleurstoffen en galzouten.
Gal wordt tijdelijk opgeslagen in de galblaas en afgevoerd via de galbuis.
Functie:
- Voor de spijsvertering: produceert gal.
Alvleesklier (pancreas)
Functie:
- Produceert alvleessap.
Twaalfvingerige darm
Is het eerste deel van de dunne darm.
Functie:
- Vermengt gal en alvleessap met de voedselbrij.
Dunne darm
Functie:
- Darmsapklieren produceren darmsap.
1.2: HET VERTERINGSSTELSEL
Leerdoel: Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de
mens en van andere eukaryoten.
Fagocytose = opnemen van voedsel in de cel door het afsnoeren van blaasjes (voedingsvacuole).
Voedingsvacuole = een blaasje met voedingsstoffen dat ontstaat door instulping en afsnoering
van het celmembraan.
o Intracellulaire vertering = vertering in de cel.
o Extracellulaire vertering = vertering vindt plaats in een speciale ruimte in het lichaam.
Maagdarmholte = een holte in het lichaam met maar één opening die mond en anus
tegelijk is en waarin vertering van voedsel plaatsvindt.
1.3: CHEMISCHE VERTERING
Leerdoel: Je kunt beschrijven waar en op welke wijze voedingsstoffen worden verteerd in het
darmkanaal en verklaren op welke wijze factoren dit kunnen beïnvloeden.
Speeksel: bevat slijm en amylase.
Slijm: maakt het voedsel glad, waardoor het inslikken gemakkelijker gaat.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophiefokkens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75282 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen