SAMENVATTING POLITICS
Andrew Heywood
Abstract
Dit is een samenvatting en vertaling van hoofdstuk 1, 2 ,3 ,4 van het boek Politics van Andrew
Heywood. Deze is het beste te gebruiken als voorbereiding op tentamens in combinatie met de
hoorcolleges. Niet alle terminologie in de samenvatting komt exact overeen met die van het
hoorcollege.
© Copyright 2023, Jim Roest. Alle rechten voorbehouden.
14983966@uva.nl
, Inhoudsopgave
Politi cs – Andrew Heywood
Hoofdstuk 1............................................................................................................................................3
Politiek definiëren..............................................................................................................................3
Politiek als de kunst van het regeren..............................................................................................3
Politiek en publieke affaires............................................................................................................4
Politiek als compromissen en consensus........................................................................................5
Politiek als macht............................................................................................................................5
Politiek bestuderen.............................................................................................................................5
Benaderingen van de studie van politiek........................................................................................5
Concepten, modellen en theorieën................................................................................................6
Politiek in de huidige tijd....................................................................................................................7
Voorbij de binnenlandse/internationale kloof?..............................................................................7
Hoofdstuk 2............................................................................................................................................8
Wat is politieke ideologie?.................................................................................................................8
Klassieke ideologische tradities..........................................................................................................8
Liberalisme.....................................................................................................................................8
Conservatisme................................................................................................................................9
Socialisme.....................................................................................................................................10
Andere ideologische tradities...........................................................................................................12
Anarchisme...................................................................................................................................12
Fascisme.......................................................................................................................................13
Feminisme....................................................................................................................................13
Groene ideologie..........................................................................................................................13
Cosmopolitanisme........................................................................................................................14
Religieus fundamentalisme...........................................................................................................14
Populisme.....................................................................................................................................14
Hoofdstuk 3..........................................................................................................................................15
Het definiëren van de staat..............................................................................................................15
Origine en ontwikkeling van de staat...........................................................................................15
Benaderingen van de staat...........................................................................................................15
In debat over de staat.......................................................................................................................16
Rivaliserende theorieën over de staat..........................................................................................16
De rol van de staat........................................................................................................................17
1
, Eclips van de staat............................................................................................................................18
Val en verval van de staat.............................................................................................................18
Terugkeer van de staat?...............................................................................................................20
Hoofdstuk 4..........................................................................................................................................21
Legitimiteit en politieke stabiliteit....................................................................................................21
Legitimatie van macht..................................................................................................................21
Legitimatie crisis en revolutie.......................................................................................................21
Democratische legitimiteit...............................................................................................................22
Faalt de democratie om te leveren?.............................................................................................23
Niet-democratische legitimiteit....................................................................................................23
Democratie.......................................................................................................................................24
Democratie begrijpen...................................................................................................................24
Modellen van de democratie........................................................................................................25
Democratie in praktijk: rivaliserende visies..................................................................................26
2
, Hoofdstuk 1.
Wat is politi ek
Politiek definiëren
Politiek, in brede zin gedefinieerd, omvat het creëren, behouden en wijzigen van de algemene regels
die de samenleving regeren. Het is inherent verbonden met conflicten en samenwerking, omdat
verschillende meningen, behoeften en belangen leiden tot meningsverschillen over deze regels. Om
deze regels te beïnvloeden of te handhaven moeten individuen samenwerken, waarbij het
coöperatieve aspect van de politiek wordt benadrukt. Conflictoplossing wordt gezien als centraal in
de politiek, hoewel niet alle conflicten kunnen worden opgelost. Diversiteit en schaarste zorgen
ervoor dat politiek een inherent aspect is van de menselijke samenleving.
Het concept van politiek wordt als ‘in wezen omstreden’ beschouwd, waardoor meerdere legitieme
betekenissen of contrasterende opvattingen van hetzelfde idee mogelijk zijn. Er bestaan twee
primaire benaderingen om politiek te definiëren: de ene associeert het met een specifieke arena of
locatie, terwijl de andere het beschouwt als een proces of mechanisme dat toepasbaar is in
verschillende sociale contexten. Deze verschillende perspectieven liggen ten grondslag aan
verschillende definities van politiek en dragen bij aan verschillende scholen voor politieke analyse, die
diepe intellectuele en ideologische meningsverschillen in het veld weerspiegelen.
Politiek als arena Politiek als een proces
Definities van politiek De kunst van regeren Compromissen en consensus
Publieke affaires Macht en de distributie van
middelen
Benaderingen van de Behaviorisme Feminisme
studie van politiek Rationele keuze theorie Marxisme
Institutionalisme Post-positivistische
benadering
Benaderingen voor het defi niëren van politi ek
Politiek als de kunst van het regeren
Kanselier Bismarck zei ooit: "Politiek is geen wetenschap... maar een kunst." Hij verwees naar de
kunst van het regeren, waarbij het controleren van de samenleving door het creëren en afdwingen
van collectieve beslissingen gepaard gaat. De moderne interpretatie van politiek komt overeen met
‘wat de staat betreft’.
Dit perspectief legt vaak de nadruk op de studie van overheidspersoneel en overheidsapparaat,
waarbij de politiek wordt gezien als de gezaghebbende toewijzing van waarden als reactie op
maatschappelijke druk. Deze visie biedt echter een beperkt begrip, waarbij de nadruk vooral ligt op
de activiteiten binnen een staatsbestel, zoals overheidsinstellingen en wetgevende kamers. Het sluit
veel andere aspecten van de samenleving uit, zoals bedrijven, scholen en gemeenschapsgroepen.
3
, Publiek Privaat
De staat: Burgermaatschappij:
Het apparaat van regeren Autonome lichamen – (bedrijven, familie etc.)
Privaat Privaat
Publiek domein: Persoonlijk domein:
Politiek, werk, kunst, cultuur etc. Familie en huisje boompje beestje
Twee visies op de verdeling van publiek en privaat
De associatie tussen politiek en staatsaangelegenheden heeft bijgedragen aan een negatieve
perceptie van de politiek, vaak gekoppeld aan de acties van politici. Deze visie portretteert politici als
machtszoekende individuen die persoonlijke ambitie voorrang kunnen geven boven publieke
dienstverlening en ideologische overtuiging. Dergelijke gevoelens zijn in de moderne tijd gegroeid,
versterkt door de toegenomen media-aandacht voor corruptie en oneerlijkheid, wat heeft geleid tot
de opkomst van antipolitieke sentimenten.
Ondanks deze negatieve percepties bestaat er een algemene erkenning dat politieke activiteit een
blijvend en essentieel aspect van de samenleving is. Hoewel politici misschien als eigenbelang
worden gezien, wordt erkend dat een mechanisme voor het toekennen van gezaghebbende waarden
cruciaal is om maatschappelijke desintegratie te voorkomen. Het doel is dus om controles en
beperkingen in te stellen die misbruik van de macht van de overheid voorkomen, in plaats van de
politiek helemaal te elimineren.
Politiek en publieke affaires
De tweede opvatting van politiek reikt verder dan alleen de overheid en omvat het ‘openbare leven’
of ‘publieke aangelegenheden’. Deze visie, geworteld in de overtuiging van Aristoteles dat mensen
van nature politieke wezens zijn, benadrukt de creatie van een ‘rechtvaardige samenleving’ als een
ethische activiteit. Het beschouwt de politiek als de ‘meesterwetenschap’.
Het onderscheid tussen het openbare en het privéleven komt overeen met de scheiding tussen de
staat en de civiele samenleving. De staat beheert de collectieve gemeenschapsorganisatie die wordt
gefinancierd door belastingen, terwijl het maatschappelijk middenveld particuliere entiteiten omvat,
zoals gezinnen, bedrijven, clubs en gemeenschapsgroepen, gedreven door individuele belangen. Deze
verdeling definieert de politiek binnen de staat en de daarmee samenhangende
verantwoordelijkheden, waardoor gebieden die individuen voor zichzelf beheren als 'niet-politiek'
worden beschouwd.
Een alternatief perspectief introduceert het onderscheid tussen 'het politieke' en 'het persoonlijke'.
Deze visie verbreedt het concept van politiek en brengt de economie naar het publieke domein. Het
handhaaft echter nog steeds een beperkt begrip van politiek, waarbij inmenging in persoonlijke
aangelegenheden en instellingen wordt uitgesloten.
Het zien van politiek als een publieke activiteit heeft zowel positieve als negatieve beelden
opgeleverd. Sommigen, zoals Aristoteles en Hannah Arendt, vieren het als een nobele en
verhelderende onderneming die betekenis geeft aan het leven en de individuele uniciteit bevestigt.
Anderen, vooral liberale theoretici, geven de voorkeur aan het maatschappelijk middenveld boven de
staat en waarderen persoonlijke vrijheid en individuele verantwoordelijkheid. Ze proberen de politiek
buiten privéactiviteiten te houden en beschouwen het als ongewenste inmenging in persoonlijke
keuze en autonomie.
4
