Week 1:
Algemene wet bestuursrecht
1.1: bestuursorgaan bevoegd zijn om te handelen (legaliteitsbeginsel)
1.2: belanghebbende 3e belanghebbende heb je OPERA criteria (cantina la bamba)
1.3: besluitbegrip
5.1: Wet-/regelgeving= regels
Middelen om te handhaven dwangsom/bestuursdwang
5.2: bestuurlijke sanctie/bestraffende sanctie
5.11: toezichthouder (boa)
Jurisprudenties;
-Hinder mestbassin
-Nieuwkoopse Sloot
-Opschudding om schutting
-Rolhanddoekautomaat
Abbb’s= algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Formele abbb’s= formaliteit (vb: zorgvuldigheidsbeginsel)
Materiele abbb’s= inhoud (vb: motiveringsplicht) kan je een rechtszaak mee ‘winnen’
Geschreven/ongeschreven abbb’s
Ongeschreven= gelijkheidsbeginsel, vertrouwensbeginsel en rechtszekerheidsbeginsel.
Geschreven= fair play, zorgvuldigheidsbeginsel, etc... (Check 3:2 en verder Awb)
Het is formeel recht en regelt o.a.
-hoe en door wie tegen besluiten van bestuursorganen opgekomen kan worden
-welke procedures daarop van toepassing zijn
-welke instanties uitspraken kunnen doen
-de bijbehorende (on)geschreven beginselen van rechtsbescherming/bestuursprocesrecht
Rechtsbescherming
Bescherming van de rechten en belangen van burgers tegen bestuurshandelingen
Het geheel aan mogelijkheden om achteraf op te koen tegen een besluit of andere handelingen.
Handhaving van het objectieve publiekrecht individuele rechtsbescherming
Recours objectiv recours subjectiv (te maken met belanghebbende)
Civiel rechter= restrechter (andere handelingen
overheid)
Bestuursrechter= dwingend voorrang bij mogelijkheid
bezwaar/beroep (besluiten)
Beroep (art.7:1 jo 8:1 jo 6:13 Awb)
Centraal en decentraal relatieve competentie 8:7 awb
Waarschuwing op grond van de wet is een besluit, omdat
er een rechtsgevolg uit ontstaat.
Waarschuwen op basis van een beleid om te kunnen
handhaven, is het geen besluit.
Voorwerp van een geschil= het aangrijpingspunt voor het instellen van bezwaar en beroep. Een
besluit is meestal dat aangrijpingspunt p grond van artikel 8:1 AWB.
Besluit: beschikking/BAS
Beschikking is een besluit met een concreet strekking (als individu)
Besluit met algemene strekking (BAS) is algemeen bedoelt.
,Handhaving, waarvan?
De overtreding
‘Een gedraging die in strijd is met het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift.’
(art 5:1 lid 1 Awb)
De overtreder
‘Degene die een gedraging die in strijd is met het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift
pleegt of medepleegt’ (art. 5:1 lid 1 en lid 2 Awb)
Handhaving
‘Handhaving is elke actie die erop gericht is om de naleving van regels te bevorderen en te
bewerkstelligen, zo nodig door het opleggen van sancties’
Hoe ontdek je een overtreding?
1. Door toezicht
‘het houden van controle op de naleving van wettelijke regels’ (titel 5.2 Awb)
2. Door een klagende burger (verzoek om handhaving)
Handhaving, door wie?
Toezichthouder
‘een persoon, bij of krachtens wettelijk voorschrift belast met het houden van toezicht op de naleving
van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift’ (Art. 5:11 Awb)
Bevoegdheden(titel5.2Awb),o.a.:
▪ Betreden plaatsen (behalve woning), zie art. 5:15 Awb
▪ Vorderen inlichtingen, zie art. 5:16 Awb
▪ Inzage identiteitspapieren, zie art. 5:16a Awb
▪ Zakelijke gegevens en bescheiden vorderen, zie art. 5:17 lid 1 Awb ▪ Onderzoek, opneming en
monsterneming, zie art. 5:18 lid 1 Awb
▪ Onderzoek vervoermiddelen, zie art. 5:19 lid 1 Awb
Toezicht op naleving
▪ Verplichting tot medewerking, zie art. 5:20 lid 1 Awb
Uitzondering lid 2: geheimhoudingsplicht
Is/ontstaat er wel een (strafrechtelijke) verdenking dan kan toezicht omslaan in opsporing
(criminal charge). Er geldt dan een ander regime: (zie ook art. 5:10a Awb)
– Nemo tenetur-beginsel
– Zwijgrecht – cautieplicht
Verzoek om handhaving
▪ Een overtreding kan naast toezicht ook aan het licht komen door een verzoek om handhaving – door
een klagende burger.
▪ Een verzoek om handhaving geldt als een aanvraag om een beschikking ex. art. 1:3 lid 3 Awb. Een
bestuursorgaan moet hier een besluit op laten volgen (vgl. “dient” in art. 4:13 lid 1 Awb).
▪ Let op: verzoeker moet belanghebbende zijn ex. art. 1:3 lid 3 jo. art 1:2 Awb. ▪ Zie uitspraak: Hinder
Mestbassin
Dus:
Een burger heeft geklaagd en zo... OF Door het houden van toezicht...
Is een overtreding aan het licht gekomen. Wat gebeurt er dan? Is het bestuursorgaan verplicht om over
te gaan tot handhaving?
Gedogen of handhaven?
In beginsel is bij handhaving sprake van beleidsvrijheid
Zie bijv.: art. 125 lid 1 Gemeentewet:
“Het gemeentebestuur is bevoegd tot oplegging van een last onder bestuursdwang.”
Maar...
,Beginselplicht tot handhaving
Een wettelijke regel heeft een bepaald doel om (een specifiek onderdeel van) het algemeen
belang te dienen.
Algemene gedachte is dat elke wettelijke bepaling dus van belang is, en dus moet worden
nageleefd.
Beginselplicht tot handhaving
Boek en de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS):
“Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, zal in geval van overtreding van een
wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om met bestuursdwang of een last onder
dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken.
Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden gevergd, dit niet te
doen. Dit kan zich voordoen indien concreet uitzicht op legalisatie bestaat. Voorts kan handhavend
optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden
in de concrete situatie behoort te worden afgezien.”
In beginsel moet dus worden gehandhaafd, tenzij:
– er concreet zicht is op legalisatie, en/of:
– handhavend optreden zodanig onevenredig is in verhouding tot de daarmee te
dienen belangen
Geringe overtreding óf een overtreding met een gering gevolg –
Zie UitspraakNieuwkoopsesloot
Onevenredigheid, dit kan worden ingekleurd door de abbb
Als één van deze uitzonderingen zich voordoet, moet van handhaving worden afgezien. Dan
wordt er dus gedoogd.
Sinds 2011, precisering beginselplicht tot handhaving:
– “In gevallen waarin het bestuursorgaan in dat kader redelijk te achten beleid voert, bijvoorbeeld
inhoudend dat het bestuursorgaan de overtreder in bepaalde gevallen eerst waarschuwt en
gelegenheid biedt tot herstel voordat het een handhavingsbesluit voorbereidt, dient het zich echter in
beginsel aan dit beleid te houden.” (zie Uitspraak Rolhandoekenautomaat)
Wat regelt het bestuursprocesrecht?
Materieel vs. formeel
Het is formeel recht en regelt o.a.:
– hoe en door wie tegen besluiten van bestuursorganen opgekomen kan worden
– welke procedures daarop van toepassing zijn
– welke instanties welke uitspraken kunnen doen
– de bijbehorende (on)geschreven beginselen van rechtsbescherming/ bestuursprocesrecht
Rechtsbescherming?
Wat wordt onder rechtsbescherming verstaan?
Bescherming van de rechten en belangen van burgers tegen bestuurshandelingen
Het geheel aan mogelijkheden om achteraf op te komen tegen een besluit of andere handeling
(reactieve rechtsbescherming)
Preventieve maatregelen zijn in dit kader niet
uitgesloten (denk aan de voorlopige voorziening)
Doelstelling bestuursprocesrecht?
Primaire doelstelling van het huidige
bestuursprocesrecht?
Het bieden van rechtsbescherming aan de individuele
rechtszoekende.
, Stelsel van rechtsbescherming
Uit welke fases bestaat (het stelsel van) rechtsbescherming?
• Bezwaar (voorprocedure) of administratief beroep (voorprocedure) • Beroep
• Hoger beroep
Zie volgende sheet voor het procesverloop
Toepasselijkheid art. 6 EVRM
Art. 6 EVRM bepaalt dat een ieder het recht heeft op een eerlijke en openbare behandeling
van zijn zaak, binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat
bij wet is ingesteld.
In Nederland?
– Art. 1:4 lid 1 Awb bepaalt dat de bestuursrechter een onafhankelijk bij wet
ingesteld orgaan is dat met bestuursrechtspraak is belast.
– Art.112, lid 1 GW bepaalt dat gerechten waaraan de berechting van geschillen over
burgerrechtelijke rechtsvorderingen is opgedragen tot de rechterlijke macht behoren.
Hieronder valt niet de bestuursrechter. Art. 112, lid 2 GW bepaalt echter dat
berechting van andere geschillen ook aan gerechten kunnen worden opgedragen die
niet tot de rechterlijke macht behoren. (Zie bijvoorbeeld: de Wet op de RvS, CRvB,
Wet RO art. 2 etc.)
Functies en beginselen van het stelsel van rechtsbescherming (1/2)
Beroep moet ingesteld kunnen worden bij een onafhankelijk gerecht, bij wet ingesteld
Voorafgaande moet er sprake zijn geweest van bestuurlijke heroverweging
Rechtsbescherming in twee feitelijke instanties
Rechtsbescherming moet toegankelijk zijn
Rechtseenheid en rechtszekerheid moeten gewaarborgd zijn
Rechtsbescherming moet efficiënt zijn
Rechtsbescherming moet effectief en tijdig zijn
Functies en beginselen van het stelsel van rechtsbescherming (2/2)
Onpartijdigheid
Ongelijkheidscompensatie
Hoor- en wederhoor
Openbaarheid
Motivering
Tijdigheid
Voorwerp van geschil: het besluitbegrip
• Art. 8:1 Awb:
– Een belanghebbende kan tegen een besluit beroep instellen bij de rechtbank.
• Art. 7:1 lid 1 Awb:
– Degene aan wie het recht is toegekend beroep bij een administratieve rechter in te stellen, dient
alvorens beroep in te stellen bezwaar te maken, (...)
Verruimingen
❑ Besluitbegrip wordt in het kader van rechtsbescherming soms verruimd;
❑ Art. 6:2 Awb:
‘Voor de toepassing van wettelijke voorschriften over bezwaar en beroep worden met een besluit
gelijkgesteld:
1. De schriftelijke weigering een besluit te nemen, en
2. Het niet tijdig nemen van een besluit.’
❑ Art. 8:2 Awb
❑ Andere handelingen die met een besluit worden gelijkgesteld
❑ Ook in de jurisprudentie wordt het begrip verruimd: waarschuwing
Beperkingen
