Complete samenvatting van het tweede semester van het vak Straf(proces)recht verdiept (collegeaantekeningen & literatuur). Het gaat hierbij om het deel dat ingaat op het penitentiair recht.
Tentamen behaald met een 9.5
Inhoudsopgave
STRAF(PROCES)RECHT VERDIEPT.................................................................................................................... 1
SAMENVATTING..................................................................................................................................................... 1
1. STRAFDOELEN EN STRAFRECHTSTHEORIEËN:..............................................................................................2
2. STRAFTOEMETING(-VRIJHEID):................................................................................................................... 5
3. SANCTIEBELEID, PROMOVEREN EN DEGRADEREN IN DETENTIE, VERLOF EN DETENTIEFASERING:................9
4. VOORWAARDELIJKE INVRIJHEIDSSTELLING:..............................................................................................13
5. DE MATERIËLE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN:..............................................................................18
6. BEKLAG EN BEROEP VAN GEDETINEERDEN:.............................................................................................. 23
7. HERSTEL IN DETENTIE:.............................................................................................................................. 27
8. LEVENSLANGE GEVANGENISSTRAF:.......................................................................................................... 29
9. TBS:......................................................................................................................................................... 32
10. VRIJHEIDSBEPERKENDE SANCTIES:.......................................................................................................... 35
11. STRAFFEN NA DE STRAF (GEVOLGEN VAN DE STRAF):.............................................................................40
1. STRAFDOELEN EN STRAFRECHTSTHEORIEËN:..............................................................................................2
2. STRAFTOEMETING(-VRIJHEID):................................................................................................................... 5
3. SANCTIEBELEID, PROMOVEREN EN DEGRADEREN IN DETENTIE, VERLOF EN DETENTIEFASERING:................8
4. VOORWAARDELIJKE INVRIJHEIDSSTELLING:..............................................................................................13
5. DE MATERIËLE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN:..............................................................................17
6. BEKLAG EN BEROEP VAN GEDETINEERDEN:.............................................................................................. 22
7. HERSTEL IN DETENTIE:.............................................................................................................................. 26
8. LEVENSLANGE GEVANGENISSTRAF:.......................................................................................................... 28
9. TBS:......................................................................................................................................................... 32
10. VRIJHEIDSBEPERKENDE SANCTIES:......................................................................................................... 35
11. STRAFFEN NA DE STRAF (GEVOLGEN VAN DE STRAF):.............................................................................39
,1. Strafdoelen en Strafrechtstheorieën:
Geschiedenis:
WvSr in 1886 onder invloed van de klassieke richting, met als kenmerken:
- Met relatief milde straffen.
- Overzichtelijkheid/eenvoud (vooral simpele straffen zoals de gevangenisstraf)
- Centrale rol voor de vrijheidsstraf
- Nadruk op straffen en niet op maatregelen
- Belangrijke rol voor de strafrechter.
Onder invloed van de moderne richting zijn onder meer maatregelen en voorwaardelijke modaliteit geïntroduceerd (na
1900). Er wordt onder de moderne richting meer gekeken naar het gedrag van de verdachte en de mogelijke beïnvloeding
daarvan. Hierna zijn ook maatregelen (1928) ingevoerd.
Recentelijk is het ook mogelijk geworden om bijv. na tbs levenslang toezicht op de persoon uit te oefenen (sinds 2015).
Strafrechtelijk sanctiestelsel:
Rechter:
Straffen Maatregelen
Hoofdstraffen (art. 9 Sr) Vrijheidsbenemende maatregelen
Gevangenisstraf (art. 10 Sr) Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis (art. 37 e.v. Sr)
Vervallen per 1-1-2020
Hechtenis (art. 18 Sr)
Taakstraf (art. 22c e.v. Sr)(per 1989) TBS (art. 37a e.v. Sr)
Per 1-4-2012: leerstraf als zelfstandige straf is vervallen TBS met dwangverpleging: niet gemaximeerd (art. 38d Sr)
(Stb. 2011, 545) en gemaximeerd (art. 38e Sr: max 4 jr)
TBS met voorwaarden (art. 38 Sr)
Geldboete (art. 23 e.v. Sr) Plaatsing ISD (art. 38m Sr)
Bijkomende straffen Vermogensmaatregelen
Ontzetting van bepaalde rechten (art. 28 e.v. Sr) Ontnemingsmaatregel (art. 36e Sr)
Verbeurdverklaring (art. 33 e.v. Sr) Schadevergoedingsmaatregel (art. 36f Sr)
Openbaarmaking van de rechterlijke uitspraak (art. 36 Sr) Onttrekking aan het verkeer (art. 36c Sr)
Sancties in bijzondere wetgeving Vrijheidsbeperkende maatregelen
Stilleggen van de onderneming (art. 7 onder c WED) Rechterlijke vrijheidsbeperkende maatregel (art. 38v Sr)
Ontzegging van de rijbevoegdheid (art. 179 WVW) Gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende
maatregelen (art. 38z Sr)
OvJ:
- Strafbeschikking (art. 257a e.v. Sv):
o Taakstraf van ten hoogste 180 uur
o Geldboete
2
, o Onttrekking aan het verkeer
o Schadevergoeding
o Ontzegging van de rijbevoegdheid
- Aanwijzingen
o Afstand doen van voorwerpen voor verbeurdverklaring
o Voldoen van geldbedrag voor wedderechtelijk verkregen voordeel.
o Storting schadefonds geweldsmisdrijven
o Andere aanwijzingen, het gedrag van de verdachte betrekkende.
Tweesporenstelsel:
Straffen en maatregelen.
Straffen Maatregelen
Opgelegd op grond van het strafbare feit Opgelegd naar aanleiding van het strafbare feit
Grondslag = (proportionele) vergelding Grondslag = verbetering, herstel en voorkomen
van gevaar
Leedtoevoeging Geen leedtoevoeging
Kritiek op tweesporenstelsel:
- Het maakt voor veroordeelde gevoelsmatig weinig verschil of een sanctie wordt aangemerkt
als straf of maatregel (bijv gevangenisstraf en tbs en een geldboete en schademaatregel).
- In het kader van de tenuitvoerlegging van een gevangenisstraf is ook behandeling mogelijk in
een tbs-inrichting (art. 6:2:9 Sv). Dus overlap straf en maatregel.
- Kan gelet op recente wijzingen in het sanctiestelsel het onderscheid worden volgehouden?
(bijv. regeling invrijheidsstelling die sinds kort levenslang kan worden verlengd)(zie ook stuk
enerlaatste hoofdstuk).
Maatregelen:
- Beveiligingsmaatregelen
Beschermen van de maatschappij tegen gevaar (bijv. ISD)
- Herstelmaatregelen
Strekken ertoe de oorzaken van het strafbare gedrag weg te nemen.
De vrijheidsbeperkende maatregel neemt een middenpositie in.
Straftheorieën:
Straftheorieën worden gebruikt om de zin en rechtvaardiging van het straffen te verklaren.
Retributieve straftheorieën (absolute vergelding):
De rechtvaardiging voor de straf is gelegen in het begane misdrijf. Dus de vergelding van schuld. Het
te verwachten nut van de straf is ondergeschikt (er kunnen ook andere doelen zijn maar deze mogen
de vergelding niet ondermijnen). Er wordt gestraft om te vergelden.
(klassieke richting).
Mensbeeld: homo economicus (de mens maakt een rationale afweging bij het plegen van het strafbare feit).
- Schaduwzijde: bestraffing moet plaatsvinden (ook al dient het geen enkel doel). Het
verschijnsel van verjaring zou bijvoorbeeld daarmee niet verklaard kunnen worden.
- Beschermd aspect: Men wordt als voorwaardig en gelijkwaardig beschouwt, men maakt
enkel andere afwegingen.
Utilistische theorieën (relatieve theorieën):
De rechtvaardiging van de straf is gelegen in het doel of veronderstelde nut daarvan. Er wordt
gestraft omdat daar een bepaald doel van wordt verwacht. Het gaat dan om het doel van generale
preventie en speciale preventie. Dus meer op de dader dan op de daad gericht. (Moderne richting
maar ook deels de klassieke richting).
Mensbeeld: rationele mens wordt verworpen, meer wetenschappelijke benadering wordt voorgestaan.
3
, - Schaduwzijde: zwaarder straffen dan de schuld gerechtvaardigd en zelfs het straffen van
onschuldigen.
- Beschermd aspect: men blijft juist niet uit het hoofd van de dader maar kijkt echt naar de
persoonlijke omstandigheden van het betreffende geval. Op basis daarvan kan de straf dan
ook lager uitvallen. Men wordt dan ook als afwijkend gezien.
Verenigingstheorie:
De straf wordt ingegeven door vergelding, maar voor wat betreft de keuze van de straf en de hoogte
daarvan spelen hoofdzakelijk utilistische overwegingen een rol. Er wordt dus onderscheid gemaakt
tussen de rechtvaardiging en het doel van de straf.
Grondslag: proportionele vergelding
Doelen:
- Speciale preventie (afschrikking, verbetering (resocialisatie), onschadelijkmaking (incapacitatie))
- Generale preventie (normbevestiging en normstellend, conflictoplossing, beveiliging van de
maatschappij)
- Herstel: richting samenleving, slachtoffer en zichzelf.
geen rangorde, en de wetgever bepaald hier in principe niet over, maar de rechter. Het ligt er dus aan welk doel de
rechter aan de straf ten grondslag legt.
Omdat het een combinatie van meerdere theorieën is, is de verenigingstheorie afhankelijk van welke
theorie als uitgangspunt wordt gebruikt. Hierdoor kan het meebewegen in de tijd. De Keijser betoogt
echter dat deze hybride theorieën daardoor ook nadelen kennen. Het biedt minder houvast omdat er
binnen de kaders van deze theorieën veel verschuiving van inzicht in straffen mogelijk is.
Strafdoelen:
Schuld:
In Nederland wordt er voornamelijk een negatief retributie principe gehanteerd, waarbij alleen
degene die schuldig is wordt gestraft. De grenzen van de straf worden bepaald door de ernst van de
daad en de mate van schuld. Sommige auteurs menen dat dit ook met zich meebrengt dat niet
strenger mag worden gestraft dan dat iemands schuld is (bijv bij ontoerekeningsvatbaarheid). Zoals Jonkers
die stelt dat de bovengrens van de straf vastgesteld door de schuld (terugkijken) en daarbinnen
kunnen doelen van speciale en generale preventie een rol spelen. De HR gaat hier echter niet in mee.
Volgens de HR in het Zwarte Ruiter-arrest vindt deze stelling geen steun in het recht. Straffen is
daarmee gegrond op het verleden.
*Zwarte Ruiter-arrest: rechter legde tbs op aan verdachte, maar die wantrouwde de beveiligende
werking van de tbs-maatregel. Daarom werd er ook een lange gevangenisstraf opgelegd die echter
verder ging dan de schuld van de dader. HR stond dit toe.
Een verenigingstheorie, waarin de schuldvergelding sterk domineert, treft men aan bij Jonkers. Die bovenstaande. Straffen
en vergelden zijn in opvatting identieke begrippen: als gestraft wordt, wordt vergolden. Generale en speciale preventie
kunnen een straf niet legitimeren en spelen slechts een rol voor zover de grenzen van de schuldvergelding dit toelaten.
In de visie van Jonkers mag en (soms moet) de schuld onvergolden blijven. Voor oplegging van straf
zijn twee voorwaarden (meer) nodig:
1) dat er sprake moet zijn van een legitiem strafdoel,
2) dat de straf als instrument ook geschikt is om dat doel te realiseren (Jonkers).
Resocialisatie:
Een van de doelen van ons sanctiestelsel en valt onder speciale preventie. Een eerste grondslag voor resocialisatie kan
worden gevonden in de menselijke waardigheid en welzijn (vooral na WW2). Ook het EHRM baseert resocialisatie op de
menselijke waardigheid. Het begrip is ontleent aan een veelgeciteerde uitspraak van het Duitse constitutionele hof, die
inhoudt dat het streven naar resocialisatie een vereiste is voor elke samenleving die de menselijke waardigheid als haar
kernwaarde aanvaardt.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper demidamoiseaux7. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,18. Je zit daarna nergens aan vast.
