Primaire omgeving
Kennis Toets
, 1. Levensgebieden/krachtwerk
Krachteninventarisatie
Het hart van de krachteninventarisatie wordt gevormd door de vraag wat de cliënt wenst in
het leven. Door die vraag krijgen mensen weer toegang tot voor hen belangrijke waarden en
tot wat zij voor zichzelf beschouwen als een goed en zingevend leven. Ook ontstaan
daardoor hoop en het perspectief dat verandering mogelijk is.
De krachteninventarisatie betreft:
- de krachten, mogelijkheden, talenten en hulpbronnen in het verleden, en de
mogelijkheid om competenties en bronnen te (her)gebruiken en contacten met
belangrijke anderen te herstellen of te verdiepen en om nieuwe contacten aan te
gaan;
- de huidige krachten, mogelijkheden, talenten en hulpbronnen om het leven naar
eigen wens in te richten;
- de wensen en ambities voor de nabije toekomst.
De inventarisatie van krachten dient ook de volgende doelen:
- Ze geeft de cliënt de mogelijkheid om na te gaan in welke situaties in zijn leven hij
succesvol is geweest als gevolg van eigen acties en krachten. Deze terugblik helpt
hem de factoren te herkennen die gunstig zijn (geweest) voor zijn welbevinden en
zelfrealisatie.
- De verzamelde informatie wordt door de cliënt en de begeleider benut bij het
formuleren van doelen en de acties die nodig zijn om deze te bereiken.
- Het zoekproces draagt bij aan de verdere ontwikkeling van een positieve werkrelatie
tussen de cliënt en de begeleider.
- De focus op krachten en kwaliteiten voorkomt dat de begeleider vervalt in scepsis of
hopeloosheid. De begeleider kan de cliënt blijven ondersteunen in het zien van
mogelijkheden en openingen om zijn situatie en perspectief te verbeteren.
Vormen van krachten
Persoonlijke Talenten en Krachten en Interesses en Kennis en
kwaliteiten vaardigheden mogelijkheden aspiraties ervaring
van de omgeving
Ik ben: Ik kan: Ik heb: Ik wil: Ik weet:
- eerlijk - goed - een oudere - leren koken; - wat goede
- zorgend rekenen en broer; - artiest voeding is;
- hardwerkend met geld - een hond als worden; - hoe het
- volgzaam omgaan; beste vriend; - naar de film; openbaar
- geduldig - creatief - een - een rijbewijs vervoer
- mondig denken; inkomen; en een eigen werkt;
- behulpzaam - veel talen - een auto; - hoe ik hulp
spreken; lidmaatscha- - mijn moet
- mijn geloof p van mijn geboortelan- regelen;
, goed geloofsgeme d bezoeken. - hoe ik geld
uitleggen; -enschap; kan uitgeven
- naaien; - een goed zonder
- tekenen; contact met schulden te
- koken; de buren. maken.
- goed
onthouden
En ook: wat je hebt geleerd over jezelf, anderen en de wereld in het proces waarin jij je hebt
teweergesteld tegen tegenslagen, ingrijpende gebeurtenissen en verlies.
Ecogram
Bij het in kaart brengen van krachten en hulpbronnen kan het helpen om samen met de
cliënt een zogenoemd ecogram te maken. Hiermee worden de relaties en hulpbronnen
inzichtelijk in de diverse deelsystemen waarvan cliënten deel uitmaken (wonen, onderwijs,
werk, zorg, justitie).
Het opstellen van een ecogram omvat de volgende stappen:
Stappen Toelichting Voorbeeld
Stap 1 De cliënt tekent een grote cirkel in het midden van een vel papier.
Daarin tekent hij met behulp van symbolen zichzelf, op een manier
die hij wenst, en de leden van zijn eventuele primaire systeem (het
helpt om hier namen en leeftijden aan toe te voegen). Tot het
primaire systeem behoren bijvoorbeeld een partner en eventuele
kinderen en huisdieren. Voor de ex-partner zal een plaats buiten
de cirkel meer voor de hand liggen. Met symbolen kunnen de
leden van het systeem worden aangeduid
Stap 2 Inventariseer met de cliënt over welke hulpbronnen hij buiten dit
systeem beschikt. Later kan dit ook worden gedaan voor de
overige leden van het systeem (familieleden, vrienden, et cetera).
Teken samen kleinere cirkels op een passende afstand rondom de
cliënt en geef de hulpbronnen namen. Wees zo precies mogelijk.
De afstand van de hulpbron tot de cliënt kan variëren. Hoe groter
de afstand, hoe kleiner de beschikbaarheid van de relatie (zoals bij
ouders in het buitenland); de afstand zegt dus niets over de
warmte van de relatie. Voorbeelden van hulpbronnen zijn ouders,
familie, collega’s of het werk in het algemeen, school, vrienden,
kerk, buren, hulp- en dienstverlening of sportmaatjes.
, Stap 3 Geef de relatie aan tussen de cliënt (en de leden van het systeem)
en de hulpbronnen in de omgeving. Hiermee ontstaat een
ecogram van hulpbronnen. We zijn vooral op zoek naar
hulpbronnen die (kunnen) bijdragen aan het herstel van de cliënt.
Met het ecogram kunnen ook stressvolle relaties worden
aangegeven, omdat die voor de cliënt belangrijk kunnen zijn om te
verbeteren en als bron te kunnen benutten. Een onduidelijke
relatie wordt opgenomen als deze in de toekomst betekenisvol kan
worden (bijvoorbeeld een uit het oog verloren vriendin).
Stap 4 De richting van de hulpbron is ook belangrijk. Met een pijl geeft de
cliënt aan wie baat heeft bij de relatie. De hulpbron moet de cliënt
iets (kunnen) opleveren, maar de relatie kan ook wederkerig zijn.
Stap 5 Noteer de functie(s) van de hulpbronnen. Dat kan met de volgende
aanduidingen (of met kleuren die de cliënt vindt passen bij de aard
of functie van de relatie).
Stap 6 Een gezamenlijke interpretatie van een ecogram kan informatie
opleveren voor de KI en kan een opstapje zijn naar het opstellen
van doelen en het maken van de actieplannen.
De volgende aspecten kunnen deel uitmaken van de interpretatie van een ecogram:
- Omvang: hoe groot is het netwerk? Het gaat hierbij om het totaal aantal mensen of
bronnen met wie de cliënt contact heeft.
- Differentiatie: hoe gevarieerd is het netwerk? Denk aan variatie van bronnen in
leeftijd, geslacht, cultuur, etniciteit, sociale klasse, burgerlijke staat, opleiding,
scholing en beroep. Sommige verbindingen bestaan tussen het gehele systeem en
de bronnen in de omgeving, andere bestaan alleen tussen individuen en bron(nen),
zoals een uitkering of een persoonsgebonden budget (pgb).
- Dichtheid: hoe ‘dicht’ is het netwerk? Denk aan de frequentie van het contact en het
initiatief tot het contact (mate van wederkerigheid).
- Bereikbaarheid: hoe groot zijn de objectieve (geografische) afstand en de ervaren
afstand tussen de cliënt en de hulpbronnen? Denk ook aan de mogelijkheden om die
afstand te overbruggen, bijvoorbeeld via een bezoek of WhatsApp.
- Stabiliteit: hoe stabiel en duurzaam is het netwerk? Is het netwerk relatief stabiel en
is er veel (waarborg van) continuïteit, of hebben de steunfuncties eerder een wankele
en labiele basis?
