Hoorcolleges MSA
Hoorcollege 1 – “Team up” de acute fase
R = Rest
I = Ice
C = Compression
E = Elevation
Ottawa Ankle Rules:
Als er één positief is, dan is de kans er dat er een enkel fractuur
I. Onvermogen de enkel te belasten (2x2 stappen).
II. Pijn bij palpatie van de distale 6 cm van de posterieure zijde van de tibia.
III. Pijn bij palpatie van de distale 6 cm van de posterieure zijde van de fibula.
IV. Pijn bij palpatie van de basis van os metatarsale V.
V. Pijn bij palpatie van het os naviculare.
,Hoorcollege 2 – Klinisch redeneren bij een patiënt met een gezondheidsprobleem in de acute fase
acuut letsel
Fysiotherapeutische diagnose: Een beroeps specifiek oordeel van de fysiotherapeut over het
gezondheidsprobleem van de cliënt, als basis voor het – in samenspraak met de cliënt (of andere
betrokkenen) – op te stellen behandelplan
Methodisch handelen
Een logisch aantal stappen in een bepaalde volgorde die samen een methodiek / methode vormen.
1. Screeningsproces
- anamnese, rode vlaggen, pluis / niet pluis, is de verwijzing terecht?
2. Diagnostisch proces
- inventarisatie, onderzoek en analyse van het gezondheidsprobleem, pluis / niet pluis
3. Therapeutisch proces
- het samen met de cliënt opstellen uitvoeren en evalueren van een behandelplan. KNGF
Klinisch redeneren
o Denkstappen in het proces van gegevens verzamelen, analyseren en interpreteren om
gezondheidsproblemen in de klinische praktijk te begrijpen en op te lossen.
o Met hoofd, hart en handen.
o Het is niet uitsluitend een cognitief proces.
- zowel impliciet proces (niet bewust, moeilijk uit te leggen) als expliciet proces (bewust,
goed uit te leggen)
o Soms ondersteunt wetenschappelijk bewijs de beste oplossing van een fysiotherapeutisch
probleem. Maar het bewijs is niet altijd voorhanden, de fysiotherapeut is er niet mee bekend
of de context voor toepassing van dat bewijs is niet geschikt.
DTF betekent dat je screent op rode vlaggen en een poortwachtersfunctie
- rode vlaggen
- onderbuik
Met verwijzing betekent dat dit al gedaan is, maar dat je nog steeds alert bent op tekens en
symptomen die niet thuis horen binnen het domein van de fysiotherapeut. Bij twijfel toch de rode
vlaggen uitvragen.
Rode vlaggen zijn tekens of symptomen die wijzen op mogelijk ernstige onderliggende pathologie,
waarvoor de patiënt dient te worden geadviseerd contact op de nemen met de huisarts.
Symptomen = zaken die niet waar te nemen zijn, maar die de cliënt tegen je verteld.
Tekens = zijn de dingen die je kan zien, of die waar te nemen zijn.
Eerste moment van bepaling beleid & indicatiestelling
o Aanwezigheid van één of meerdere rode vlaggen. Niet pluis.
o Indicatie: past niet binnen het domein van de fysiotherapeut.
- advies contact op te nemen met de huisarts/medisch specialist
- in het geval van acuut letsel en de context waar je werkzaam bent bijvoorbeeld
sportvereniging, kan dit ook de eerste hulp zijn
- uitzonderingen bij levensbedreigende situaties of wanneer letsel dusdanig groot is en het
aannemelijk is dat dit letsel vergroot wordt wanneer er geen specialist bezocht wordt,
Het screeningsproces wordt naarmate de ervaring toeneemt minder afvinken van potentiële rode
vlaggen maar het interpreteren van de context om tot het oordeel contra-indicatie fysiotherapie te
komen.
,Anamnese (CSI bij acuut letsel)
o Specifiekere vragen gericht op een scherpe (trauma) analyse
o Cliënt zegt vaak niet meer dan “ik heb mijn knie verdraaid” of “ik heb mij vertild” alleen deze
informatie geeft breed scala aan mogelijke letsels. Door specifieker doorvragen zoom je
steeds verder in.
- impact geluid toen en nu
- krachten gevoel toen en nu
- snelheid snelheid waarmee de zwelling optrad
- richting ontstekingsverschijnselen
- hoogte pijn en karakter van de pijn
- slotklachten belastbaarheid toen
Belemmeringen voor het herstel
In kaart brengen van eventuele belemmeringen voor herstel / bepalen of het beloop normaal of
afwijkend is.
Langdurig ontregelende stress
Irreële Ilness Beliefs
Co-morbiditeit
Omgevingsfactoren
Persoonlijke factoren (leefstijl, medicatie, belasting-belastbaarheid enz..)
Lokale dispositie
Lokale stoornis in de circulatie
Beloop kan afwijken in tijd en in symptomen.
Hypothesevorming & landkaart
Intern maak je tijdens de screening en anamnese een landkaart van de regio waarin het letsel zich
bevind. Je brengt hierbij alle mogelijke weefsels die betrokken kunnen zijn in kaart op impliciete
wijze. Indien mogelijk deel je al je hypothese(n) met je cliënt.
Na het verhaal van de cliënt gaan we nu onze hypothesen onderuit halen door het lichamelijke
onderzoek en kijken welke er overeind blijft staan.
Realiseer je dat we nu alleen het fysieke aspect van het gezondheidsprobleem bespreken!
Tweede moment van bepaling beleid & indicatiestelling; pluis of niet pluis
Je evalueert je hypothesen en bepaalt met de verkregen informatie of je ze kunt ontkracht en/of
moet aanscherpen, of dat ze voorlopig standhouden.
o Herkend patroon maar er is op dit moment in het herstel geen indicatie voor fysiotherapie
o Niet herkennen van een patroon (door bv. Onervarenheid of gebrek aan specialisme)
o Niet herkennen van een patroon wat thuis hoort binnen het domein fysiotherapie
o Herkenbaar patroon maar door de fysiotherapeut niet te verklaren afwijkend beloop in tijd,
tekens of symptomen
o Onderbuikgevoel
Ontstekingsverschijnselen
Ontstekingsverschijnselen in de acute fase:
Roodheid
Blauwkleuring
Zwelling
Warmte
, Pijn (subjectief)
Hypothesevorming & landkaart
Parallel aan je uit te voeren onderzoek worden je hypothesen opnieuw geëvalueerd en steeds verder
ontkracht of aangescherpt. Probeer deze denkstappen tijdens je studie nog elke keer hardop te doen
zodat je het proces onder de knie krijgt.
Nu je een steeds scherpere hypothese hebt en een mogelijke verdenking van betrokken weefsel(s) ga
je bedenken wat de mate van schade is. (fractuur, ruptuur, partieel ruptuur, distorsie, contusie,
trombose of itisbeeld, gradaties?)
Wondgenezing (gemiddelden)
Fases van het ontstekingsproces
o Onstekingsfase 1-5 soms tot 9 dagen bij erg grote schade
o Proliferatiefase van 5 tot 21 dagen
o Consolidatiefase 21 tot 60 dagen
o Reorganisatie fase 60 tot 360 dagen
Ontstekingsfase
Er ontstaat zwelling, kleurloos (vocht uit cellen en lymfevaten)
Blauwkleuring door kapotte bloedvaten (hierdoor kan het zo zijn dat, afhankelijk van de
grote van de schade, het beloop langer zijn omdat vaatbed eerst moet herstellen)
Warmte (restproduct van activiteit van mobiele cellen)
Roodheid (bloedvaten gaan open staan om bouwstoffen en zuurstof toe te kunnen voeren)
Mogelijk pijn (subjectief)
Vaatsysteem wordt hersteld (vasculaire fase)
Invasie van leukocyten en macrofagen (de pacmannetjes van het lichaam, ruimen dode
resten op en activeren de nog intacte cellen te gaan delen)
Weefsel wat neergelegd wordt is zeer laag belastbaar, er zijn weinig proteoglycanen die de
trekkracht op kunnen vangen
Advies:
o Ontlasten, immobiliseren, rusten (PEACE & LOVE) GEEN IJS!
o Vermijden van scherp stekende pijn
o Onbelast bewegen op geleide van ontstekingsverschijnselen en pijn
o Alles om het weefselherstel niet te frustreren
Dit betekent vaak advies onbelast bewegen of het simpelweg aan en ontspannen van musculatuur
zonder in de ruimte te bewegen (spierpomp)
Proliferatiefase & advies
In deze fase wordt de wond dichtgetrokken
Er wordt een start gemaakt met het maken van de grondsubstantie / matrix,
glucosamineglycanen en proteoglycanen
Het weefsel is iets meer belastbaar maar er moet nog zeer voorzichtig mee omgegaan
worden
o Op geleide van pijn gaan bewegen, scherp stekende pijn als grens. Pijnvrij bewegen. Het mag
iets zeuren. Uitleggen wat deze pijn betekent
o Rekpijn vs. pijn gerelateerd aan de schade
o Belangrijk om het nieuw aan te leggen weefsel in de juiste richting aan te leggen