Hoorcollege 1
4 sep 2023
Philosophy of science / wetenschapsfilosofie
wat is wetenschap?
verschil tussen arts en science studies is vaag, er is overlapping → het is een pragmatische
indeling
Een argument kan fout zijn doordat een argument empirisch onjuist is, maar je kan wel
ervan uitgaan dat de argumenten kloppen, dan kan de conclusie formeel juist zijn.
- empirisch: feiten
- formeel: redenering
de wetenschappelijke methode verbind vakken, zo kunnen ze goed met elkaar praten
→ wat valt er niet onder:
- volharding / vasthoudend → “ja dat heb ik zo geleerd”
- intuïtie → “ik heb zo’n voorgevoel”
- autoriteit → “zo zit het omdat deze grootheid (bijv. einstein) het zo heeft verteld
→ waar gaat het wel om:
- empirisme → volgens plan data verzamelen, op basis van nauwkeurige observatie
- rationalisme → correct redeneren met de data
dus… wetenschap is een manier van denken, bij een continue process tussen een rationaal
denkproces en empirische observatie.
Geschiedenis van wetenschap:
waarom → dieper begrip over wetenschap waarom zo iets is & begrijpen dat we
wetenschap moeten koesteren
van nu tot 1700: voelt de wetenschap ‘modern’ aan, de manier van denken en redeneren
voelt modern
vanaf 1600 voelt de wetenschap ouderwets aan
tussen 1600 en 1700 = wetenschappelijke revolutie in europa
terug naar griekse tijd…
- bepalend voor denken in de volgende eeuwen
- plato → kenmerken als sterk rationalisme en geen empirisch
ideeën leer, observaties niet meteen geloven, nieuwe kennis door redenering
van ideeën
1
, cirkel tekenen, de perfect cirkel in je hoofd of degene die je kan tekenen
- aristoteles → kenmerkend als sterk rationalisme, maar beetje empirisme,
geen systematische empirisme
kennis komt door ideeën maar ook door observatie
deductie → nieuwe kennis uit zekere waarheden, leidt naar zekere nieuwe
kennis
inductie → nieuwe kennis baseren op observaties, leidt naar mogelijk
verkeerde conclusies
- alexander de groote → gelijkgestemde stelde hij aan in zijn veroverde
gebieden → hellenisme = verspreiding van griekse cultuur door veroverde
gebieden
- centrum van wetenschap was Alexandria, hielden zich bezig met zaken
waarvoor nauwkeurige observatie nodig was, sterk empirisme, beperkt
rationalisme
- claudius ptolemy → hij wilde de kennis kloppend maken over ons
zonnestelsel, maar de basis werd niet in twijfel genomen hij zette alleen neer
dat planeten in epicirkels draaiden
- islamitische civilisatie → kennis van getal 0, romeinse getallenstelsel werd
oud → nieuwe soort wiskunde: algebra
- vroege middeleeuwen → gebeurde niet veel op wetenschappelijk gebied,
veel werd gebaseerd op bijbel
- late middeleeuwen → herontdekking van aristoteles uit het arabisch
wetenschappelijke revolutie (rond 1600):
- ondersteund door technische ontwikkelingen → uitvinding van telescoop,
microscoop en boek printen
- nicolaus copernicus → na dood gepublished → zon midden van zonnestelsel
- galileo galilei → sprak zijn mening uit, dat zon in midden van zonnestelsel zat, werd
daardoor opgesloten. hij was veel bezig met observaties, alles in formules zetten en
kritisch nadenken. ging situaties manipuleren, vervolgens geobserveerd en bewees
dat verschillende gewichten net zo snel vallen, waardoor 2000 jarige natuurkunde
fout bewezen is
- begrijpen van valversnelling door formule opzetten, begin van
mathematisering van wetenschap
- johannes kepler → geen cirkels in zonnestelsel, maar ellipsen
- newton → geen aardige man, maakte veel aannames, stopte het in calculus, klopte
nie helemaal, vergeleek na een tijd zijn onderzoek met nieuwe observaties, zijn
formele theorie werd gezien als de bekroning van de wetenschappelijke revolutie van
de 17e eeuw → theorie gaat verder dan observatie, want er zijn ook ideeën nodig
2
,wat is er veranderd:
- athene → vooral theoretisch, niet observatie
- alexandria → vooral observatie, niet theoretisch
- moderne wetenschap → theorieën worden getest door observaties
theorie voorspelt bepaalde gegevens, met gegevens test je je theorie, als dat klopt is er
veel vertrouwen in de theorie
bijdragen aan de wetenschap:
saai, maar als je een interessant onderwerp hebt dan ontstaat passie
- einstein → e = m c^2
- loewi → neurotransmitter
publicatie → conferentie
echte bijdrage is een publicatie, via boek of een artikel in een tijdschrift → peer reviewed
journals
3
, Hoorcollege 2
6 sep 2023
Wetenschapsfilosofie
filosofie = moeder alle wetenschappen
- steeds meer specialisatie, dus valt niet meer onder filosofie, steeds meer los van elkaar
- meta-wetenschap = wetenschap achter wetenschap
fundamentele aanname van wetenschap:
- aanname = argument geaccepteerd zonder bewijs
- fundamentele aannames:
- bestaat een werkelijkheid die onafhankelijk van ons bestaat, en geordend is
(systematiek)
- we kunnen nooit zeggen dat onze hypotheses af zijn en vaste kennis zijn, het is altijd
“voorlopig…”
empirisme = door observaties aan gegevens komen
mogelijk te observeren niet mogelijk te observeren
data / gegevens / verschijnsel constructen = gebaseerd op observaties,
conclusies van onzichtbare wereld →
bijvoorbeeld:
- zwaartekracht
- intelligentie (goede cijfers kunnen
waargenomen worden, maar
intelligentie zelf niet)
- gender
in resultaat sectie van artikel in introductie en discussie sectie van artikel
- “we found…” - “we assume…”
- “we observed…” - “we postulate…”
- “there was an effect of..” - “the data are consistent with the
idea…”
- “we conclude…”
lijn tussen observeerbaar en niet observeerbaar erg belangrijk, is er sprake van construct of niet
- reïficatie = je observeert een construct alsof het waarheid is
inductie = vanuit observatie maken wij een conclusie naar abstracte begrippen
4
