7.1 Klimaat en reliëf in de V.S.
Langs de 40e breedtegraad
Er zijn grote verschillen in het reliëf in de V.S. Het westen is bergachtig, het oosten is vrij vlak, m.u.v.
de Appalachen. Dat gebergte verschilt veel met de Rocky Mountains.
Appalachen Rocky Mountains
in het oosten in het westen
middelgebergte (500-1.500m) hooggebergte (> 4.000m)
oud gebergte jong gebergte
afgeronde toppen spitse toppen
noord-zuidligging noord-zuidligging
Tussen de ‘Rockies’ en de Appalachen ligt een vruchtbaar gebied met weinig reliëf: In het oostelijke
deel de Centrale Laagvlakte (laagvlakte) (omdat er veel mais wordt verbouwd, de cornbelt). Naar het
westen toe ligt het drogere Great Plains, een hoogvlakte (> 500m) met prairiegrassen (steppe).
Akkerbouw is er alleen mogelijk met behulp van irrigatie. Er wordt veel tarwe verbouwd (de wheatbelt).
Je vind er ook vee op uitgestrekte grasvlakten (extensieve veeteelt).
Ten westen van de Rocky Mountains ligt het Great Basin (Grote Bekken), een gebied met hoogvlakten
(plateaus) van ongeveer 1.500m. Het kurkdroge landschap bestaat uit kale rotsen, dorre graspollen en
cactussen.
Langs de westkust liggen 2 jonge gebergten, de Coast Ranges en de Sierra Nevada, met de smalle,
langgerekte Central Valley ertussenin, in de regenschaduw van de omliggende bergen. Met behulp
van irrigatie verbouwen boeren citrusfruit, rijst en groenten in de vallei.
Bergen, zee en wind
In de V.S. zijn er enorme verschillen in temperatuur en neerslag (figuur 3). In het noorden is het ‘s
zomers warm, maar ‘s winters koud. Dat verschil noem je de jaaramplitude. Eén oorzaak van de
verschillen in temperatuur in de V.S. is de breedteligging. Ook reliëf speelt een grote rol.
De grote gebergteketens houden door hun noord-zuidligging oceaanwinden tegen. Landinwaarts
hebben oceanen dus weinig invloed op de temperatuur. In het binnenland zorgen de koude
poolwinden uit het noorden in de winter voor sneeuw en lage temperaturen. ‘s Zomers zorgen de
warme, vochtige winden uit het zuiden, vanaf de Golf van Mexico, juist voor hoge temperaturen en
veel regen. De northerns (blizzards, cold waves) en southerns (hot waves) zorgen voor grote
verschillen.
Door de aanlandige wind aan de westkust zijn de winters daar juist zacht. De vochtige zeewind wordt
opgevangen door de Coast Ranges en de Sierra Nevada. Er ontstaat stuwingsregen aan de loefzijde.
De 100°-meridiaan verdeelt de V.S. in twee helften. Ten oosten van die lijn valt meer, ten westen minder
dan 500 mm neerslag. De Great Plains liggen in het overgangsgebied tussen nat en droog. De neerslag
is er erg onbetrouwbaar, dat is een risico voor akkerbouwers.
B37. Temperatuurfactoren
Op aarde is het gemiddeld 15℃. Maar er zijn grote verschillen in temperatuur: poolgebieden->koud,
tropen->warm. Er zijn 5 temperatuurfactoren:
- Breedteligging: hoe verder van de evenaar, hoe kouder.
- Hoogteligging: hoe hoger hoe kouder.
- Ligging ten opzichte van de zee: hoe verder van zee, hoe warmere zomer en koudere winter.
- Aanvoer van koude of warmte van elders door wind of zeestromen.
- Ligging van gebergten: wel of geen beschutte ligging.
, B43. Temperatuur boven land en boven zee
Het aardoppervlak bestaat voor 29% uit land en voor 71% uit water. Voor de temperatuur is het heel
belangrijk of zonnestralen op land of op water vallen. De opwarming en afkoeling van land gaan
namelijk anders dan bij water.
Dat merk je als je over het strand loopt. Het zand is veel warmer dan het koele zeewater. ‘s Avonds is
het zand afgekoeld, maar het water is hetzelfde gebleven. Land wordt dus warmer, maar ook kouder
dan water. Ook wordt land sneller warm en koud dan water.
Daardoor zal de luchttemperatuur boven zee nooit erg hoog of erg laag zijn. De zee heeft dan een
matigende invloed op de temperatuur.
Boven land kan de lucht erg warm maar ook erg koud worden. De temperatuur kan ook snel wisselen.
B44. Aanlandige en aflandige winden
De windrichting heeft veel invloed op de temperatuur. In Nederland brengt een oostenwind vorst in de
winter en een westenwind dooi. ‘s Zomers zorgt de oostenwind voor warmte en de westenwind voor
afkoeling.
Dat heeft te maken met de herkomst van de lucht. De oostenwind is een landwind(aflandige wind). De
westenwind is een zeewind(aanlandige wind). Bij een aanlandige wind wordt het in de zomer minder
warm en in de winter minder koud. Door een aflandige wind is het in de zomer warmen en in de winter
kouder.
B45. Zeestromen
Zeestromen ontstaan als wind boven zee langdurig uit 1 richting waait. Ze kunnen warm zeewater uit
de tropen naar de poolstreken voeren, maar ook andersom.
Een zeestroom heeft invloed op de temperatuur op het land.
Elke zeestroom heeft een naam. De Golfstroom bij Noorwegen brengt warm water uit de Golf van
Mexico naar de westkust van Europa. Daardoor wordt het daar nooit echt koud in de winter.
B46. Ligging van gebergten
Soms komt de wind onderweg een gebergte tegen, een soort muur. Het is een klimaatscheiding tussen
2 gebieden.
In Canada heb je bijvoorbeeld de Rocky Mountains en in Europa zie je een klimaatscheiding bij het
Scandinavisch Hoogland.
7.2 Klimaat en natuurgeweld in de V.S.
Soorten klimaten
Een luchtsoort is een grote hoeveelheid lucht met een bepaalde temperatuur en vochtigheid. Boven
zee is de lucht vochtig, boven land droog, in het zuiden warm en in het noorden koel of koud. Lucht
stroomt van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied. De luchtdruk verant steeds, maar er zijn
standaard situaties.
Voor de kust van Florida ligt ‘s zomers een hogedrukgebied. Via de Golf van Mexico waait de wind over
zee naar de zuidelijke staten in de V.S. De aanlandige wind brengt warme, vochtige zeelucht mee naar
het land waardoor het er veel regent. Er is een warm zeeklimaat.
In California ligt ‘s zomers vlak voor de kust op de Grote Oceaan een hogedrukgebied. Het is er dan
droog en zonnig. Als het hogedrukgebied ‘s winters een stukje zuidelijker ligt, waait er in California een
aanlandige wind die voor koeler weer met neerslag zorgt. Het Middellandse Zeeklimaat heeft warme,
droge zomers en milde winters met neerslag. Meer naar het noordwesten bij Seattle is er een ‘gewoon’
zeeklimaat, met koele zomers en zachte winters.
Het noordwesten van de V.S. heeft een landklimaat met warme zomers en, ook al ligt het op dezelfde
breedte als Noord-Spanje en Italië, koude winters. Dat komt omdat bergen de invloed van oceanen
tegenhouden. Er waait een ijzig koude, droge wind uit het noorden vanaf een hogedrukgebied op de
grens met Canada naar het binnenland van de V.S. ‘s Zomers zijn de temperaturen hoog door het
ontbreken van de matigende invloed van zee.
