Leerdoelen
Week 1
In eigen woorden uitleggen wat GiO is en waar het vakgebied uit is voortgekomen.
GiO is wetenschappelijk onderzoek naar menselijk gedrag in arbeidssituaties. Het bestudeert de
invloed die individuele factoren, groepsprocessen en organisatiestructuren hebben op menselijk
gedrag in organisaties. Toegepaste wetenschap met als belangrijkste doel de effectiviteit van
organisaties te verbeteren.
Luthans, onderzoeker van GiO, bestudeerden meer dan 450 managers die zich allemaal bezighielden
met de volgende vier managementactiviteiten;
1. Traditioneel management 32%
= besluiten nemen, planningen maken, controle uitoefenen
2. Communicatie 29%
= gebruikelijke informatie uitwisselen en papierhandel afwerken
3. Humanresourcesmanagement 20%
= motiveren, belonen, corrigeren, conflicten hanteren en het werven, selecteren en scholen
van personeel
4. Netwerken 19%
= borrels, politieke spelletjes en contact onderhouden met mensen van buiten de organisatie
In eigen woorden uitleggen wat het belang is voor jou als HBO-jurist.
Ons hele leven proberen we gedrag van andere mensen te lezen en te begrijpen. Veel gedag is
voorspelbaar. Blijft ook veel gedrag over dat niet zo duidelijk aangeschreven of ongeschreven regels
gebonden is. Hier doen we vaak een beroep op gezond verstand. Dit leidt tot onsystematische aanpak
tot onjuiste verklaringen en daardoor ook tot verkeerde voorspellingen. Als toekomstige professional
dien je daarom je intuïtieve meningen aan te vullen met wetenschappelijke kennis.
In eigen woorden uitleggen welke uitdagingen en kansen er liggen in het werkveld, waar GiO een
oplossing voor kan bieden.
§1.5.1 Reageren op economisch zware tijden
In economisch zware tijden gaat het vooral om effectief management. Managers liggen in de
frontlinie. Moeten kunnen omgaan met werknemers die ontslagen worden of van minder moeten
rondkomen en zich zorgen maken over hun toekomst.
In goede tijden gaat het erom dat je begrijpt hoe je werknemers moet belonen, tevredenstellen en
vasthouden.
In slechte tijden komen zaken als stress, besluitvorming en omgaan met moeilijke situaties op de
voorgrond te staan. Voor medewerkers is het meer dan ooit zaak hun competenties op peil te houden
zodat ze een grotere kans maken hun werk te behouden of snel weer aan de slag te kunnen gaan als
de economie weer aantrekt.
§1.5.2 Omgaan met globalisering
Of je gedetacheerd bent in het buitenland of in je eigen land werkt, je zult vaker met leidinggevenden
of collega’s werken die geboren en getogen zijn in een andere cultuur.
Wil je goed met mensen kunnen werken, dan moet je begrijpen hoe zij gevormd zijn door hun
cultuur, land en religie en hoe jij gevormd bent door de jouwe. Gebruik deze inzichten als je erover
nadenkt hoe je jouw management- of communicatiestijl kunt afstemmen.
Managementpraktijken moeten in plaats daarvan aangepast worden aan de waarden van de
verschillende landen waarbinnen een organisatie opereert.
,De drie componenten van attitudes toelichten. Het verband uitleggen tussen attitude en gedrag en
de rol van moderatorvariabelen.
§2.1 Attitude
Attitude is een houding die je hebt tegenover dingen, mensen, bepaald gedrag of gebeurtenissen.
Vb: ik hou van mijn werk – geeft mijn attitude weer over mijn werk.
! Kan negatief en positief zijn.
Attitudes zijn vaak vrij stabiel, maar kunnen onder bepaalde omstandigheden toch veranderen. Als
we nieuwe informatie krijgen van iemand die we bewonderen, die gezag heeft, kan onze attitude zelfs
radicaal omslaan van positief naar negatief of andersom.
§2.1.1 Drie componenten van een attitude
Cognitie
Dit onderdeel van je attitude omvat jouw mening of oordeel over een feitelijke toestand waarvan je
aanneemt dat je die correct waarneemt.
Vb: ik krijg veel minder betaald dan mijn andere collega’s en daarom is mijn chef stom.
Affect
Gaat over gevoel en dus om de emotie die de cognitie bij je oproept. Kan neutraal, sterk positief of
sterk negatief zijn.
Vb: ik ben kwaad, omdat ik zo weinig betaald krijgt.
Gedragsintentie
Verwijst naar een intentie om je op en bepaalde manier te gedragen.
Vb: ik ga een andere baan nemen die beter betaald.
§2.1.2 Attitudes en gedrag
Leon Festinger, sociaal psycholoog beweerde dat attitudes juist op gedrag volgen in plaats van
andersom. Andere onderzoekers houden vol dat attitudes toekomstig gedrag voorspellen.
Cognitieve dissonantie
= tegenstrijdigheden die een individu waarneemt tussen eigen attitudes en gedrag.
Uit onderzoek blijkt dat mensen streven naar consistentie van hun attitudes en van hun attitudes en
hun gedrag. Inconsistentie voelt altijd ongemakkelijk en daarom proberen mensen de inconsistentie
minder groot te maken. Doen ze door;
1. Hun attitudes te veranderen
2. Hun gedrag te veranderen
3. Door het verschil tussen attitude en gedrag weg te rationaliseren
Of we iets aan onze dissonantie doen hangt af van verschillende factoren;
- Belang van de attitudes die dissonantie veroorzaken
= als het attitudes zijn over dingen die je niet van belang vindt, zul je eventuele dissonantie
schouderophalend accepteren.
Vb; oversteken op een zebrapad terwijl het licht op rood staat. Vinden we vaak geen
probleem. Je houden aan regels vinden we niet zo’n belangrijke waarde.
- Invloed die je over de elementen denkt te hebben
= je zult sterker geneigd zijn om dissonantie te verminderen als je gelooft dat je de oorzaak
van dissonantie kunt wegnemen.
Vb; een docent die te laat komt voor zijn les zal zich beslist verontschuldigen. Goede
voorbeeld geven als docent is een belangrijke waarde. En op tijd komen heb je zelf in de
hand.
- Beloning van dissonantie
, = grote beloningen die samengaan met sterke dissonantie verminderen vaak de spanning,
omdat de ervaren dissonantie daardoor gemakkelijker kunnen rationaliseren.
Vb.; bij omkoopschandalen horen we nogal eens als excuus dat iedereen hetzelfde zou
hebben gedaan.
Moderatorvariabelen
= versterkers of onderdrukkers van het verband tussen attitude en gedrag zijn;
- Belang van de attitude
= attitudes die iemand belangrijk vindt, vertonen doorgaans een sterk verband met gedrag
- Specifiteit van de gedragsintentie
= hoe beter de attitude past bij bepaald gedrag, des te sterker het verband
- Toegankelijkheid van de attitude
= attitudes die gemakkelijk oproepbaar zijn in het geheugen zijn betere voorspellers van
gedrag dan minder toegankelijke attitudes. Hoe vaker je je mening over iets verkondigt, des
te groter de invloed op je gedrag.
- Aanwezigheid van sociale druk
= attitude en gedrag zullen eerder van elkaar verschillen wanneer de sociale druk voor
bepaald gedrag buitengewoon sterk is.
- Directe ervaring met de attitude
= verband tussen attitude en gedrag zal veel sterker zijn wanneer de attitude iets betreft
waarmee het individu ervaring uit de eerste hand heeft.
De werk gerelateerde attitudes uitleggen, oorzaken van werktevredenheid benoemen en de voor-
en nadelen van werktevredenheid benoemen.
§2.2 Vijf werk gerelateerde attitudes
Binnen het vakgebied GiO spreken we over werk gerelateerde attitudes. Gaat om positieve en
negatieve oordelen die werknemers hebben over verschillende aspecten van hun werkomgeving. Zijn
een aantal van belang;
Werktevredenheid
Definitie: een positief gevoel over het werk op basis van beoordeling van de kenmerken ervan.
Werkbetrokkenheid
Omvat de mate waarin iemand zijn psychologisch identificeert met zijn werk. Andere kant gaat om
het prestatieniveau dat de werknemer wenselijk vindt voor zijn gevoel van eigenwaarde.
Wn met grote betrokkenheid -> identificeert zich sterk met het soort werk dat ze doen. Leidt tot
lagere verzuim- en verlooppercentages, positief verband met bevlogenheid en werkprestaties.
Betrekken bij beslissingen!!
Organisatiebinding
Dit geeft aan dat de werknemer zich identificeert met een organisatie en haar doelstellingen, en dat
hij lid wenst te blijven van die organisatie. Positieve relatie tussen de mate van zich verbonden voelen
met een organisatie en productiviteit, maar die relatie is bescheiden.
Waargenomen steun van de organisatie
Is de mate waarin werknemers denken dat de organisatie hun bijdragen op prijs stelt en zich
bekommert om hun welzijn.
Vb; wn verwacht dat zijn organisatie hem te hulp schiet bij problemen met kinderopvang
Onderzoek blijkt dat mensen hun organisatie als ondersteunend beschouwen wanneer aan de
volgende voorwaarden is voldaan;
- Beloningen worden als eerlijk ervaren
, - Werknemers hebben een stem bij besluitvorming
- Leidinggevenden worden gezien als ondersteunend
Bevlogenheid van de werknemer
Vitaliteit, toewijding en absorptie waarmee mensen hun werk uitvoeren.
Vitaliteit -> energiek en krachtig zijn, werklust hebben en doorzetten als het tegenzit.
Niet-betrokken werknemers zijn geestelijk afgehaakt. Stoppen wel tijd in hun werk, maar geen
energie of aandacht.
Twee belangrijkste redenen;
1. Dat ze een goede manager hadden voor wie ze graag werkten
2. Dat ze zich gewaardeerd voelden door hun leidinggevende
§2.2.3 Oorzaken van werktevredenheid
Redenen waarom mensen tevreden zijn over hun werk zal per individu flink verschillen. Verschillende
redenen;
Werkomstandigheden
Over interessante banen met opleidingsmogelijkheden, variatie, onafhankelijkheid en zeggenschap
zijn de meeste mensen tevreden. Factoren zoals op collega’s kunnen terugvallen, feedback krijgen,
sociale steun ervaren en buiten werk omgaan met collega’s, hangen sterk samen met
werktevredenheid. De werkomstandigheden, vooral de intrinsieke aard van het werk, sociale
interacties en toezicht op het werk – zijn belangrijke voorspellers van werktevredenheid.
Oftewel: plezier hebben in wat je doet
Persoonlijkheid
Mensen met een positief zelfbeeld – overtuigd van wat ze waard zijn en wat ze kunnen – zijn
tevredener met hun werk dan mensen met een negatief zelfbeeld. Daarnaast is het zelfbeeld invloed
op werktevredenheid als mensen het belangrijk vinden iets te bereiken in hun carrière.
Loon
Voor mensen die arm zijn correspondeert het salaris inderdaad met tevredenheid over werk en geluk
in het algemeen. Maar mensen die een niveau hebben bereikt waarop ze comfortabel kunnen leven,
verdwijnt dit verband vrijwel geheel.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen - mvo
Als bedrijf aan mvo doet is in toenemende mate van invloed op de werktevredenheid van
werknemers. Vooral sterk bij millenials. Ongeacht dat het meedraagt aan werktevredenheid vinden
bedrijven het nog niet altijd de moeite waard.
§2.2.4 De voordelen van werktevredenheid
Werkprestaties
Tevreden mensen zijn productiever. Presteren doorgaans ook beter en organisaties met tevreden
werknemers presteren dus vaak beter dan organisaties met minder tevreden werknemers.
Voorbeeldig werkgedrag
Gaat om activiteiten die werknemers vrijwillig op zich nemen en bijdragen aan de effectiviteit van de
organisaties. Denk aan het helpen van collega’s of extra inzetten om klantproblemen op te lossen.
Een van de redenen is vertrouwen. Uit onderzoek komt naar voren dat managers voorbeeldig
werkgedrag belonen door werknemers vertrouwen te geven. Ook de persoonlijkheid van de
werknemer doet ertoe. Tot slot bij werknemers die van hun collega’s positieve feedback krijgen op
hun voorbeeldig werkgedrag is de kans groter dat ze dit blijven vertonen.