Naam: Paula Berkhof
Studentnummer: 2818112
Sociale Media tijdens COVID-19 in Nederland: Verdeling van de Samenleving
De COVID-19-pandemie dwong ons om anderhalve meter afstand te houden, maar zorgde ook voor
een andere afstand die verdeeldheid bracht in onze samenleving: het sociale fenomeen polarisatie.
Het virus was vanaf het eerste moment zowel in Nederland als in de rest van de wereld prominent
aanwezig in de online discussie (Engbersen et al., 2020; Zhao et al., 2023). De pandemie bracht niet
alleen een gezondheidscrisis teweeg, maar heeft ook een aanzienlijke impact gehad op de politiek,
economie, culturele dynamiek en sociale relaties (Nanda & Ryan, 2023; Singh, 2020). Het online
debat dat rondom het coronavirus is ontstaan, heeft geleid tot een grote verdeeldheid binnen onze
samenleving (Keijzer & Mepham, 2021).
Ondanks dat er in eerste instantie steun leek te zijn voor de meeste coronamaatregelen, leidden
sommige toch tot spanningen in de maatschappij (RTL Nieuws, 2022). Sociale media boden mensen
een platform om emoties te uiten, informatie te verspreiden en meningen te delen (Cinelli et al.,
2020a). Om te snappen hoe dit heeft bijgedragen aan verdeeldheid binnen de samenleving, zal dit
essay dieper ingaan op de rol van sociale media op polarisatie in de Nederland tijdens COVID-19.
Hierbij zal gekeken worden naar twee perspectieven, te weten het maatschappelijk perspectief en
het politieke perspectief.
Online Interactie tijdens COVID-19
Uit het onderzoek van Gottlieb & Dyer (2020) blijkt dat sociale media een belangrijke rol spelen in
tijden van een crisis. Via nieuwsredacties, tijdschriften en websites komt de kennis vaak traag bij het
grote publiek (Marko, 2022). Daarom gebruikten wetenschappers en het publiek sociale media voor
nieuwsvergaring en verspreiding (Gupta et al., 2020; Hermida et al., 2012). Tijdens COVID-19 was er
een toename te zien in het gebruik van sociale media (Wong et al., 2020). Door de vele lockdowns en
gebrek aan fysiek sociaal contact werden online platforms, zoals Twitter en Facebook, voor velen een
plek om in contact te blijven (Raamkumar et al., 2020; Rosenberg et al., 2020).
Sociale media werden gebruikt om contact te ouderhouden met vrienden en familie, elkaar steun te
bieden en updates rondom het coronavirus te volgen (Saud et al., 2020). Dit benadrukt hoe
belangrijk digitale interactie werd als communicatiemiddel. Ondanks dat veel mensen kracht haalden
uit online communicatie, bracht de coronapandemie ook de donkere kant van sociale media aan het
licht. Diverse groepen gingen online discussies aan over de coronamaatregelen (RTL Nieuws, 2023).
Daarnaast gaven online platforms ruimte aan complotdenkers om hun ideeën te delen, en werden
mensen wereldwijd overspoeld met een overdosis aan nepnieuws (Cinelli et al., 2020a). Dit heeft
bijgedragen aan een versterkt gevoel van polarisatie in de Nederlandse samenleving (van der Pool,
2022).
Conflictaanjagers in Tijden van een Pandemie
Om polarisatie in de samenleving te leren begrijpen is het belangrijk om hier vanuit een
maatschappelijk oogpunt naar te kijken. In Nederland worden we dagelijks geconfronteerd met
dubieuze informatie op online platforms. Veel van deze informatie wordt verspreid via de algoritmen
die gebruikers van deze platformen beïnvloeden (NU.nl, 2020). Doordat de voorkeuren van
gebruikers in kaart worden gebracht door de online platforms, wordt het inspelen op hun
voorkeuren vereenvoudigd (Kulshrestha et al., 2017). Hierdoor kregen mensen slechts eenzijdige
informatie en belandden zij in een zogeheten ‘filterbubbel’ (Steenman, 2023a). Filterbubbels vormen
een verontrustend probleem die het polarisatieproces kunnen versterken (Magdelijns, 2019).
1