Thema 10 executieve functies
10.1 executieve functies
Wanneer je kijkt naar de ontwikkeling van kinderen spelen executieve functies een belangrijke rol.
Het gaat om regel- en aansturingsfuncties in de hersenen die zorgen voor vaardigheden en
eigenschappen die te maken hebben met het sturen van het eigen gedrag. Worden ook wel eens
gezien als ‘doe’-functies van de hersenen. De executieve functies op zich zijn niet waarneembaar, het
gedrag dat daaruit voortkomt wel. De EF ontwikkelen zich ongeveer tussen het 7 e en het 15e
levensjaar. De ontwikkeling wordt beïnvloed door stress, drukte en onzekerheid.
Deze functies kun je vertalen naar 3 hoofdfuncties en 4 nevenfuncties:
Functie Ontwikkeling Omschrijving Gedragsvoorbeeld
Inhibitie Vanaf 4-7 jaar Zorgt ervoor dat je in Mara richt haar aandacht op
staat bent om haar toets zonder zich te
Loopt door tot in onbelangrijke informatie laten afleiden door een
de volwassenheid weg te filteren en prikkels blaffende hond buiten
te onderdrukken.
Werkgeheugen Tussen 4-15 jaar Zorgt ervoor dat je in Jochem maakt een rekensom
staat bent om informatie en houdt daarbij de
vast te houden en ermee tussenstappen aan, zoals hij
te werken. altijd van de juf heeft
geleerd.
Flexibiliteit Tussen 8-12 jaar Zorgt ervoor dat je je Mark heeft er geen
gedrag kunt bijsturen en problemen mee wanneer ze
aanpassen aan de een film gaan kijken omdat
situatie; dit maakt je de boswandeling niet kan
flexibel. doorgaan vanwege het
slechte weer.
Plannen en Vanaf 8 tot 12 jaar Zorgt ervoor dat je Merel maakt een fotolijstje
organiseren nadenkt over dat wat je voor moederdag. Ze pakt de
Loopt door tot in wil doen en de manier spullen die ze nodig heeft,
de volwassenheid waarop; je bent in staat begint met verven en
een opdracht uit te versiert het daarna met
voeren. glitters.
Taakinitiatie Algemene taken: Zorgt ervoor dat je op het Tom heeft geen zin meer om
7/8 jaar juiste moment en op een met de lego te spelen en ziet
efficiënte manier aan iets dat er een plekje vrij is bij de
Vervelende taken: begint, ook wanneer dit autootjes. Voordat hij met de
vanaf 12 jaar als vervelend of onprettig autootjes gaat spelen ruimt
wordt ervaren. hij de lego op.
Emotieregulatie Vanaf 7/8 jaar Zorgt ervoor dat je in Koos geeft een belangrijke
staat bent om op een turnwedstrijd. Hiervoor is hij
Loopt door tot in goede manier met erg zenuwachtig. Hij slaagt
de volwassenheid emoties om te gaan, ze in erin om haar zenuwen in
te perken en te bedwang te houden en naar
controleren. zijn kunnen te presteren.
Metacognitie (& Vanaf 7/8 jaar Zorgt ervoor dat je in Lizzy en Pieter krijgen de
zelfmonitoring) staat bent om een opdracht om aan de hand
Loopt door tot in activiteit en je eigen rol van een voorbeeld een lego-
1
, de volwassenheid daarin van een afstandje auto te bouwen. Halverwege
kan bekijken; het helpt je blijkt dat het raam niet past.
problemen op te lossen Ze kijken naar de doorlopen
en je eigen gedrag te stappen om te zien waar ze
evalueren (kennis van je de fout in zijn gegaan.
eigen kennis).
De EF spelen een belangrijke rol bij de zelfsturing van kinderen, het gaat hier om de mate waarin
kinderen controle hebben over hun eigen gedrag en in staat zijn om hun eigen gedrag te sturen.
Zelfsturing beïnvloed in sterkte mate de schoolprestaties en het toekomstig maatschappelijk succes
van kinderen. Hier heeft de groepsleider al sinds kleins af aan invloed op.
10.2 stimulering van executieve functies
Kinderen leren het liefst spelenderwijs, hier kun je als groepsleider op inspelen door met een spel te
werken aan het inzetten van verschillende EF. Kan een grote activiteit zijn, maar ook een kort
spelletje. Het voordeel van veel spelletjes inzetten is dat kinderen hier veel mee kunnen ontwikkelen,
maar grotendeels kunnen zij ook zelf/in een groepje doen (zonder groepsleider).
Inhibitie stimuleren:
Belangrijk om de kinderen te laten oefenen in het onderdrukken van hun prikkels, dit kan
bijvoorbeeld door de spelletjes commando pinkelen of maria koekoek (ineens stoppen met
bewegen). Stimuleer hen om:
- Na te denken over wat ze willen doen;
- Op hun beurt wachten;
- Af te maken waar ze aan begonnen zijn;
- Niet te impulsief reageren op anderen;
- Om te gaan met winnen/verliezen.
Werkgeheugen stimuleren:
Er zijn genoeg spellen waarbij je met de kinderen kunt oefenen met het vasthouden en inzetten van
informatie, dit doe je door regels te hanteren, maar er zijn meer mogelijkheden. Spelenderwijs kun je
het werkgeheugen stimuleren door het samen maken van woord- of rekenslangen en spelletjes
waarbij een of meerdere voorwerpen weggehaald of veranderd worden. Hiervoor kun je materialen
als memory kaartjes inzetten.
Flexibiliteit stimuleren:
Tijdens dagelijkse activiteiten kan dit al gestimuleerd worden (kinderen zelf keuzes laten maken,
wijzigingen in tijd). Je kunt hen spelenderwijs stimuleren door de complexiteit in spelletjes op te
bouwen en activiteiten aan te bieden waarbinnen meerdere oplossingen toepasbaar zijn, of kinderen
van aanpak kunnen wisselen om hun uiteindelijke doel te bereiken. (30 seconds of smartgames)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pampaardehaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,74. Je zit daarna nergens aan vast.