2B kennis van de BE, CWK en thorax (KT)
Inhoud
2B kennis van de BE, CWK en thorax (KT)...............................................................................................1
FIEZ.CO1.................................................................................................................................................2
FIEZ.CO2.................................................................................................................................................5
FIEZ.V1....................................................................................................................................................8
FIEZ.V2..................................................................................................................................................11
FIEZ.V3..................................................................................................................................................14
LOEP.CO1..............................................................................................................................................16
TGW.WCO1...........................................................................................................................................18
TGW.V1.................................................................................................................................................20
TGW.V2.................................................................................................................................................22
MSAE.V1...............................................................................................................................................22
MSAE.V2...............................................................................................................................................23
MSAE.V3...............................................................................................................................................30
MSAE.V4...............................................................................................................................................32
MSAE.V5...............................................................................................................................................33
MSAE.V6...............................................................................................................................................33
MSAE.V7...............................................................................................................................................42
MSAE.V8...............................................................................................................................................42
MSAE.V9...............................................................................................................................................44
MSAE.V10.............................................................................................................................................47
MSAE.V11.............................................................................................................................................49
MSAE.V12.............................................................................................................................................49
MSAW.V1..............................................................................................................................................50
MSAW.V2..............................................................................................................................................52
MSAW.V3..............................................................................................................................................56
MSAW.V4..............................................................................................................................................57
MSAW.V5..............................................................................................................................................65
MSAW.V6..............................................................................................................................................66
MSAW.V7..............................................................................................................................................70
1
,MSAW.V8..............................................................................................................................................70
MSAW.V9..............................................................................................................................................71
MSAW.V10............................................................................................................................................71
Pathologiën...........................................................................................................................................71
MSA.ew.V1,V2,V3..................................................................................................................................75
FIEZ.CO1
Er zijn diverse vormen van Ultrageluid
• Veel informatie over “ultra-sound”, maar heel weinig specifiek over fysiotherapeutisch UG te
vinden
• Veel over ultrasonografie (echografie) • Momenteel veel publicaties over laag intensiteit pulserend
UG voor fractuurherstel • Redelijk veel ook over hoog intensiteit gefocust UG (destructie van
weefsel)
• Wat is UG?:
• Mechanische energie
• Longitudinale trilling verdichtingen en verdunningen
drukverhoging en -verlaging
• Leidt tot vervormingen
- Permeabiliteit celmembraan stijgt
- Wrijving geeft warmte (met inmiddels bekende
gevolgen)
• Voorwaarde voor therapeutisch effect: geluid moet
geabsorbeerd worden
• Klinische effectstudies geven aanleiding tot bescheidenheid in
gebruik (Zie evidentie)
• Vooral toegepast op collageenrijke (pezen, spierbladen), waterarme, harde weefsels (zenuwweefsel
absorbeert niet bijzonder goed, maar is wel gevoelig voor UG)
• Bij oudere apparatuur: UG-kop en -apparaat waren vast duo. Nu meestal uitwisselbaar.
• Shockwave therapie gebruikt ook een mechanische prikkel. Momenteel meer positieve publicaties
dan UG. Werkingsmechanisme is niet geheel duidelijk; in elk geval toename groeifactoren en neo-
vascularisatie in peesmateriaal.(op dit moment niet in de toets omdat het nog niet in het curriculum
is opgenomen)
De parameters van ultrageluid
• Frequentie: In Nederland meestal ca. 1MHz of ca. 3 MHz mogelijk. Frequentie is mede bepalend
voor mate van absorptie en daarmee de dieptewerking. (3MHz vindt het lichaam lekkerder dus dat de
achterste cellen nog wat daarvan krijgen is een kleine kans)
• Let op! UG wordt vaak pulserend toegepast; dan is er dus ook een frequentie waarin die blokjes
“UGenergie” worden afgegeven; in Nederland meestal 100Hz
• Pulserend 100 Hz betekent: 100 x geluid en 100x pauze per seconde.
• UG-blokje geluid + Pauze duren samen dus 10 msec. (1sec =1000msec: 100 = 10 msec. )
• De “standaardverdeling” geluid en pauze is meestal: 1 : 5 (1/5= duty cycle 20%) maar verhouding
geluid – pauze kan bijv. ook 1 : 10 of 1 : 20 zijn (= duty cycle 10% of 5%)
- Dus bij een hoge activiteit of een hoge reactiviteit, gebruik je vaak pulserend en las je pauze
in zodat je het lichaam niet over belast
2
, - Als je iets wil voorverwarmen geen je meer continue ultrageluid(stootjes), anders koelt het
weer af.
In Nederland zijn twee stromingen:
• Thermisch Verklaren de effecten van UG op basis van ontstaan van warmte. Consequentie: voorkeur
voor continu UG.
• A-thermisch / Mechanisch Verklaren effecten op basis van mechanische prikkel. Consequentie: vaak
keuze voor pulserend UG. Pauze geeft tijd om warmte af te voeren.
UG-kenmerken
• Intensiteit: wordt uitgedrukt in W/cm2 NIET uitgedrukt in decibels; dat geldt nl. slechts voor
hoorbaar geluid.
• Ondanks dat regelmatig subsensibel wordt behandeld, is de toegepaste hoeveelheid energie relatief
hoog.
Eigenschappen UG bundel:
• Net als licht uit een zaklamp, vormt UG uit behandelkop een
bundel
• Bundel convergeert eerst en divergeert daarna.
• Fresnel-zone = nabije veld; hier convergerend en grootste BNR
door interferentie. (dit heeft praktische consequenties!)
• Fraunhofer-zone = verre veld; hier divergerend en lagere BNR
- De sruk spreidt zich, dus het weefsel wordt echt in elkaar
geduwd, of soms worden ze extra uit elkaar geduwd
- Door te roeren krijgen cellen een fractie van een seconde meer en soms minder energie.
Reflectie en refractie
• Reflectie is weerkaatsing en Refractie is breking. Voor beide geldt:
• treedt m.n. op bij overgangen van het ene naar het andere weefsel.
• mate waarin het optreedt hangt samen met verschillen in weefseldichtheid bij de overgang.
Reflectie en refractie maken beeld bij echografie mogelijk.
• Reflectie bij metaal-lucht is extreem (>99% reflectie) maar is ook bij spier-bot groot (34,5%)
• Reflectie van groot belang bij echografie
- Heb je last van reflectie moet je iets later gaan doseren
- Er moet geen lucht tussen zitten, daarom met er gel tussen
Absorptie van UG
• “Theoretisch uitgangspunt”: 3MHz wordt 3x beter geabsorbeerd dan 1MHz
(onderzoek Demmink (2003) naar thermische effecten roept wel vragen op!!)
• Absorptie is sterk afhankelijk van weefselsoort / medium
• Absorptiecoëfficiënten !! • Dieptewerking!!
• Absorptie bepaalt dieptewerking.
- Halfwaardediepte = diepte waarop 50% over is
- Penetratiediepte = diepte waarop 10% over is = max. diepte waarop therapeutisch gewerkt
wordt
• Door absorptie verzwakt de UG-intensiteit in de diepte : verzwakkingscoëfficiënt voor
gemodificeerd spierweefsel (“testweefsel”) = 0,57
• Dat wil zeggen, dat je na 1cm ongeveer de helft van je energie bent kwijtgeraakt
Diepte aanpassing intensiteit
• Bij de huid is de geluidssterke de ingestelde sterkte van het apparaat (=I0).
3
,• Na 1 cm. is nog 0,57 x I0 over = ca. de helft van I0
• Na 2 cm. is nog 0,57 x (0,57 x I0) over = 0,3249 x I0 = ca. een derde van I0.
• Na 3 cm. is nog 0,57 x (0,3249 x I0) over = 0,1852 x I0 = ca. een vijfde van I0.
• Na 4 cm. 0,57 x (0,1852 x I0) = 0,1056 x I0 = ca.een tiende van I0.
Overige aanpassingsfactoren
• Absorptie-mate van tussenliggend weefsel
• Huid en spier absorberen “net als testweefsel”
• Vet slechts een kwart van “testweefsel”
• Pees & fascie dubbele van “testweefsel”
• Bot ruim drie keer meer dan “testweefsel”
• Reflectie van geluid door achterliggend weefsel (denk aan effect van echo in holle ruimte).
Effecten UG
• Mechanisch: over- en onderdruk
- microstreaming: intra- en intercellulaire vloeistof vertoont meer stroming.
- indirecte elektrische effecten: hoge doses (continu) kunnen zenuwen blokkeren, terwijl lage
doses geleiding verbeteren.
• Thermisch:
- Continu meeste temp. stijging.
- Pulserend: summatie van warmte als pauze te kort is voor volledige afvoer.
- Let op: Thermosensoren zitten in huid; voelen hoe warm het in de diepte is wordt dan lastig!
Warmte bij puls UG
• Puls-UG kan voelbaar “warmte” opwekken:
- bij hoge piekdoses
- door interferentie
- door sterke absorptie
- bij hypersensibiliteit
• Indien te grote temp.stijging:
- intensiteit verlagen of
- duty cycle verlagen
fysiologische effecten
• “Specifiek” voor CONTINU: toename vervormbaarheid van collageen bindweefsel
• PULS: verbetering weefselvoeding (m.n. door toename peristaltische bewegingen van arteriolen) /
regeneratievermogen van weefsel.
• Daar waar effecten beschreven o.b.v. zenuwprikkeling is vrijwel altijd TENS te prefereren. (meer
effect en beter controleerbaar)
Risico’s UG
• Weefsel oververhitting of mechanische beschadiging.
• Reactie klierweefsel en foetus onzeker: liever dus niet behandelen in die regio. Idem hartregio
• Pseudocavitatie: bij labiele cavitatie kunnen gevormde luchtbelletjes im- of exploderen en daarmee
cellen beschadigen. Risico grootst bij stilstaande UG-kop.
Praktische toepassing UG
• Bepaal reactiviteit / actualiteit
• Test pijngevoel.
• Huid en behandelkop reinigen (reflectie verminderen)
• Gel en kop eventueel verwarmen.
• Uitgangshouding kiezen (meestal weefsel ontplooid)
• Diepte van doelweefsel inschatten
4
,• Rekening houden met soort tussenliggend weefsel
Vervolging praktische toepassing
• Bepaal prikkelparameters en stel die in op apparaat. Tijd pas instellen als kop op lichaam staat.
• Ifoc.= 0,2 - 0,5 W/cm2
• Beh.tijd = 3 - 5 minuten per kop-oppervlak. (max. 15min. totaal)
• Patiënt bij voorkeur UG voelen; dit kan helpen bij lokaliseren. Te bereiken via trefdosis verhogen tot
max. 0,5 W/cm2; daarna eventueel duty cycle verhogen tot lichte gewaarwording ontstaat.
Vervolg UG praktijk
• Gebruik bij voorkeur grote UG-kop, als dat praktisch mogelijk is.
• Let op loodrechte inval UG.
• Indien sensatie sterker wordt, duty cycle of intensiteit verlagen.
FIEZ.CO2
Elektrostimulatie/spierprikkelen
Opbouw
- spiercontracties: hoe komen ze tot stand?
- Wat doet stroom
- Vormen van spierstimulatie
- Prikkelparameters
Spiercontracties
- Start van bewegen: willekeurig (vanuit brein) of reflex
- Altijd activiteit in actine- myosine en in zenuwcel
- Plaats waar activiteit in zenuwstelsel start of langs verloopt kan dus verschillen (zie het
bovenste punt)
Wat gebeurt er dan in de motorische zenuw?
- Rustpotentiaal over motorische zenuw
- Depolarisatie – repolarisatie
- Motorisch eindplaatje
- Motor unit: alles of niets
Je hebt verschillende vormen van contracties
A) Twitch
B) Getand tetanisch
C) Glad tetanisch
Twitch gebruik je voor bepalen ideale elektrodepositie en controle van innervatie
Tetanisch gebruik je voor trainen van spierfunctie of ondersteunen circulatie
Ook heb je natuurlijk verschillende prikkelparameters:
- Pulsvorm
- Pulsduur
- Pulsfrequentie
- Prikkelduur en prikkelpauze
5
, - Stroomsterkte
- Elektrodepositie
Pulsvorm
Monofasische rechthoekspuls = onderbroken gelijkstroom.
Bifasische pulsvormen = A-symetrische en symetrische wisselstroom
Pulsduur
Pulsduur wordt uitgedrukt in microseconden of miliseconden. Veel studies adviseren 300 tot 600
microseconden pulsduur: wij adviseren om eerst met ca. 100 microseconden te proberen i.v.m.
sensibele belasting
Consequentie van de pulsduur in vitro (leven)
Hier is de amplitude in micro-Ampere
6
,Hier is de amplitude in Volt
Pulsfrequentie
Al eerder getoond
- Twitch, getand tetanisch of glad tetanisch
Frequentie wordt uitgedrukt in hertz (Hz) = pulsen per seconden.
Prikkelduur en –pauze
- Prikkelduur/houdtijd bepaalt contractiegedrag
- Prikkelpauze bepaalt duur van ontspanning
- Insluip/zweltijd en uitsluip/slinktijd van stroom zal hier nog in meespelen
Stroomsterkte (Intensiteit)
Stroomsterkte wordt uitgedrukt in milli-Ampere(mA)
Elektrodepositie
-je hebt direct en indirect prikkelen
Elektrodenpositie
- Mono- en bipolair prikkelen
7
, Praktische toepassingen
- Innervatie controle
- Atrofie remmen (zie promotie-onderzoek Bart Groen)
- Circulatie ondersteunen
- Motorisch leren ondersteunen
- Krachttraining ondersteunen
- Spierondersteuning tijdens functionele activiteit (FES)
Keuze parameters
- Pulsduur: niet pijnlijk, wel sterke contractie opwekken (vaak 300 – 600 µsec)
- Pulsfrequentie: alleen bij controle innervatie eventueel 1Hz, anders altijd tetaniserend. Kunt
frequentie afstemmen op spieren met meer “witte” of “rode” eigenschap
- Prikkelduur en pauze: vgl met oefentherapie
FIEZ.V1
Ultrageluid, pulserend en continue
Absorptie van UG-energie door weefsel, houdt in dat dit weefsel gaat vibreren. Dit mechanische
effect resulteert in wisselende vormveranderingen van lichaamscellen, ook wel aangeduid als
'micromassage'. De vormveranderingen geven aanleiding tot temperatuurstijging via opgewekte
wrijvingswarmte en tot doorlaatbaarheidstoename van celmembranen, waaruit diverse
therapeutische effecten kunnen worden verklaard. De belangrijkste therapeutische effecten zijn:
- toename van het regeneratievermogen van weefsels;
- doorbloedingsverbetering;
- afname van spierhypertonie;
- pijnvermindering.
UG wordt sterk geabsorbeerd door het eiwit collageen. UG is daarom bij uitstek geschikt voor de
behandeling van kraakbeen, pezen, ligamenten, gewrichtskapsels, periost en ook spieren (met hun
'collageenvezel-skelet'). Zenuwen absorberen niet bijzonder veel UG, maar zijn toch bijzonder
gevoelig voor de inwerking van UG-trillingen. NB. Botweefsel absorbeert UG in hoge mate, maar
reflecteert het ook zeer sterk. Beide factoren maken dat van enige dieptewerking in bot geen sprake
is, waardoor het nauwelijks in aanmerking komt voor behandeling met UG.
8
