Global Corporate Taxation
Boek
,Inhoud
Hoofdstuk 1.............................................................................................................................................. 3
Internationale vennootschapsbelasting ............................................................................................... 3
Juridische structuren van vennootschapsbelasting ......................................................................... 3
Vennootschapsbelasting .................................................................................................................. 4
Internationale dubbele belastingheffing ........................................................................................... 7
Internationale winstverdeling / verrekenprijzen .............................................................................. 10
Hoofdstuk 2............................................................................................................................................ 13
De grondbeginselen van internationale belastingplanning ................................................................ 13
Kasstromen en netto contante waarde .......................................................................................... 13
Investerings- en winstverschuiving ................................................................................................ 15
Verblijfplaats-gebaseerde belastingheffing .................................................................................... 17
Bron-gebaseerde belastingheffing ................................................................................................. 18
Hybride belastingsystemen ............................................................................................................ 19
Juridische beperkingen aan belastingplanning .............................................................................. 20
Hoofdstuk 3............................................................................................................................................ 23
Internationale bedrijfsbelastingplanning ............................................................................................ 23
Taken van internationale bedrijfsbelastingplanning ....................................................................... 23
Investeringsbeslissingen ................................................................................................................ 23
Financieringsbeslissingen .............................................................................................................. 30
Entiteiten met speciale doeleinden ................................................................................................ 33
Hoofdstuk 4............................................................................................................................................ 36
Internationale belastingheffing en Europese wetgeving .................................................................... 36
Fundamentele vrijheden en inkomstenbelasting ............................................................................ 36
Vrijheid van vestiging ..................................................................................................................... 37
Europese wetgeving en internationale belastingplanning .............................................................. 38
Hoofdstuk 5............................................................................................................................................ 41
Vennootschapsbelastingharmonisatie en de Europese Unie ............................................................ 41
Gemeenschappelijk geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting .......... 41
Winstverdeling ................................................................................................................................ 42
De groep binnenkomen en verlaten ............................................................................................... 44
Niet Europese landen ..................................................................................................................... 46
Hoofdstuk 6............................................................................................................................................ 48
Internationale belastingplanning en boekhouding voor inkomstenbelastingen ................................. 48
De rol van inkomstenbelastingverslaggeving ................................................................................. 48
De effectieve belastingdruk ............................................................................................................ 48
Bepaling van uitgestelde belastingen ............................................................................................. 50
Belastingaansluiting overzicht ........................................................................................................ 51
Effectieve belastingdruk en internationale belastingplanning ........................................................ 52
2
,Hoofdstuk 1
Internationale vennootschapsbelasting
Juridische structuren van vennootschapsbelasting
Juridisch gescheiden entiteiten
Belastingplichtigen kunnen hun economische activiteiten organiseren in verschillende juridische
vormen: eenmanszaken, samenwerkingsverbanden en vennootschappen. Verder maakt het burgerlijk
recht onderscheid in natuurlijke personen en rechtspersonen. Deze rechtspositie van de onderneming
is afhankelijk van de juridische vorm. Sommige landen beschouwen samenwerkingsverbanden als
bedrijven met volledige rechtspersoonlijkheid en andere landen niet.
Over het algemeen volgt het belastingrecht het burgerlijk recht en maakt het onderscheid tussen
natuurlijke en rechtspersonen. Beiden zijn belastingplichtig. Een vennootschap is belastingplichtig
onafhankelijk van zijn aandeelhouders. Het is een juridisch gescheiden entiteit (legal distinct entity),
waardoor de winst van een vennootschap is onderworpen aan vennootschapsbelasting. Als de
vennootschap ook dividend uitkeert aan zijn aandeelhouders, kunnen de aandeelhouders belast
worden over het ontvangen dividend.
Economische dubbele belastingheffing
Uitgekeerde winst na belasting in de vorm van dividenden zijn onderworpen aan inkomstenbelasting
als de aandeelhouder een natuurlijke persoon is. Dividenden zijn dus belast met
vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting. Twee belastingplichtigen worden apart belast vanuit
een juridisch perspectief, terwijl het dividend twee keer wordt belast vanuit een economisch
perspectief. Bedrijfswinsten hebben dus te maken met economische dubbele belastingheffing
(economic double taxation). De mate waarin dit voorkomen kan worden is afhankelijk van het
vennootschapsbelastingsysteem. In sommige landen wordt dividendinkomen gedeeltelijk vrijgesteld of
wordt het belastingpercentage verlaagd.
Ook als een aandeelhouder geen dividend ontvangt en in plaats daarvan zijn aandelen verkoopt met
winst (vanwege de ingehouden winst), vindt er dubbele belastingheffing plaats. De kapitaalwinst op de
verkoop van aandelen wordt namelijk ook belast met inkomstenbelasting. De bedrijfswinst wordt dus
wederom twee keer belast.
Aandeelhoudercontracten
Contracten tussen vennootschappen en aandeelhouders worden volgens het burgerlijk recht
geaccepteerd voor belastingdoeleinden. Daarom kunnen aandeelhouders een leningsovereenkomst
afsluiten en schuldfinanciering leveren aan de vennootschap. De vennootschap kan interestbetalingen
aftrekken van het belastbaar inkomen. Aandeelhouders moeten deze interestbetalingen meenemen in
hun eigen belastbare inkomen. Bij schuldfinanciering is in tegenstelling tot aandelenfinanciering geen
sprake van economische dubbele belastingheffing.
Transparante entiteiten
De winst van eenmanszaken wordt belast met inkomstenbelasting. In veel landen is het
belastingstelsel rondom de inkomstenbelasting progressief: zowel het gemiddelde als het marginale
belastingtarief neemt toe als het belastbare inkomen toeneemt.
In landen waar samenwerkingsverbanden een beperkte rechtspersoonlijkheid hebben, wordt het
samenwerkingsverband niet gezien als een belastingplichtige. Samenwerkingsverbanden zijn
transparante entiteiten (pass-through of transparent entities). Dit houdt in dat de winst toegewezen
wordt aan de eigenaren van de onderneming in de overeengekomen ratio. Elke eigenaar betaalt
inkomstenbelasting over zijn eigen aandeel in de winst.
3
,Geen economische dubbele belastingheffing
De bedrijfswinst verhoogt het belastbare inkomen van de eigenaren en verliezen kunnen afgetrokken
worden van het belastbare inkomen. Als de eigenaren natuurlijke personen zijn, beïnvloeden winsten
en verliezen de inkomstenbelasting. In het geval van vennootschappen, beïnvloeden winsten en
verliezen de vennootschapsbelasting. Winsten en verliezen worden slechts één keer belast, dus vindt
er geen economische dubbele belastingheffing plaats.
Partnerovereenkomsten
Samenwerkingsverbanden kunnen tot in zekere mate beschouwd worden als juridische entiteiten
onder het burgerlijk recht. Om die reden kunnen samenwerkingsverbanden contracten afsluiten met
hun partners, bijvoorbeeld voor een lening. Interestbetalingen aan partners verlagen dan de winst van
het samenwerkingsverband, maar verhogen het belastbare inkomen van de partners. Partners en
eenmanszaken worden dus gelijk behandeld voor de inkomstenbelasting. Partners profiteren er dus
niet van om te wisselen van partnerfinanciering naar schuldfinanciering.
Vennootschapsbelasting
Vennootschapsbelasting belastingbasis
Het belastbare inkomen van een vennootschap is gelijk aan het netto-overschot van de inkomsten ten
opzichte van de uitgaven gebaseerd op accrual accounting. Alle inkomsten zijn belastbaar en alle
uitgaven zijn aftrekbaar, tenzij het belastingrecht inkomsten vrijstelt of uitgaven afkeurt.
De bedrijfswinst wordt belast op het moment dat het inkomen gerealiseerd wordt. Dit wordt het
realisatieprincipe (realization principle) genoemd. Inkomsten worden gerealiseerd op het moment dat
een marktransactie plaatsvindt. Daarom worden alle bezittingen en schulden individueel opgenomen
op de balans. Door markttransacties op te nemen, zorgt het realisatieprincipe ervoor dat
belastingplichtigen voldoende liquide middelen hebben om aan hun belastingverplichtingen te kunnen
voldoen.
De belastbare winst wordt bepaald aan de hand van de nationale Generally Accepted Accounting
Principles (GAAP). Deze verschillen per land, waardoor de grondslag voor de vennootschapsbelasting
per land verschilt.
Afschrijving
Alle landen die bedrijfswinsten belasten, staan afschrijving (depreciation) van vaste activa toe. De
afschrijvingsmethoden verschillen sterk per land. Er kan onderscheid gemaakt worden in:
Lineaire afschrijvingsmethode (straight-line depreciation method): de aanschafwaarde delen
door de verwachte gebruiksduur van het actief om de jaarlijkse afschrijvingskosten te bepalen;
Degressieve afschrijvingsmethode (declining-balance depreciation method): de boekwaarde
van het actief vermenigvuldigen met het afschrijvingspercentage om de jaarlijkse
afschrijvingskosten te bepalen;
De meeste landen schrijven af per actief, maar sommige landen (bijvoorbeeld Engeland) schrijven een
pool van activa af aan de hand van de degressieve afschrijvingsmethode.
Goodwill
Goodwill is de marktwaarde van het eigen vermogen van het bedrijf minus de huidige boekwaarde van
de netto bezittingen. Zelfgecreëerde goodwill (self-created goodwill) kan niet gekapitaliseerd worden
voor belastingdoeleinden. De uitgaven aan zelfgecreëerde goodwill worden direct afgetrokken van de
belastingbasis. Verworven goodwill (acquired goodwill) wordt gecreëerd door een markttransactie en
wordt gedefinieerd als de aanschafprijs minus de huidige waarde van de netto bezittingen op de
balans. Verworven goodwill moet in de meeste gevallen gekapitaliseerd worden en afgeschreven
worden voor belastingdoeleinden.
4
,Aftrekbaarheid van uitgaven
Volgens het netto principe (net principle) zijn veel betalingen van vennootschapsinkomen aan
aandeelhouders fiscaal aftrekbaar. De meest belangrijke zijn salarissen, huurbetalingen en
interestbetalingen. Bepaalde uitgaven kunnen echter ook niet-aftrekbaar zijn. Bijvoorbeeld boetes en
winstuitkeringen.
De aftrekbaarheid van uitgaven biedt mogelijkheid voor belastingplanning (tax planning).
Vennootschappen hebben er belang bij dat winsten overgedragen worden aan aandeelhouders via
contracten die aftrekbare uitgaven genereren in plaats van het uitbetalen van niet-aftrekbare
dividenden. Beperkingen in het belastingrecht proberen te voorkomen dat vennootschappen hun
belastingbasis overmatig verminderen door middel van belastingplanning. Transacties tussen
vennootschappen en aandeelhouders moeten marktconform (at arm’s length) zijn. Dit houdt in dat de
voorwaarden in contracten tussen aandeelhouders en vennootschappen vergelijkbaar moeten zijn met
de voorwaarden die afgesproken zouden worden met niet-verbonden partijen. Uitgaven die niet
marktconform zijn, zijn ook niet aftrekbaar van de belastingbasis voor de vennootschapsbelasting. Ze
kunnen geclassificeerd worden als winstuitkeringen.
Verliesaftrek
Bij een negatieve bedrijfswinst is een belastingteruggave vaak niet beschikbaar. Verliezen die in het
huidige jaar niet afgetrokken kunnen worden, kunnen achterwaarts of voorwaarts verrekend worden.
Achterwaartse verliesverrekening (loss carry-back) en voorwaartse verliesverrekening (loss carry-
forward) zorgen ervoor dat alle uitgaven gerelateerd aan het bedrijfsinkomen in de loop der tijd
afgetrokken kunnen worden. Zo wordt het netto principe aangehouden. Achterwaartse
verliesverrekening is slechts toegestaan in een aantal EU-lidstaten en wordt vaak beperkt met een
bepaald bedrag en een bepaalde tijd. Voorwaartse verliesverrekening kan in alle EU-lidstaten, maar
kan beperkt worden door een bedrag of tijd.
Vennootschapsbelastingtarieven
Over het algemeen wordt vennootschapsbelasting betaald met een enkel vast tarief, maar er kunnen
speciale tarieven gelden voor lagere inkomens of specifieke activiteiten. Sommige landen heffen ook
lokale belastingen naast de vennootschapsbelasting, bijvoorbeeld een handelsbelasting of
bedrijfsbelasting zoals in Duitsland. De vennootschapsbelastingtarieven (corporate tax rates) in
Europa variëren van 10% tot 35%. De tarieven zijn vaak hoger in Oost-Europa en lager in West-
Europa. Een uitzondering hierop is Ierland met een tarief van 12,5%. In onderstaande tabel wordt de
belastingdruk inclusief lokale belastingen weergegeven voor een aantal belangrijke landen in 2011.
Land Belastingdruk Land Belastingdruk
Ierland 12,50% Luxemburg 28,80%
Nederland 25,00% Duitsland 29,83%
Engeland 26,00% België 33,99%
Frankrijk 34,43% Verenigde Staten 39,62%
Tabel 1
Vennootschapsbelastingstelsel
De winst van vennootschappen wordt twee keer belast, terwijl de winst van samenwerkingsverbanden
en eenmanszaken slechts één keer belast wordt. Veel inkomstenbelastingstelsels pakken economisch
dubbele belastingheffing van de vennootschappelijke winst aan op het niveau van de aandeelhouders.
Bronbelasting
De aandeelhouders van een vennootschap worden belast op het ontvangen dividend door middel van
een bronbelasting (withholding tax) die afgetrokken wordt van het brutodividend (gross dividend) dat
betaald wordt. De vennootschap is verplicht de bronbelasting in te houden namens de
aandeelhouders en deze af te dragen aan de belastinginstantie. Een overschot aan bronbelasting kan
eventueel terugvorderbaar zijn.
5
, Aandeelhouder belastingheffing
Aandeelhouders die zich kwalificeren voor het aansluitingsprivilege (affiliation privilege) hoeven geen
belasting te betalen over hun ontvangen dividenden. Dit is de deelnemingsvrijstelling. Dividenden
tussen de aangesloten vennootschappen worden niet dubbel belast. Economische dubbele
belastingheffing wordt dus voorkomen zolang de winst het bedrijf niet verlaat. In Duitsland is 95% van
de dividenden tussen vennootschappen vrijgesteld van vennootschapsbelasting. 5% van de
dividenden is afgekeurd als aftrekbare uitgave. Bronbelastingen worden terugbetaald aan de
aandeelhouders.
De belastinglast op uitgekeerde bedrijfswinsten is afhankelijk van zowel de vennootschapsbelasting
als de inkomstenbelasting. Het vennootschapsbelastingsysteem bepaalt hoe de
vennootschapsbelasting geïntegreerd wordt in de inkomstenbelasting. Er kan onderscheid gemaakt
worden in drie systemen:
1. Klassiek systeem (classical system): in dit systeem vindt volledige dubbele belastingheffing
plaats. Zowel de bedrijfswinst als de uitgekeerde dividenden worden belast;
2. Dubbele belastingheffing vermijdingssysteem (double taxation avoidance system): belasting
wordt óf geheven bij de vennootschap óf bij de aandeelhouders. Als de belasting geheven
wordt bij de aandeelhouders, wordt de belasting die geheven wordt over dividenden
terugbetaald;
3. Dubbele belastingheffing mitigatiesysteem (double taxation mitigation system): de belasting
wordt geheven op beide niveaus, maar er is een gedeeltelijke vrijstelling voor
aandeelhouders.
In de Europese Unie wordt dubbele belastingheffing vermeden of gemitigeerd op het niveau van de
aandeelhouders. Veel EU-lidstaten verminderen het bedrag aan belastbare dividenden of verlagen het
belastingtarief geldend voor de ontvangen dividenden.
Aandeelhoudersvrijstellingsysteem
In geval van het aandeelhoudersvrijstellingsysteem (shareholder relief system) wordt de
vennootschapsbelasting niet volledig geïntegreerd in de inkomstenbelasting, waardoor dubbele
belastingheffing niet volledig vermeden wordt. Dubbele belastingheffing wordt slechts gemitigeerd.
Hoe dit gaat, is te zien in tabel 2. Het tarief voor de vennootschapsbelasting is 25%, het tarief voor de
bronbelasting is 20% en het tarief voor de inkomstenbelasting is 40%.
Winst voor belasting €100
Vennootschapsbelasting €25 - 25% x €100
Winst na belasting €75
Bronbelasting €15 20% x €75
Brutodividend €75
Belastbaar inkomen aandeelhouders €37,50 50% x €75
Inkomstenbelasting €15 40% x €37,50
Bronbelasting tegoed €15 -
Inkomstenbelasting betaling €0
Netto inkomen aandeelhouders €60 €75 - €15 - €0
Belastinglast op uitgekeerde winst €40 €25 + €15 + €0
Tabel 2
Groepsbelasting
In veel landen zijn er speciale belastingregels die gelden voor groepen vennootschappen. Het
inkomen van de groep kan volgens groepsbelastingregels (group taxation rules) in totaal belast
worden in plaats van individueel. Groepsbelasting (group taxation) lost het probleem op dat verliezen
van een vennootschap niet overgedragen kunnen worden aan aandeelhouders. Groepsbelasting zorgt
er namelijk voor dat het verlies van één van de vennootschappen in de groep overgedragen kan
worden naar een andere vennootschap uit de groep die wel winst maakt. Er is op deze manier directe
verliescompensatie (immediate loss offset).
6
