Oncologie is een groot vak met veel studiestof. Ik heb alle colleges bezocht en thuis nog eens goed de stof uitgeplozen. Samen met de opnames heb ik een zo uitgebreid en begrijpelijke samenvatting proberen te maken.
College 1 oncologie
De leerstof in het periodeboek heeft een boek uit 2006, dit is te oud en niet meer up-to-date. Daarom
heeft zij ook dingen van het internet.
- etiologie
- wat is kanker – hpv
- epidemiologie – bevolkingsonderzoek
- hoofd-hals tumoren (risicofactoren, incidentie, werkgroep/multidisciplinaire aanpak, orale
slijmvliesafwijkingen)
- rol mondhygiënist
Etiologie (verschillende theorieën…)
Humoraal theorie lymfe theorie blasteem theorie
- Humoraal theorie = komt voort uit ‘vier lichaamssappen’ bedacht door de oude Grieken. Kanker zou
voort komen uit ophoping van zwart gal wat tumoren veroorzaakte.
- Lymfe theorie = via de lymfe verspreidt het zich
- Blasteem theorie = abnormale cellen leven naast normale cellen en abnormale cellen veroorzaakten
dan een tumor, door bijvoorbeeld trauma of een parasitaire infectie/ontsteking
Nu: DNA beschadigd bij een tumor, wat ontspoort en kanker veroorzaakt. Er komt hierdoor
abnormale celgroei.
Wat is kanker?
Kanker = verzamelnaam van verschillende tumortypes, dit is heel breed.
= ontregeling van normale groei van cellen; er treedt een mutatie op tijdens het delen van cellen
(waardoor DNA op abnormale manier wordt aangemaakt). 1 mutatie is niet gelijk kanker want deze
kan worden opgeruimd (=apoptose; geprogrameerde celdood) door het lichaam. Het lichaam merkt
dan signalen op die uitgescheiden worden als cellen zich te snel delen. Het kan wel kanker worden als
de apoptose bijvoorbeeld niet lukt. Kanker is dus een verstoord evenwicht tussen aanmaak en
afbraak.
Soorten
1. Benigne tumor = goedaardig
- niet levensbedreigend (op uitzonderingen na), bijvoorbeeld een knobbel wat er al jaren zit maar niks
doet
- metastaseert niet
2. Maligne = kwaadaardig
- op celniveau invasieve groei: groeit in goede weefsels en maakt ze stuk
- metastaseren wel (metastase = uitzaaiing (kan ook eerste symptoom van een maligne tumor zijn =
cellen van tumor worden gevonden op een andere plek van waar het eigenlijk zit)
Expansief = wegdrukken
Infiltratief = destructief
, Metastase
- lymfogeen: via de lymfebanen
- hematogeen: via de bloedvaten
De kwaadaardige cellen gaan buiten de banen en maken een nieuwe tumor aan. Bepaalde tumoren
zullen meer via lymfe gaan (bijvoorbeeld darm) en er zijn bepaalde tumoren die ‘vastlopen’ op een
bepaald punt waar ze daar dan gaan uitbreiden. Prostaatkanker kan bijvoorbeeld vaak naar botten
toe gaan (daar zitten deze cellen graag). Je hebt dus bepaald patroon bij bepaalde kankers.
Borstkanker heeft vaak ossale metastases (bot).
Metastase kan ook het eerste symptoom zijn van een tumor, maar dat de tumor niet gevonden kan
worden..
Begrippen
Risicofactoren = factor die een verhoogde kans geeft op een ziekte
Oncogenese = proces dat de basis vormt voor het ontstaan van maligne/kwaadaardige tumoren
Carcinogenese = wijze waarop kwaadaardige epitheliale tumoren ontstaan
Oorzaken van het ontstaan van kanker
1. erfelijke factoren: ongeveer 5% van de kankersoorten wordt veroorzaakt door een afwijking in het
genoom van alle cellen, dit wordt kiembaan-mutatie genoemd. Bijvoorbeeld het brakka gen (BrCa1
en 2, mannen kunnen drager zijn!) voor borstkanker en van ovariumkanker, wat een grotere kans
geeft op deze soorten kanker. Of lynge syndroom: veel poliepen aanmaken in de darmen dus grotere
kans op darmkanker.
2. omgevingsfactoren (meeste tumoren ontstaan hierdoor):
- infectieus: viraal of bacterieel
- fysisch: UV straling en ioniserende straling (xray)
- chemische stoffen: direct (cytostatica) of indirect carcinogeen (asbest)
- additioneel: roken en alcohol bijvoorbeeld
HPV (type 16 en 18 zitten in het vaccinatie, want carcinogeen) virus
- overdracht van huid op huid
- risicofactoren zijn jonge leeftijd en hoog risico seksueel gedrag
- in verband gebracht met bepaalde kankers: mensen met hoofd- en hals tumoren (crevixcarcinoom =
baarmoederhalskanker en oropharyngeaal kanker) worden steeds jonger, zonder dat zij veel roken en
alcohol drinken. Deze mensen zijn ook wel HPV positief dus dit kan ook een veroorzaker zijn (verband,
causaal verband?)
Epidemiologie
Incidentie = hoeveel nieuwe gevallen van kanker per jaar per 100.000 inwoners
Prevalentie = hoeveel levende personen per 100.000 inwoners met kanker (of die ooit kanker hebben
gehad) op bepaald moment
Overleving = aantal personen met de diagnose kanker dat na een bepaalde periode (zoals 5 OF 10
jaar) nog in leven is
Sterfte = aantal mensen per jaar aan kanker overlijdt per 100.000 inwoners
Meest voorkomende kankers
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annabelkuijzer1997. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
