Les 1
Cultuur=
- Waarden en normen
Per cultuur verschillen de waarden, voorbeelden zijn bescheidenheid, eerbied,
nuttigheid, vrijheid, trouw, passie, geduld, arbeidzaamheid etc.
Precieze gedragsregels die van de algemene waarden zijn afgeleid en die we
hanteren in het dagelijkse leven noemen we normen. Dit zijn
gedragsvoorschriften, ze geven de exacte grens aan tussen goed en kwaad.
Ideeën of regels over hoe mensen zich in bepaalde situaties of tegenover
bepaalde andere mensen moeten gedragen. (Wat dragen bij uitvaart/bruiloft,
hoe jongeren ouderen moeten behandelen. Je leert ze over de tijd). Wetten
zijn geschreven normen
Voorbeeld van een waarde is betrouwbaarheid, een afgeleide norm hiervan is
dat je op tijd op je afspraak moet komen.
Waarden zijn niet persoonlijk maar deel je met een groep (zoals familie of
stad/ streek), je krijgt ze met de opvoeding mee en worden generatie op
generatie doorgegeven
Waarden zijn sociale principes: opvattingen kenmerkend voor een groep
Moraliteit: de opvattingen die er zijn ten aanzien van hoe mensen zich moeten
gedragen ten opzichte van elkaar. Moraliteit gaat over wat mag en wat niet
mag in de omgang met de ander. Waarden moeten een moreel oordeel
bevatten.
- Kleding
- Taal
- Muziek
- Voedsel
- Sport
- Geschiedenis
- Alle handelingen die je elke dag doet
(=cultuur geladen gedrag)
- Geheel van voorstellingen, opvattingen,
kennis, waarden, normen (bewust en
onbewust)
Cultuur wordt aangeleerd en doorgegeven binnen de samenleving
Cultuur is een fundamenteel onderdeel van de identiteit en de ontwikkeling van mensen
Het vormt wie we zijn en hoe we naar de wereld kijken
Cultuur definities:
1. Geheel van voorstellingen, opvattingen, kennis, waarden en normen dat mensen als
lid van een samenleving overdragen en verwerven door middel van bewuste en
onbewuste leerprocessen (vd Werf)
, 2. Gedrag en waarden, normen en opvattingen die mensen zich binnen een gegeven
samenleving hebben verworven door leerprocessen en die hen een oriëntatie op de
werkelijkheid verschaffen. (Hagendoorn)
3. Een complex geheel van kennis, geloof, kunst, moraal, wetgeving, gewoonten en alle
andere vermogens en gedragingen die mensen op hebben gedaan als lid van een
samenleving (Tylor)
4. Collectieve mentale programmering die de leden van één groep of categorie mensen
onderscheidt van die van andere (Hofstede)
5. Cultuur is dat wat mensen in bepaalde samenlevingen met elkaar gemeen hebben:
opvattingen, mentaliteit, gewoonten. (Wilterdink)
Cultuur…
…Wordt aangeleerd binnen een samenleving (doorgegeven)
... Is fundamenteel onderdeel van de identiteit en de ontwikkeling van mensen
... Wordt gedeeld door een groep mensen die daardoor gedeelde...
.... Opvattingen over de wereld en de werkelijkheid hebben.
.... Verwachtingen en normen hebben over hoe men zich gedraagt
..... Ideeën over goed en fout, normaal en niet normaal hebben.
..... Opvattingen over wat een zinvol, goed of succesvol leven hebben.
Het is dus gezamenlijk, aangeleerd, basis voor menselijk denken en gedragspatronen en het
vormt wie we zijn en hoe we naar de wereld kijken.
Cultuur geeft mensen een manier om de wereld te interpreteren en hier betekenis aan te
geven. Via het socialisatieproces krijgen we ideeën en opvattingen overgedragen over wat
een goed en waardevol leven is, over welke sociale doelen belangrijk zijn. Zo kunnen we
richting aan ons leven geven.
Subculturen= groepen binnen de samenleving die in meer of mindere mate afwijken van de
kenmerken van de dominante cultuur
- Student
- Vegetarisch
- Sportschool
- Skater
- Boers (lomp, direct, onhandig)
- Fandom (beliebers)
- Muzieksoort
- Kledingtype
- Gabber
- Brabander/ Eindhovenaar
- CDA-aanhanger (andere overtuigingen, waarden en eigen normen maar wel veel
zelfde tradities, taal en veel zelfde normen en verwachtingen)
- Boomer
- Millenial
- Gen Z
,Collectieven
Mensen worden geboren, groeien op, leven en werken in allerlei sociale groepen:
collectieven. Om in deze groepen samen te kunnen leven, wordt een cultuur voortgebracht.
- Niet zelfgekozen collectieven: familie, etnische groep, religieuze gemeenschap,
geboorte stad/streek/land.
- Zelfgekozen collectieven: verenigingen, clubs, groepen als gamers
- Door het lidmaatschap van verschillende sociale verbanden (collectieven) en hun
culturen en de identiteiten die mensen daaraan ontlenen, kenmerkt iedere persoon
zich door multi collectiviteit en multi culturaliteit.
- Collectieven zijn zowel homogeen als heterogeen
Homogeen: gemeenschappelijke kenmerken die een collectief van anderen
onderscheidt.
Heterogeen: alle personen binnen de collectiviteit nemen ook deel aan andere
collectieven.
Cultuur op verschillende niveaus:
- Dominante cultuur: De algemene, overheersende cultuur binnen een samenleving
- Subculturen: Groepen binnen de samenleving die in meer of mindere mate afwijken
van de kenmerken van de dominante cultuur (tot aan: Cultuur binnen de klas, het
gezin, de woonwijk, etc)
Culturele mondiale kaart, wat is het probleem?
- De-individualisatie: mensen worden in de eerste plaats gezien als onderdeel van een
cultuur
De-individualisatie verwijst naar een proces waarbij individuen binnen een groep of
maatschappij hun unieke identiteit gedeeltelijk of volledig verliezen ten gunste van
groepsidentiteit of groepsgedrag
Een voorbeeld van de-individualisatie kan worden waargenomen tijdens een massaal
protest of demonstratie, waar individuen zich mogelijk anders gedragen dan ze
normaal zouden doen. In zo'n situatie kunnen mensen die normaal gesproken
vreedzaam en kalm zijn, deelnemen aan gewelddadige of destructieve acties onder
invloed van de groepssfeer en de emoties van de menigte. Dit kan leiden tot
vandalisme, geweld of ongepast gedrag dat individuen normaal gesproken niet
zouden vertonen als ze alleen zouden handelen.
- Suggereren van eenheid, puurheid en harmonie (suggestie van maximale interne
homogeniteit). Generalisatie van culturele diversiteit.
- Uitvergroten van verschillen (suggestie van maximale externe differentiatie)
- Hokjes, culturen kunnen worden gereduceerd tot stereotypen of algemene
kenmerken – Statisch karakter: dynamische en veranderende aard van culturen
vereenvoudigd – te beperkte criteria
Het ui model (schein)
- Buitenkant: tastbare zaken (taal, kleding,
voorwerpen)
- Midden: normen en waarden (missie, visie,
kernwaarden, overtuigingen)
- Binnenin: basiswaarden (onze overtuigingen, wat is
goed/ fout)
, Hofstede ui model:
1. Symbolen
2. Helden
3. Rituelen
4. Waarden
Praktijken: zichtbare elementen
Socialisatie= het proces waarin iemand de cultuur aangeleerd krijgt door de leden van de
groep/samenleving (aanleren normen en waarden)
o Anders gezegd, het is het proces waarin een individu de cultuur aanleert van de
verbanden waar hij/zij onderdeel van uit maakt. Een van de manieren waarop
socialisatie plaatsvindt is via sancties. Dit houdt in dat gewenst gedrag (vaak ook
onbewust) beloond wordt en ongewenst bestraft
- Enculturatie= het aanleren van de eigen cultuur (vanaf geboorte). Je maakt deel uit
van een bepaalde cultuur en leert je zo te gedragen dat je niet opvalt, niet anders
bent dan de rest. Je past in die cultuur.
Verwerven hiervan gebeurt zowel expliciet (bv. leren van taal en kennis in
onderwijs) als impliciet (bv. opdoen van ervaringen).
- Acculturatie= een proces waarbij een groep individuen culturele of sociale
kenmerken van een andere groep individuen overneemt. (Het aanleren van nieuwe/
vreemde culturen, bijvoorbeeld vanwege migratie). Proces van beïnvloeden wanneer
verschillende culturele groepen langdurig met elkaar in contact komen. Groepen
nemen dan culturele kenmerken van elkaar over. Acculturatie bestaat uit twee
aspecten:
1. Cultuurbehoud: wat en hoeveel wensen de leden van de groep van de eigen cultuur
te behouden?
2. Aanpassing: wat willen ze overnemen van de cultuur van de meerderheidsgroep en in
welke mate?
Acculturatie strategieën Berry
- Integratie: eigen waarde handhaven en contact met nieuwe samenleving aangaan.
(Bevorderd gevoel van verbondenheid en samenhang tussen groepen.) Ze hebben
gelijke toegang.
- Assimilatie: eigen waarde niet tot weinig handhaven, maar wel contact met nieuwe
samenleving (meegaan in maatschappij).
Assimilatie verwijst naar het proces waarbij individuen of groepen van
verschillende culturele of etnische achtergronden hun eigen culturele
identiteit, normen en waarden grotendeels opgeven en zich volledig
aanpassen aan de dominante cultuur van de samenleving waarin ze wonen.
Dit kan leiden tot het verlies van unieke culturele kenmerken en praktijken die
voorheen kenmerkend waren voor de oorspronkelijke cultuur van de groep.
- Separatie: geen contact willen met nieuwe cultuur.