College-aantekeningen Terrorisme en
Terrorismebestrijding
Hoorcollege 1
14/11/2017
Tentamen: wetboek en verdragsteksten mogen mee! Artikelen hoef je niet uit je hoofd leren, maar wel kunnen
lezen!
Literatuur:
- Boekje Terrorisme
- Wettenbundel
- Stukken op Nestor
- Syllabus
9/11 en de War on Terror betekende een keerpunt, want het was een erg grote aanslag met veel doden.
Aanslag op 9/11 heeft enorme impact gehad, veel mensen hebben het live op tv zien gebeuren.
Vanaf dit moment is de strijd tegen terrorisme erg opgevoerd.
Bronnen van terrorismebestrijding
Verschillende niveaus:
- Verenigde Naties: overkoepelend, bijna alle landen zijn lid
o Beleid
o VN veiligheidsraad resoluties
o BI- en multi-laterale verdragen
- Raad van Europa: meer regionaal niveau, bestaat uit 47 staten
o EVRM: Europees Verdrag van de Rechten van de Mens
o Rechtshulpverdragen
o terrorismeverdrag
- Europese Unie: ook meer regionaal niveau, bestaat uit 28 landen. Samenwerkingsbeleid is erg
intensief.
o Beleid
o Kaderbesluiten
o Europees Aanhoudingsbevel
- Nederland: nationaal niveau
o Beleid
o Diverse wetten
Wet Terroristische Misdrijven: erg belangrijk; wel aparte wet, maar ook geïntegreerd
in wetboek van strafrecht.
Wet ter verruiming van opsporing en vervolging terroristische misdrijven
Vanuit VN samengevat:
- Verdragen (vanaf ’60)
- VN-Veiligheidsraad resoluties (1999)
o VN sanctie comité en sanctielijsten (1999)
o Counter-Terrorism Committee (2001/2005)
- Uniting againt terrorism : Global counter-terorrism strategy – rapport SG (2006)
o Counter-Terrorism Implementation Task Force (CTITF) (2006)
o United Nations Counter-Terrorism Centre (UNCCT) (2011)
Vanuit VN uitgebreid:
VN-Veiligheidsraad:
- UNSC 1269 (1999): link terrorisme en vrede en veiligheid
- UNSC 1368 en 1373 (2001)
o Internationaal terrorisme is een bedreiging voor de internationale vrede en veiligheid (Art. 39)
Als een land niet mee wil doen, is het erg moeilijk om ze op de vinger te tikken.
, o Hoofdstuk VII VN-Handvest: in principe moeten staten hieraan voldoen
o Dwingende maatregelen
Uniting against terrorism:
- Pijler 1: kijken naar omstandigheden die terrorisme in de hand werken.
- Pijler 2: voorkomen en bestrijden van terrorisme (samenwerken).
- Pijler 3: werken aan de capaciteit van staten en de rol van de VN die hierin belangrijk moet zijn. VN zo
neutraal mogelijk maken, zodat ze goed kunnen bekijken wie wel terroristen zijn.
- Pijler 4: bescherming van de rechten van de mens. Strafrecht is retroactief: reageren als een misdrijf
heeft plaatsgevonden. Maar bij terrorismebestrijding wil je het juist voorkomen. Dit kan mogelijk de
mensenrechten in gevaar brengen. Als je verdacht of veroordeelt wordt mag er in zekere zin een
inbreuk gedaan worden op deze mensenrechten (recht op vrijheid etc). Probleem met
terrorismebestrijding is, is dat je in een vroeg stadium wilt ingrijpen, namelijk bij aanwijzingen.
Doelstellingen van VN-beleid:
- Voorkomen
- Criminaliseren: duidelijke definitie geven van terrorisme + zorgen dat het in de wet staat.
o Terrorisme: wanneer is er sprake van terrorisme?
o Steun aan terrorisme
o Financiering van terrorisme
- Vervolgen en bestraffen
- Samenwerken
Strijd tegen terrorisme conform mensenrechten standaard.
Regionaal niveau samengevat:
Raad van Europa:
- EVRM (1950)
- Europees verdrag tegen terrorisme (1977)
- Europese samenwerking in strafzaken (div.)
- Verklaringen van Raad van Europa
- Aanbevelingen
Europese Unie: samenwerking is hierbij intensiever, omdat staten elkaar meer vertrouwen.
- Gezamenlijk beleid
- Verdragen – kaderbesluiten. Kaderbesluiten zijn afspraken binnen de EU, wat de staten dan moeten
uitwerken.
Regionaal niveau uitgebreid
EU-kaderbesluit inzake terrorisme (13 juni 2002):
- Terrorisme is een van de ernstigste bedreigingen (o.a. gevaar voor democratie)
- Definiëren terrorisme
- Criminaliseren terrorisme
- Uitbreiden rechtsmacht: staat heeft rechtsmacht als het op haar grondgebied gebeurt, maar ook als
een onderdaan het pleegt in een andere staat. 3 beginselen (zie literatuur?). Belangrijk omdat anders
daders kunnen vluchten naar een land waar ze niet vervolgd zullen worden.
- Zorg om slachtoffers
- Maatregelen in overeenstemming EVRM
Artikelsgewijs (EU kaderbesluit):
- Art. 1: Definiëren terroristische misdrijven
- Art. 2: Terroristische groep
- Art. 3: Strafbare feiten die verband houden met terrorisme
- Art. 4: Uitlokking, medeplichtigheid, poging
- Art. 5: Afschrikwekkende sancties
- Art. 9 : Rechtsmacht en vervolging
- Art. 10: Bescherming slachtoffers
Aanpassingen EU kaderbesluit in 2008:
, - Toename terrorisme rond deze tijd
- Vervaging hiërarchische groepen: kleinere groepen kwamen op
- Gebruik nieuwe technologieën (internet)
- Strafbaarstelling van uitlokking, medeplegen en medeplichtigheid
- Strafbaar stellen van werving via internet en training en instructie voor vervaardigen bommen via
internet.
EU Counter-Terrorism Strategy (2005):
- Voorkomen
- Beschermen
- Vervolgen
- Reageren op aanslagen
Concrete zaken op EU-niveau:
- Counter Terrorism Coordinator (CTC) (2007): goede samenwerking tussen landen
- Europees beleid: actieplan radicalisering en rekrutering (2005/2008/2014): radicalisering van jongeren
speelt een belangrijke rol
- Europol, Eurojust: versterken samenwerking
- Witwassen en financiering terrorisme
- Samenwerking met andere staten buiten EU
- Beleid tav foreign fighters
- EU-terreurlijst
En verder:
- Europees Aanhoudingsbevel: voor snellere uitlevering van verdachten
- Gemeenschappelijke onderzoeksteams (JIT)
- Europees bewijsverkrijgingsbevel
- Verbeteren informatie-uitwisseling
- Project CleanIT: terrorisme bestrijden via internet
- Cyber security strategy
- EU systeem Passenger Name Records (PNR-data) (2016)
Doelstellingen:
- Strafbaarstelling terroristische misdrijven
- Zware straffen (zwaarder dan gewone delicten)
- Verruiming van de rechtsmacht
- Aut dedere, aut judicare beginsel: bij geen uitlevering, moet die staat zelf degene bestraffen
- Verbetering van de samenwerking
- Maar ook: bescherming van de rechten van de mens
Nationaal niveau in NL samengevat:
Beleid:
- Voorkomen van aanslagen en brede aanpak
- Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV): dit is een hele organisatie
- Strafrechtelijk en bestuursrechtelijke aanpak
- Overlegorganen en CT-infobox
Wetten:
- Implementatiewetten internationale verdragen en EU-kaderbesluiten
- Nationale wetten
Nationaal niveau in NL uitgebreid:
Beleid sinds 2001:
- Diverse actie- en beleidsplannen 2001
- Rapport Commissie Stuyver 2009
- Evaluatie maatregelen 2001-2010
- Nationale contra-terrorismestrategie 2011-2015 + evaluatie
- Nationale contra-terrorismestrategie 2016-2020
, - Actieprogramma integrale aanpak jihadisme (2014)
Continu wordt het beleid verbetert en geëvalueerd.
Contra-terrorismestrategie 2016-2020:
Uitgangspunten:
- Focus op internationaal jihadisme, maar ook onderkennen andere gevaren zoals rechts-extremisme
- Voorkomen van extremisme en terrorisme
- Dreiging vanuit buitenland
- Brede benadering
Interventiegebieden:
- Verwerven van informatie
- Voorkomen van aanslagen en gewelddadige extremisme
- Verdedigen van vitale objecten en personen
- Voorbereid zijn op aanslagen en de gevolgen ervan
- Vervolgen van verdachten met terroristische motieven
Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (2005): zie dia 24 voor structuur organisatie.
Taken:
- Helder en eenduidig beleid tav terrorisme
- Bewaking en beveiliging ter voorkoming van terrorisme
- Regisseren samenwerking
- Analyseren van informatie
- Dreigingsbeeld opstellen om de 3 maanden: hoe concreet is het gevaar
- Dick Schoof aan het hoofd en 300 medewerkers
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) – 23/06/2017:
- Driemaandelijks
- Dreigingsniveau: minimaal, beperkt, aanzienlijk, substantieel, kritiek.
- Info afkomstig van AIVD, MIVD, NRI, landelijke eenheid politie, FIOD-ECD, IND
- Dreigingsniveau: 4 (reëel – geen concrete aanwijzingen)
- 280 uitreizigers (IS-gebied: 190 – 40 dood – 50 teruggekeerd)
- Banden met criminelen – aantrekkingskracht op jongeren met psychische problemen
Contra-terrorisme infobox:
- CT-infobox (2005)
- Samenwerkingsverband tbv informatie-uitwisseling
- Politie, justitie en inlichtingendiensten
- AIVD, MIVD, IND, landelijke politie, FIOD-ECD, OM – onder leiding van de AIVD
- Keuze van maatregelen bv. strafrechtelijk, vreemdelingenrechtelijk etc.
- Wet op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (WIV) (2002): deze diensten hebben meer
bevoegdheden, omdat het over de veiligheid van het land gaat.
Alerteringssysteem terrorismebestrijding (Atb):
- Waarschuwingen terrorismedreiging
- Overheid en bedrijfsleven
- In kaart brengen vitale infrastructuur
- Identificeren alerteringslocaties (die doelwit kunnen vormen)
- Oefen programma’s: besluitvorming en veiligheidsprocedures
Deradicaliseringsbeleid:
- Actieplan Polarisatie en radicalisering (2007-2011)
- Exes-aanpak (extremisme en escalatie)
- Actieprogramma integrale aanpak jihadisme (2014)
o Beschermen van de democratische rechtsstaat
o Bestrijden en verzwakken van de jihadistische beweging in NL
o Wegnemen van de voedingsbodem voor radicalisering
