Lichamelijk functioneren 4
Hematologie:
We hebben ongeveer 5 liter bloed.
Dit zit in:
- Aders en venulen (60%)
- Slagaders en arteriolen (15%)
- Longen en bloedvaten (12%)
- Hart (8%)
- Haarvaten/capillairen (5%)
<1% witte bloedcellen
44% rode bloedcellen
55% plasma.
Functies van bloed
- Transport van opgeloste gassen, voedingstoffen, hormonen en afvalproducten van de
stofwisseling.
- Het reguleren van de pH en mineralensamenstelling van de interstitiële vloeistoffen.
- Het beperken van vochtverlies door beschadigde bloedvaten
- Het verdedigen tegen ziekteverwekkers en gifstoffen
- Reguleren van de lichaamstemperatuur door het opnemen en transporteren van warmte.
Plasma bestaat uit:
- 92% water
- 7% plasma-eiwitten
o Albuminen: regelen osmose en transport
o Globulinen: Vervoeren van hormonen en regelen van afweer
o Fibrinogenen: spelen een rol bij bloedstolling
- 1% zouten en andere opgeloste stoffen: voedingstoffen, gassen, elektrolyten
Globulines:
• -globulines (geproduceerd in de lever): transporteren o.a. bijnierschorshormoon,
schildklierhormoon en vitamines door dit aan zich te binden en door bloed te vervoeren
• -globulines (geproduceerd in de lever): transport van vitaminen en vetten zoals cholesterol;
binden van ijzer aan het bètaglobuline transferrine voor transport door plasma; ook binding
van agglutinines
• globulines = immunoglobulines: antistoffen die geproduceerd worden door lymfocyten
Serum: plasma zonder plasma-eiwitten
Functies plasma:
, - Transport: voedingsstoffen, koolzuur, afvalproducten van de stofwisseling, hormonen
- Vochtbalans
- Bloedstolling
- Eiwitten in plasma kunnen water vasthouden waarmee de bloeddruk geregeld kan worden.
Functie van rode bloedcellen: (meest voorkomende bloedcel)
- D.m.v. hemoglobine vervoeren van zuurstof
- Hemoglobine zet Co2 om naar bicarbonaat
Hematopoëse: Vermogen tot het aanmaken van bloedcellen:
Rode bloedcellen worden gevormd in het rode beenmerg, dat zit in je platte beenderen. (heupen,
ribben, ruggenmerg)
Erytropoiese: aanmaak van erytrocyten.
Wanneer er te weinig O2 in het bloed zit, scheiden de nieren erytropoetine uit wat erytropoiese
veroorzaakt.
Hematocrietwaarde: Hoeveel rode bloedcellen heb je in je bloed zitten. De hematocrietwaarde zal
hoger zijn op momenten dat je meer zuurstof nodig hebt, als je bloedarmoede hebt zal hij lager zijn.
Anemie: te weinig rode bloedcellen waardoor er gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen ontstaat in
weefsels. Symptomen:
- Vroegtijdige spiervermoeidheid
- Zwakheid
- Energiegebrek
- Kortademig
- Vermoeidheid
- Hartkloppingen
- Bleekheid
- Vergrote milt
- Geelzucht
- Tachycardie (verhoogde hartslag)
Oorzaken anemie:
- Bloeding
- Vernietiging van rode bloedcellen
- Voedingsgebrek
- Chronische ziekte
Soorten anemie:
- Ijzer gebrek (meest voorkomend)
Risico factoren: bloedverlies, menstruatie, zwangerschap, snelle groei, verkeerde voeding.
Fase 1: Geen symptomen, Fase 2: ijzervoorraad raakt uitgeput, rode bloedcellen raken
verzwakt.
Symptomen: zwak en vermoeid
Behandeling: inname van ijzersupplementen oraal of per injectie.
- Chronische anemie
Risicofactoren: chronische ontsteking, auto-immuunziekte en infecties
- Nierziekte
, Nier produceert te weinig rode bloedcellen
- Vitamine B12 tekort
Te kort aan vitamine B12 die nodig is voor productie van rode bloedcellen door te weinig
intake of een inadequeate opname van B12 of een gebrek aan intrinsieke factor.
Symptomen:
o Buikpijn
o Misselijkheid, overgeven
o Brandende tong
o Doof gevoel
o Zwakheid
o Blauw en geel kleurenblind
Vegetariërs hebben veel kans op vitamine B12 tekort omdat het niet binnenkomt via het
vlees. Het lichaam is niet instaat zelf vitamine B12 te maken.
- Tekort aan foliumzuur. Zit verwerkt in groente en fruit.
- Tekort aan rode bloedcellen
Hemoglobinopathieën: afwijkingen die structuur, functie of productie van hemoglobine beïnvloeden.
Twee meest voorkomende vormen:
- Sikkelcelanemie: verhoogde infectievatbaarheid, tekort aan rode bloedcellen, pijnlijke
perioden (sikkelcel crisis). Genetisch bepaald -> 10% van de Afrikaanse Amerikanen.
o Heterozygoten hebben een milde vorm, homozygoten hebben een ernstige vorm.
o Bij sikkelanemie bevatten rode bloedcellen een abnormale vorm hemoglobine wat bij
het afgeven van zuurstof kristalliseert, hierdoor krijgen de rode bloedcellen een
abnormale vorm die stijf en fragiel worden en obstructies veroorzaken. Dit lijd tot
pijn en hemolyse (uittreden van hemoglobine). Het zorgt voor weefselafbraak en
orgaan falen.
- Thalassemie: erfelijke bloedziekte waarbij er een tekort is aan eiwitketens die zorgen voor
het vormen van hemoglobine. Ernstige vormen van thalassemie kunnen zorgen voor; ernstige
anemie, hyperactief beenmerg, vergrote mild, vertraagde groei en bot vervormingen.
o Alfa thalassemie: 14 % van Afrikaanse Amerikanen
o Beta thalassemie: 10-15% mediterranen en zuidoost Azië
Polycytemie: te veel rode bloedcellen (EPO bij toer de france: doping die extra zuurstof aan laat
maken)
Levensduur erytrocyt: 120 dagen.
Afbraak van erytrocyten: gebeurt in de milt, beenmerg en lever.
Agglutinatie: samenklontering
Leukocyten: worden gevormd in het beenmerg en in de thymus. (bevat een celkern)
Meeste leukocyten bevinden zich in het strikte bindweefsel en in het lymfestelsel.
Niet-specifieke leucocyten: reageert op verschillende prikkels maar altijd op dezelfde wijze
- Neutrofielen: meest voorkomend, fagocyteren, reageren snel, leven kort, vormen pus.
- Basofielen: minst voorkomend, geeft histamine af in het beschadigde weefsel waardoor
ontstekingsreactie wordt versterkt.
, - Monocyten: agressieve fagocyten, trekken o.a. fibroblasten aan die litteken vormen.
- Eosinofielen: vallen voorwerpen aan die met antistoffen zijn omgeven
Specifieke leucocyten: reageert op specifieke, individuele basis.
- Lymfocyten: migreren van circulatie naar weefsels en weer terug, beschermen zonder
fagocytose, vallen aan of geven antistoffen af aan het bloed.
Functie trombocyten(bloedplaatjes zonder celkern): Noodzakelijk voor het stollingsproces->
hemostase. Voor hemostase is nodig:
- Trombocyten
- Stollingsfactoren: protrombine, trombine, vitamine K en calcium.
Trombo’s bevinden zich veel in de sterk doorbloede organen.
Trombocyten worden ook gevormd in het rode beenmerg en afgebroken in de milt. Levensduur: 7-10
dagen.
Trombocytopenie: bloedplaatjes tekort door onvoldoende productie of verhoogde afbraak. Hierdoor
is het lichaam kwetsbaar voor bloedingen.
Oorzaken: Chemotherapie/radiotherapie
Diagnose: bloed- en beenmergonderzoek
Behandeling: behandelen van onderliggende oorzaak, bedrust bij hoog risico op bloedingen,
bloedplaatjes transfusie wordt toegepast bij ernstige trombocytopenie.
Idiopatische trombocytopenie purpura: auto-immuunziekte, overmatige afbraak van bloedplaatjes.
Het openbaart zich vaak met een plotselinge verschijning van petechia: (een kleine rode/ paarse
puntvormige huidbloeding, wordt veroorzaakt door een zeer kleine oppervlakkige bloeduitstorting.)
- Komt veel voor bij kinderen onder de 5 die een virale infectie hebben.
- Bij volwassenen is het vaak chronisch en gaat het bijna nooit samen met een virale infectie
Bloedstollingsproblemen: oorzaken:
- Onvoldoende synthese van stollingsstoffen
o Deze worden gevormd in de lever.
o Het kan worden veroorzaakt door een tekort aan vitamine K. Dit tekort kan worden
veroorzaakt door een ontbrekende bacterie die nodig is bij het omzetten van
vitamine K.
- Erfelijke ziekte
- Toegenomen afbraak van stollingsstoffen
Gedissemineerde intravasculaire stolling: Bij dit syndroom treedt stolling op in de
kleine bloedvaten in het lichaam, ook daar waar geen verwonding is. Daardoor ontstaat een gebrek
aan stollingsfactor en bloedplaatjes, waardoor het gevaar van ernstige bloeding toeneemt. Bovendien
zet het lichaam haar antistollingssysteem aan het werk om de talloze bloedstolsels op te lossen, met
als gevolg nog meer ongecontroleerde bloedingen.
Symptomen:
- Kleine rode vlekjes (petechiae)
