Samenvatting
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 5 en 6 - havo 4/5
- Niveau
- HAVO
Samenvatting biologie hoofdstuk 5 en 6 uit Nectar. Voor havo 4 en 5. Hoofdstuk 5 - Voeding en Energie Hoofdstuk 6 - Voeding, vertering en gezondheid
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Bio samenvattingHoofdstuk 5 – Voeding en energie
§5.1 – Invloed van voeding op je gezondheid
Energie:
Koolhydraten, eiwitten en vetten leveren energie voor het lichaam. Het zijn
organische stoffen.
Voorbeelden koolhydraten: zetmeel, in bijv pasta, brood en rijst en
suikers.
Voorbeelden vetten: plantaardige oliën en dierlijke producten, zoals
boter en spek.
Voorbeelden eiwitten: vlees, eieren, kaas en ook in bepaalde
plantaardige producten, zoals zaden.
De energie uit de brandstoffen komt vrij door dissimilatie (= stapsgewijze
afbraak van koolhydraten, eiwitten en vetten). De meeste energie komt vrij
wanneer er in de cel genoeg zuurstof beschikbaar is, omdat de
mitochondriën dan een bijdrage aan de dissimilatie leveren. Een deel van de
energie komt bij dissimilatie vrij in de vorm van warmte. De overige energie
slaan de cellen op in moleculen ATP. Dit ATP geeft zijn energie af waar en
wanneer dat nodig is.
Spieren opbouwen:
Voor de aanmaak van extra spiervezels zijn bouwstoffen nodig.
Krijg je vooral binnen met het eten van eiwitten.
Water is ook een belangrijke bouwstof.
o 63% van je lichaamsgewicht bestaat voor uit water.
Mineralen zijn ook belangrijke bouwstoffen, vooral calcium (de
belangrijkste bouwstof voor zijn botten.
Opslag van reservestoffen:
Vetten en koolhydraten kun je in je lichaam opslaan, eiwitten niet. Het
overschot aan eiwitten gebruik je als brandstof of zet je om in vetten. De
voorraden koolhydraten bewaar je in je spier- en levercellen in de vorm van
glycogeen Binas 67F.
Glycogeen is een vertakt molecuul opgebouwd uit aan elkaar gekoppelde
glucosemoleculen.
De glycogeenvoorraden zijn niet zo groot: voldoende voor 20 minuten sport.
Met de koolhydraten uit je voeding vul je die voorraden elke dag aan.
De voorraad vetten zit: onder de huid, in het merg van de holle beenderen
en rond de organen.
Naast brandstof gebruikt je lichaam vetten ook als bouwstof, bijv voor het
maken van bepaalde hormonen. De vetreserves leveren zowel in rust als
tijdens inspanning een bijdrage aan de energiebehoefte.
,De vetreserves leveren zowel tijdens rust als tijdens inspanning een bijdrage
aan de energiebehoeften. Gebruik je de energierijke stoffen uit je voeding
niet, dan sla je ze op als vetten: je komt aan.
Ook in rust gebruiken cellen energie. De energie is afkomstig van de
ruststofwisseling.
Functie van de voedingsstoffen:
Groepen Soorten Functie in het lichaam
Bouwstoffen Eiwitten Groei
Vetten Herstel slijtage
Mineralen
Water
Brandstoffen Koolhydraten Energie leveren
o Suikers Lichaamstemperatuur op
o Zetmeel peil houden
Vetten
Eiwitten
Beschermende stoffen Vitaminen Lichaam beschermen tegen
Mineralen ziekten
Voedingsvezels Regelen lichaamsactiviteit
Darmtransport stimuleren
Vetten zijn belangrijke brandstoffen, maar zijn ook nodig als bouwstof voor
membranen en sommige hormonen.
Eiwitten zijn zowel een brandstof als bouwstof voor (spier)cellen en
enzymen, stoffen die chemische reacties sneller laat gaan.
Koolhydraten zijn een brandstof voor je cellen.
Water vormt het grootste bestanddeel van je bloed, lymfe,
weefselvloeistof en grondplasma van je cellen. Het dient als bouwstof en
als transportmiddel. Het is ook oplosmiddel, warmtebuffer en koelvloeistof.
Vitaminen, mineralen en voedingsvezels dragen als beschermende
stoffen bij om ziekten te voorkomen.
Vitaminen zijn organische stoffen. Ze spelen diverse rollen bij de
stofwisseling (Binas 82A). De hoeveelheid mineralen, anorganische stoffen,
is belangrijk voor de osmotische waarde van lichaamsvloeistoffen (H2).
Mineralen hebben verschillende functies, bijv als bouwstof (calcium,
fosfor), bij de werking van zenuwcellen (natrium, kalium) of onderdeel van
enzymen en hormonen (koper en jood). Van een aantal mineralen heb je
maar een heel kleine hoeveelheid nodig. Dat zijn spoorelementen.
Voedingsvezels stimuleren een goed transport van voedsel door de
darmen.
Bij extreme afslankdiëten adviseert een diëtiste extra vitaminen en mineralen
te slikken. Daarbij laat zij goed op de ADH-waarden (aanbevolen dagelijkse
, hoeveelheid) voor vitaminen (Binas 82A). Te veel slikken van sommige
vitaminen, bijv vitamine A, D en B6, is schadelijk.
§5.2 – De energie in je voedsel
Fotosynthese: 6CO2 + 6H2O C6H12O6 + 6O2
Aerobe: C6H12O6 + 6 O2 6H2O + 6CO2
Anaerobe: C6H12O6 2C3H6O3 (= melkzuur)
De bron van energie voor je lichaam is ATP. Dat is een molecuul met drie (‘tri’)
fosfaatgroepen. ATP ontstaat door aan ADP, een molecuul met twee (‘di’)
fosfaatgroepen, een derde fosfaatgroep vast te koppelen. Daardoor laat
een cel het ADP op met extra energie. ATP geeft zijn energie af wanneer de
derde fosfaatgroep weer afsplitst. Die energie kun je overal voor gebruiken.
En alle cellen van je lichaam gebruiken dit ATP-energiesysteem.
ATP (adenosinetrifosfaat) A-P-P-P, de laatste p (binding) bevat veel
energie (zonlicht)= volle batterij
ADP (adenosinedifosfaat) A-P-P = lege batterij
Bij plotselinge inspanning ontstaat een tekort aan ATP, je cellen kunnen dit
oplossen met een ‘noodaccu’. De ‘noodaccu’ is creatinefosfaat (CP). CP
draagt zijn energierijke fosfaatgroep over aan ADP. De ATP-en
creatinefosfaatvoorraad vormen samen de ‘fosfaataccu’ in je spiercellen.
Een nadeel is dat de ‘fosfaataccu’ maar een klein deel energie kan geven.
Anaerobe dissimilatie (dissimilatie zonder zuurstof) (van koolhydraten,
glucose):
Glucose (C6H12O6) levert veel energie als een cel het met O2 volledig
afbreekt tot H2O en CO2. Maar er wordt aan het begin van de inspanning
nog niet snel genoeg voldoende O2 aangevoerd.
Enzymen in het grondplasma van de spiercellen breken de glucosemoleculen
zonder O2 af tot twee moleculen melkzuur: dit heet melkzuurgisting. Dit levert
de energie om twee moleculen ATP per molecuul glucose te maken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joolsschellekens_. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,33. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73216 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen