Markten en organisaties
Hoofdstuk 1 van Douma en Schreuder
Een economische benadering van transacties houdt in dat men streeft naar de optimale verdeling van
schaarse productiemiddelen. Deze benadering geeft een antwoord op de vraag waarom organisaties
ontstaan. (Echter hoe een organisatie het beste intern georganiseerd kan worden verklaard deze
benadering niet.)
Division of labour – Arbeidsverdeling
Adam Smith verklaarde het belang van arbeidsverdeling: wanneer het werk wordt opgesplitst in
kleine deeltaken en je laat iedere werknemer een kleine deeltaak verrichten in plaats van iedere
werknemer het hele proces te laten doorlopen dan zal de productiviteit omhoog gaan. ( Adam Smith
gebruikte voor zijn verklaring het voorbeeld van de Pin Factory)
Specialisatie
Maar waarom leidt de arbeidsverdeling tot een hogere productiviteit? Arbeidsverdeling leidt tot
specialisatie en dit heeft veel voordelen, ook wel aangeduid met ‘ economies of specialization’. Adam
Smith beschrijft die grote voordelen:
1) Stijging van de vaardigheid van de werknemer. Door specialisatie kan je namelijk doen
waar je goed in bent en door het vaker te doen krijg je bovendien meer ervaring
2) Doordat het werk wordt opgesplitst worden er nieuwe methodes en machines ontwikkelt
voor specifieke onderdelen
3) Er gaat geen tijd meer verloren in de overgang van taken indien iemand van de ene taak
naar de andere taak moet gaan.
Douma & Schreuder beschrijven ook een nadeel van specialisatie. Indien dit te ver wordt
doorgevoerd dan kan de taak die een werknemer moet uitvoeren te klein worden, waardoor het nut
sterk daalt en dit kan invloed hebben op de productiviteit.
Coördinatie
Het grote gevolg van specialisatie is dat mensen niet meer zelfvoorzienend zijn en dat samenwerking
nodig is om alle benodigde producten of diensten te bemachtigen. Er moeten dan overdrachten
plaatsvinden tussen gespecialiseerde personen; Transacties zullen plaats moeten vinden. Maar hoe
vind je iemand om een transactie mee uit te voeren?
Met andere woorden, hoe worden transacties gecoördineerd? Volgens de theorie van Ronald Coase
kunnen transacties plaats vinden via de markt en via organisaties. Welke van de twee opties optimaal
is, wordt bepaald door de transactiekosten. Wanneer de totale productiekosten + de transactiekosten
van de markt lager zijn dan de totale productiekosten + de transactiekosten van de organisatie dan zal
de transactie plaatsvinden op de markt.
De prijs die dan tot stand komt wordt sufficient statistic genoemd. Deze prijs is dan zo helder en
duidelijk qua informatie hoe die is ontstaan. Op de markt is er sprake van het
coördinatiemechanisme: het prijsmechanisme dat de transactie bepaald: Als er meer vraag dan
aanbod bestaat zal de prijs omhoog gaan. Hierdoor zullen sommige kopers hun vraag intrekken en
sommige aanbieders zullen geïnteresseerd raken in de markt te betreden. Dit gaat zo door totdat er
een evenwicht ontstaat. Op dat punt van evenwicht bestaat er optimale verdeling.
Maar aan dit prijsmechanisme zitten ook kosten: onderhandelingskosten, contractkosten etc.
Hierdoor gaan de transactiekosten omhoog. Er zijn vervolgens vele situaties denkbaar waarbij de
productiekosten + transactiekosten markt hoger zijn dan de productiekosten + transactiekosten
organisatie. In die gevallen wordt er voor organisaties gekozen om de transactie te laten plaatsvinden
1
, SAMENVATTING VAN ORGANISATIELEER EN STRATEGIE
in plaats van via de markt. Bij deze organisaties is er in plaats van het prijsmechanisme een
organisatorisch coördinatiemechanisme dat de transactie bepaalt.
Informatie
Welke (vorm/mix) coördinatiemechanisme dat wordt gebruikt bij een transactie hangt af van de
benodigde informatie die nodig is voor de specifieke situatie waarin de transactie plaatsvindt.
Informatie is dus de kern. Want het prijsmechanisme is alleen effectief bij ideale markten met prijzen
die sufficient statistic zijn (= de prijs bevat alle informatie die nodig is voor de coördinatie van
transacties). Het prijsmechanisme is derhalve een perfect middel om de transactie te laten
plaatsvinden.
Echter in heel veel situaties wordt het prijsmechanisme aangevuld of vervangen door
organisatorische coördinatiemechanismes, want er zijn heel veel situaties waarbij de prijs lang niet
alle benodigde informatie voor het uitvoeren van de transactie kan bevatten. Er zijn zelfs situaties
waarbij het prijsmechanisme absoluut niet zou kunnen werken als coördinatiemechanisme.
Er is dan sprake van informatieproblemen die niet kunnen worden opgelost door het
prijsmechanisme. Informatie vergaren kost namelijk tijd en is daardoor een schaars goed. Een deel
van deze problemen kan worden opgelost door organisatorische coördinatie. Hier ziet men dus dat
het van de benodigde informatie afhangt welk coördinatiemechanisme het beste kan worden
toegepast.
Omgevingsfactoren
Zowel markten als organisaties worden beïnvloed door hen omgeving door de formele en informele
eisen die aan hen gesteld worden. Ze leven allemaal in een omgeving die:
- Voorwaarden stelt voor hen ontstaan en voortbestaan
- Hun vorm bepaalt door de druk die ze uitoefenen
- Ervoor zorgt dat allen de meest efficiënte markt- en organisatievormen blijven bestaan
(=evolutietheorie)
Bij deze omgevingsfactoren spelen instituties een hele grote rol.
Omgevingsfactoren en de factoren die voortvloeien uit het bestaan van instituties bepalen samen
welk markten en organisaties blijven bestaan en ze oefenen ook druk uit op de manier waarop ze
functioneren. Deze factoren staan niet vast, ze veranderen met de tijd net zoals regereringen
veranderen, wetten worden aangenomen, normen ontstaan en nieuwe problemen bij de
maatschappij ontstaan.
2
, SAMENVATTING VAN ORGANISATIELEER EN STRATEGIE
Aannames micro-economie en kritiek hierop
vanuit organisatiewetenschappelijk perspectief
Hoofdstuk 2 paragraaf 1, 5, 6 en 7 van Douma en Schreuder
Aannames standaard micro-economie
Standaard micro-economie focust zich op de coördinatie van economisch beslissingen door het
markmechanisme. Economische beslissingen moeten worden gemaakt door zowel consumenten als
producenten. Consumenten en producenten ontmoeten elkaar op de markt. Coördinatie tussen de
gevraagde hoeveelheid van de consument en de aangeboden hoeveelheid van de producent is
gerealiseerd door coördinatie via de markt, dit werkt als volgt: een producent wil altijd zijn winst
maximaliseren en een consument zijn nut. Precies op het punt waarbij de prijs voor een bepaalde
hoeveelheid aanbod maximale winst biedt gelijk is aan de prijs bij een bepaalde hoeveelheid die voor
de consument het hoogste nut oplevert, vindt er een transactie plaats.
Kritiek
Wanneer alle markten zouden voldoen aan het model van vrije concurrentie zouden we in een
maximaal efficiënte wereld leven. Het resultaat van vrije concurrentie is een allocatie van goederen
die Pareto-optimaal wordt genoemd. Dit houdt in dat er geen andere allocatie van goederen mogelijk
is waarbij iemand beter wordt gemaakt terwijl niemand anders er op achter uit gaat. Dit model zorgt
ervoor dat in onze wereld vrije concurrentie wordt aangemoedigd. Maar niet iedere markt van vrije
concurrentie voldoet aan de aan de aannames die door de micro-economie worden gemaakt:
- Zo veel vragers en aanbieders dat individuele beslissingen de marktprijs niet beïnvloeden
- Vrije toe- en uittreding van organisaties
- Homogene producten
- Holistische eenheden
- Ondernemingen behoren 1 doelstelling te hebben, die over het algemeen het maximaliseren
van winst betreft
- Er is sprake van perfecte informatie: iedere partij weet alles wat relevant is voor de beslissing
tot het aangaan van een transactie
- Er wordt van uit gegaan dat mensen altijd rationeel handelen wat inhoudt dat ze zich
maximaliserend gedragen
o De geschiedenis leert ons dat mensen zelden tot nooit rationeel handelen
- Nog een belangrijke assumptie is dat er van uit wordt gegaan dat producenten al hen
alternatieven weten. Ze moeten dus in staat zijn om alle mogelijkheden te onderzoeken en te
vergelijken en dan die te kiezen die hen het meeste nut oplevert.
o In de praktijk is dit onhaalbaar, omdat zulke beslissingen zo moeilijk/complex en duur
zijn om uit te zoeken.
- Micro-economie gaat er ook van uit dat de markten in een soort bubbel leven die geen
invloeden van buitenaf voelen
o Maar eerder is bij de omgevingsfactoren al besproken dat hier geen sprake van is.
Alle bovenstaande aannames kloppen niet in iedere situatie.
3
, SAMENVATTING VAN ORGANISATIELEER EN STRATEGIE
Hoofdstuk 3 van Douma en Schreuder
Dit deel wordt maar kort behandeld, aangezien in het responsiecollege is aangegeven dat hier geen
directe vragen over zullen komen.
Zie hoorcollege 2
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ismetoncu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.