Samenvatting periode 2 MFO – thema 4.
Signaleren, ingrijpen en behandelen
INLEIDING in behandeling en interventies
Waar richt Forensische orthopedagogiek zich op?
Richt zich op het voorkomen, de verklaring en de aanpak van ernstige gedrags- en opvoedingsproblemen
van jeugdigen, waarbij sprake is van justitieel ingrijpen of de dreiging.
Vormen van justitieel ingrijpen (schade aan zelf en anderen)
Strafrechtelijk
Jeugddelinquentie (hoe komt het dat iemand een strafbaar feit heeft gepleegd en wat is er voor
nodig om te zorgen dat dat niet meer gebeurd?)
Civielrechtelijk
Kindermishandeling en verwaarlozing (wat is er in de omgeving met het kind aan de hand
geweest waardoor het kind in zijn ontwikkeling bedreigd wordt?)
veiligheid en ontwikkelingskansen v/h kind zijn in het geding.
De forensisch orthopedagoog is gespecialiseerd in:
Juridische en ethische vraagstukken rondom problematische opvoedingssituaties
Specifieke methoden en technieken van forensisch onderzoek: het vaststellen van risico op
delinquentie en kindermishandeling
Diagnostiek en behandeling van complexe problematiek, die in de regel plaatsvindt onder dwang
Effect?
• Bereikt een programma/behandeling het gewenste resultaat?
Toetsen van effecten
Erkenningscommissie
“Effectiviteitsladder” – (Van Yperen & Veerman, 2008)
Onderzoeksdesigns om effectiviteit van te stellen
Intervention Mapping
Erkenningscommissie gedragsinterventies justitie
Financiering koppelen aan bewezen effectiviteit
Criteria:
1) Theoretische onderbouwing
2) selectie van justitiabelen
3) dynamische criminogene en protectieve factoren
4) Effectieve (behandel) methoden
5) Aanpak gericht op praktische, sociale en probleemoplossende vaardigheden
6) fasering, intensiteit en duur
7) betrokkenheid en motivatie
8) continuïteit
9) interventie-integriteit
10) evaluatie: inzicht in de effectiviteit van de interventie
1
,In Nederland ‘’effectiviteitsladder’’
Effectief: als er een onderzoek is gedaan wat meer ingewikkeld is,
vaak met een controle groep.
Werkzaam: na een controlegroep, kunt aangeven welke factoren er
zijn en welke wel/niet werken.
Evidence Based Practise: doen wat er beschreven staat op papier.
Praktice Based Evidence: vanuit de praktijk gebaseerd
Twee uitgangspunten
IVRK: Wat we in een methode zetten moet ontwikkelingsgericht zijn.
We dienen in de ruimst mogelijke mate de ontwikkeling van het kind en de zo volledig mogelijke
ontplooiing van zijn persoonlijkheid, talenten en geestelijke en lichamelijke vermogens te waarborgen.
Therapeutisch: hierbij gaat het om een verandering van gedrag.
Zijn alleen de interventies die jeugdigen proberen te betrekken in een ondersteunend en constructief
proces van verandering.
Volgens deze 2 uitgangspunten mag je geen interventies uitvoeren die gebaseerd zijn op externe controle
en dwang. Dit is een dilemma waar we inzitten bij Forensisch werk.
Toetsen (stappen van onderzoek)
Alleen nameting
- Kan alleen maar meten of de jongeren of ouders vinden dat hun doel bereikt is en of zij vinden
dat het beter is gegaan. Denk je dat de therapie effect heeft gehad? Je doet eigenlijk alleen een
belevingsonderzoek. Je hebt geen feiten.
Voor- en nameting (veranderingsonderzoek)
- Wat zijn nu jouw sociale vaardigheden? Is in de nameting ander gedrag zichtbaar dan in de eerste
meting?
Voor-, nameting met vergelijkingsgroep
- Met de ene vergelijkingsgroep wel een therapie en de andere groep niet, zit er verschil in de
beleving van de 2 groepen? Alleen het vooronderzoek kan al effect hebben op een groep. Het is
dus lastig te zeggen of echt de therapie de verandering veroorzaakt. In klas 1 doe ik dit, en in klas
2 doe ik het niet.
Voor-, nameting met controlegroep (RCT)
- Controle groep krijgt precies hetzelfde aangeboden als de hoofdgroep. De ene groep krijgt een
placebo en de andere een echt effectief pilletje. Bij een controle groep lijkt het dus meer op
elkaar onderling dan bij bovenstaande, moet aan dezelfde condities voldoen als de gewone groep.
RCT is de beste methode om tot vergelijkbare groepen te komen.
Wat kan invloed hebben op effectiviteit?
Kenmerken van deelnemende gezinnen
Aanwezige risico- of protectieve factoren, demografische kenmerken(leeftijd, geslacht),
ernst problematiek voor start interventie
Kenmerken van het programma
Intensiteit, duur, programma integriteit (neem deze dus altijd mee in je evaluatie)
Kwaliteit van onderzoek
Zorg voor verschillende informanten
Zorg voor voldoende variabelen die je meet
Meet (dus) ook kenmerken van programma en deelnemers
Algemeen werkzame bestanddelen interventies
2
, Inbedden ondersteuning in dagelijks functioneren cliënten
Aansluiten bij hun motivatie. (Multi)systemisch, multimodaal
Niet-vrijblijvend, a-sectoraal, één centrale professional
Goede structurering aanpak (o.a. concrete doelen, fasering)
Directe positieve bekrachtiging
Uitvoering aanpak zoals bedoeld
Professionaliteit/expertise behandelaar (o.a. opleiding, training)
Goede werkcondities en -facilitering (o.a. caseload, supervisie)
Monitoring voortgang/resultaat
Partnerschap cliënt – hulpverlener
Wat werkt
Programma’s die zich richten op:
individuele gezinnen en kinderen.
die zich voor een deel richten op risicogroepen en
die community based zijn (passend bij het digitale tijdperk, vanuit eigen kracht)
Effectiviteit vergroot als een interventie
Erkend is
Evenwichtig
Aansluiting
Herstel van het gewone leven
Beschikbaar
concrete doelen overeenkomen werken
Activeren sociale netwerken
What Works
Technieken en interventies goed toepassen
Niet alleen wie of wat er helpt: combinatie
Kenmerken professional
Werken volgens de algemene werkzame factoren
Goede implementatie
Wat werkt in de USA?
Functional Family Therapie (functionele gezinstherapie)
Multi systeem therapie (gastcollege)
Big Brothers, Big Sisters (BBBS)
Incredible Years (Pittige jaren)
Wat werkt
Raad voor de kinderbescherming
- Strafadvies
- Civiel onderzoek
Leefklimaat/leerklimaat
SoS
SWPBS
MST
CGT
Traumabehandeling (EMDR)
3
, 4 Elementen van een behandelklimaat
- Ondersteuning (steun en responsiviteit van de pedagogisch medewerker. Steun = de positieve
relaties tussen jongere en pedagogisch medewerker. Responsiviteit = dat de jongere als persoon
geaccepteerd wordt door de medewerker terwijl verkeerd gedrag wordt afgekeurd).
- Groei (zingeving en omstandigheden in de instelling die het voor de jongeren vergemakkelijken
om te leren en zich voor te bereiden op een goed leven binnen en buiten de instelling, al dan niet
samen met het steunend netwerk).
- Repressie (mate en eerlijkheid van controle door de pedagogisch medewerkers, de hoeveelheid
regels en de handhaving ervan, de aanwezige privacy en vervelling onder de jongens).
- Sfeer (geeft de mate weer waarin structuur, veiligheid en vertrouwen tussen de jongeren
gekoesterd worden door zowel de fysieke als sociale omgeving binnen de instelling).
Van deze vier elementen hebben ondersteuning en groei de meeste invloed op het totale
behandelklimaat.
SIGNS OF SAFETY – SOS
SoS
- Progressie gericht werken/oplossingsgericht werken = de basis van SOS
- Vanuit Australië (daar werden ze veel uit huis geplaatst omdat de zorg van de kinderen niet goed
was, pleitte toen voor een andere aanpak) dat je veel meer met mensen samen moet werken;
wat hebben jullie nu nodig om te zorgen voor veiligheid in huis?
- Traditionele manier: wat is nou goed ouderschap? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ouders nou
zo goed mogelijk worden?
- SOS: wat is er nou voor nodig om het minimale te hebben in een gezin zodat kinderen veilig zijn.
Het ontwikkelingsaspect komt hier minder centraal te staan. Is het kind veilig thuis, ja of nee?
- Insteek SOS: alcoholgebruik van moeder niet verplichten. Maar wat is er nou nodig om het voor
het kind veilig te maken? Goede afspraken rondom het alcoholgebruik. Dus als moeder alcohol
gebruikt; zorgt moeder bijv. voor een goede oppas voor de kinderen. Je gaat niet in discussie of de
moeder wel of niet in therapie moet voor het alcoholgebruik. Als moeder iedere keer oppas moet
regelen, zou het kunnen dat moeder zelf last krijgt van haar alcoholverslaving. Moeder wordt dan
misschien zelfs gemotiveerd iets aan de alcoholverslaving te doen. Als dat niet zo is, en de
kinderen zijn veilig, is het voor SOS nog steeds prima zo.
4
