Positieve of negatieve terugkoppeling? Platentektoniek? Het ontstaan van ijstijden? Alle hebben betrekking op de klimaatverandering van onze aarde. Maar dat zit best ingewikkeld in elkaar. Deze samenvatting is zo gemaakt om al deze verwarrende begrippen en tijdschalen in een handomdraai te kunnen l...
Alfred Wegener ontdekte dat alle continenten
vroeger tot één supercontinent waren
samengeklonterd: Pangea. Op een gegeven
moment brak dit oercontinent in tweeën:
• Laurazië (noorden) Noord-Amerika, Europa, Azië
• Gondwana (zuiden) Zuid-Amerika, Afrika, India,
Australië, Antarctica
De oeroceaan heette Panthalassa. Wegener
kon echter niet het mechanisme vinden achter
de drift van de continenten.
Seafloor spreading
Het gesteente van de oceaanbodem blijkt veel jonger
te zijn dan het gesteente van de continenten: dat
komt omdat het oceanische gesteente zich telkens
hernieuwt.
In de oceaan liggen gebergtegordels (bijv. Midden-
Atlantische Rug). Hoe verder weg van deze mid-
oceanische ruggen, des te ouder het gesteente. Warm
magma komt bij deze ruggen omhoog waardoor
nieuw gesteente ontstaat. Door opwellend nieuw
gesteente verplaatst het zich horizontaal. Dus
seafloor spreading is het proces waarbij nieuw
gesteente gevormd wordt dat zich horizontaal
verplaatst over de oceaanbodem.
Convectiestromen: endogene krachten
De aardkorst bestaat uit platen. De beweging
van deze platen wordt aangedreven door
kringlopen van de aardmantel:
convectiestromen. Hoe dichter het magma in
de buurt van de kern komt, des te warmer het
wordt -> warm magma stijgt -> koelt bovenin
bij aardkorst af -> daalt weer terug naar kern.
, Daar waar de convectiestromen omhoog komen, wordt de aardkost omhoog
gedrukt en scheurt. De wijkende platen worden omhoog gedrukt met stollend
magma, waardoor mid-oceanische ruggen ontstaan.
Platentektoniek
Een omkering van de convectiestromen leidde ertoe dat continentale drift
ontstond en Pangea uit elkaar viel. De soorten plaatbewegingen zijn:
• divergent: uit elkaar (mid-oceanische ruggen)
• convergent: naar elkaar (gebergtevorming óf subductie)
• transversaal: langs elkaar
Door seafloor spreading komt er alsmaar nieuwe oceaanbodem bij. Stukken
aardkorst verdwijnen weer door subductie: het wegduiken van een zwaardere
plaat (zeebodem) onder een lichtere plaat (continent).
Positieve terugkoppeling
Ten tijde van Pangea was veel water opgeslagen in de ijskap op Gondwana. Veel
landijs betekent een lage zeespiegel —> meer land wordt blootgesteld aan erosie
en verwering —> afbraakmateriaal wordt door rivieren naar zee getransporteerd
—> flora en fauna in de oceaan gebruiken dit als voedingsstoffen —> sterke
plantengroei —> meer onttrekking van CO2 aan atmosfeer —> minder CO2
betekent een vermindering van het broeikaseffect —> afkoeling —> ijskappen
groeien verder —> zeespiegel daalt nog verder —> hoger albedo-effect —> nog
meer afkoeling => positieve terugkoppeling.
Carboon
360 - 300 miljoen jaar geleden. Nederland lag
in Pangea ter hoogte van Suriname. Het land
was moerassig waardoor er veel veenvorming
ontstond: afgestorven tropische plantenresten
kwamen in moerassen terecht —> door
zuurstofarm water verteren de plantenresten
niet —> dikke veenlagen ontstaan, waarin veel
koolstof zit opgeslagen —> door het inkolen
van veen ontstonden veen- en aardgas-
voorraden —> zandlagen uit het Perm
vormden reservoirgesteente, door dit poreuze gesteente konden de gevormde
gassen niet ontsnappen —> zoutlagen uit het Perm vormen dekgesteente. Hoe
ontstond dat dekgesteente dan eigenlijk?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pabulum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
