Schematisch overzicht
Staatsrecht 3
Collegejaar 2017 - 2018
SAMENVATTING
Schema van de landen.
0
, Verenigd Koninkrijk Duitsland Frankrijk Zweden Nederland
Rechtersrecht Ongeschreven Geschreven, wordt gepu- Geschreven, Geschreven, wordt Ongeschreven
bliceerd. net als in Duits- gepubliceerd
land gepubli-
ceerd en heeft
algemeen ver-
bindende wer-
king.
Ongeschreven Ja, grotendeels wel want geen Nee, want GG makkelijk Nee, moeilijke Ja, onze GW moei-
staatsrecht geschreven GW, te wijzigen. zaak, maar toch lijk te wijzigen dus
maar acts of parliament zijn bepaalde din- behoefte aan onge-
geschreven gen wel onge- schreven staatsrecht
• Conventions schreven.
• Common law
Grondwetswijziging Geen geschreven GW, dus niks Eenvoudig, Vrij eenvoudig, Tussenin, Moeilijk
te wijzigen. • Wet die het uitdrukke- kan ook bij • 2 lezingen • 2 lezingen
lijk aangeeft referendum • 1e lezing is net • tussentijdse
• 2/3e leden Bondsdag als in NL aan- verkiezin-
- Leden van de vaarden voorstel gen
Bondsdag vertegen- • 9 maanden • 2/3e meer-
woordigen gehele tussen 1e en 2e derheid
Duitse volk en lezing
stemmen zonder • Referendum?
last (Art. 38 lid 1 Dan geen 2e le-
GG). Het aantal le- zing.
den van de Bonds-
dag is dus relevant,
omdat de stemmen
van dei leden vrij
en onafhankelijk 2x door Riksdag
worden uitge- met eenvoudige
bracht. meerderheid +
• 2/3e stemmen Bonds- tussentijdse verkie-
raad zingen.
- Leden van de
Bondsraad hebben
ook ieder 1 stem,
maar deze worden
niet vrij en onafhan-
kelijk uitgebracht,
maar via blokstem:
afgevaardigden van
de verschillende
deelstaten brengen
hun stem per deel-
staat identiek uit, op
staffe van ongeldig-
heid van hun stem
(art. 51 lid 3 GG).
- Hier is dus juist het
aantal stemmen be-
langrijk, niet aantal
stemmende leden
Art. 79 lid 3 GG Art. 89 Const. Art. 14 Rf
Onwijzigbare kern Onwijzigbare
kern
1
,Grondrechten? Tot 1998 waren deze onge- In GG, zijn duidelijk naar In Declaration In Rf, H2. In GW, Nederland
schreven voren gehaald nu H1, zo van 1789. Dit is heeft geen Pream-
belangrijk. een grondwet- bule.
telijke grond-
Ook in Preambule duide- rechtencatalo-
lijk gesteld dat de waarde gus en staat
van de mens onaantast- niet in de Con-
baar is. stitutie zelf.
Constitutie? Ongeschreven, maar wel Grundgesetz. Samengesteld, Samengesteld, Samengesteld,
constitutional framework - Preambule - Rf - GW + statuut
1946 - Successiewet/
Wel conventions, common law - Constitutie Opvolgingswet verschil met Zweden
en acts of parliament. - Declaration 1810 en Frankrijk =
1789 - Persvrijheidswet hiërarchie
Je kunt wetten nergens aan - uitspraken 1949 Bij ons staat het
toetsen, want geen geschreven Cons. Cons. - Uitdrukkingsvrij- Statuut boven de
hogere norm (GW). heid GW en in de andere
(vrijh. van menings- twee landen zijn de
Niet volledig ongeschreven dus. uiting) documenten van
Geen geschreven GW maar gelijke rang.
betekent niet dat er niet ge-
schreven wetten zijn waar par-
lement zich aan moet houden.
Allen gelijke Allen gelijke rang,
rang, geen geen hiërarchie
hiërarchie
Soevereiniteit Parlement, geen hogere rechts- Volkssoevereiniteit (art. Volkssoeverei- Volkssoevereiniteit,
bron dan de wil van het parle- 20 lid 2 GG), parlement niteit daarom Riksdag
ment. belangrijkste orgaan en (art. 3 C.) (parlement) formeel
deze is gelegitimeerd - parlement is belangrijkste or-
- Tweekamerstelsel door volk een moeilijk en gaan.
• House of Lords zwak orgaan • 1 kamer
o Door regering be- ‘Legitimationsketen’ • rechtstreeks,
noemd Bondsdag (rechtstreeks evenredige ver-
o Lords temporal door volk gekozen) enige tegenwoordiging
(voor het leven) orgaan dat rechtstreeks is • 29 kiesdisricten
o Lords spiritual gelegitimeerd. Alle andere (provinciën)
(voor duur van organen (behalve Bonds-
kerkelijke ambts- raad) ontlenen di-
termijn) rect/indirect hun legitima-
• House of Commons tie vaan Bondsdag.
= de belangrijkste van de 2 - Gezag en bevoegdhe-
• Rechtstreeks bij algemeen den uiteindelijk terug te
kiesrecht voeren op volk.
• ‘first past the post-systeem’
• Kiesdistrictenstelsel Wel volkssoeveriniteit, Wel volkssoeve-
Nadeel: sterke vertekening van maar geen referenda. reiniteit en uit
de uitslag & veel stemmen gaan zich in
verloren. referenda.
Voordeel: meestal 1 partij in
Lagerhuis meerderheid zorgt
voor stabiliteit, continuïteit en
duidelijkheid.
.
2
,Kiesdrempel? Ja, 5% of minstens 3 Ja, 4%. Nee, formeel niet.
districten winnen Deze zorgt ervoor
dat al te kleine
Een partij komt pas in de partijen niet in het
Bondsdag als hij 5% van parlement komen.
de landelijk uitgebrachte
stemmen heeft gehaald =
de lijststem (Zweizim-
men).
Vertrouwensregel? Negatieve individuele vertrou- Vertrouwen via Kanzler Positieve collec- Negatieve (niet Negatieve individue-
wensregel (richtlinienkompetenz) tieve vertrou- constructief), het le, het vertrouwen
wensregel via vertrouwen wordt wordt geacht er te
Het kabinet moet vertrouwen MP geacht er te zijn, tot zijn, tot het wegge-
hebben van het parlement, kan het weggenomen nomen wordt via
verloren gaan. Dit wordt opgelost wordt. motie van wan-
via interne partijprocedure trouwen.
zonder dat regering ten val
komt (partijvergadering).
Motie van wan- Zeldzaam door meerderheids- Constructieve motie van AN en Rege- Verklaring van Motie van wan-
trouwen partij. wantrouwen ring en NIET wantrouwen. trouwen individu-
Motie van wantrouwen komt (art. 67 GG, zie ook 68) constructief. • 1/10e van aantal eel of collectief
bijna nooit voor door coalitiere- leden van Riks- mogelijk
gering. Meestal regeert 1 partij. - de motie van wan- AN kan een dag (=35) moet - ontslag aanbieden
trouwen ziet op de motie van wan- motie onder- aan de Koning
Bondskanselier, waardoor trouwen aan- steunen. - kan jegens 1 minis-
alle andere ministers nemen tegen • Meerderheid ter of jegens hele
daarmee hun ontslag regering, maar van aantal leden regering
moeten indienen. is ingewikkeld Rijksdag (= min.
- Constructief: Bondsdag gemaakt 175) moet hem
moet aangegeven wie de • ten minste aanvaarden.
nieuwe Kanselier moet 1/10e van
worden. Bondsdag kan aantal leden - ontslag aanbieden
regering dus naar huis van AN voorzitter Rijksdag
sturen maar moet nieuwe moet steu- - kan jegens 1
regering aanwijzen. nen minister of jegens
• pas na 48 hele regering. Richt
uur mag hij zich aan MP, dan
deze in moeten alle minister
stemming hun ontslag aanbie-
worden ge- den
bracht Regering kan de
Parlementair ter- Kabinet blijft aan totdat de steun • Sénat wordt Riksdag ontbinden, Ontbinding leidt tot
mijn / ambtstermijn verloren is en stapt slechts op voor 9 jaar maar leidt niet tot nieuwe parlementai-
als blijkt dat men geen meerder- gekozen en hernieuwing van het re termijn van nieu-
heid meer heeft na verkiezingen. elke 3 jaar parlementaire ter- we regering. Teller
wordt 1/3e mijn. start opnieuw.
Een kabinet is dus altijd in func- van de le- - Leden worden
tie en nooit demissionair, den vervan- voor 4 jaar ge-
vanwege tweepartijenstelsel en gen. kozen, besluit
de directe regeringswissel na • AN is 5 jaar. kabinet na 1,5
verkiezingen. • President is jaar nieuwe
ook 5 jaar verkiezingen
uit te schrijven,
dan zit de
nieuwe Riks-
dag nog voor
de resterende
2,5 jaar.
3
, Ministeriële ver- Collectief Collectief. Collectief. Dit is een Individueel.
antwoordelijkheid (art. 67 en 68 GG). Ministers treden erfenis van Zweed-
in het parlement se idee dat de
- Kan geen motie van nooit namens koning vroeger de
wantrouwen worden zichzelf op, bevoegdheden
aangenomen jegens een maar altijd uitoefende, minis-
individuele minister. namens de ters waren raadge-
Vergelijkbaar met Ned en regering. ver van de koning.
VK hebben ministers • Collectieve
zelfstandige bevoegdhe- MP is de eerst ministeriele
den via ressortprinzip en geroepene om verant-
moeten verantwoording het beleid van woordelijk-
aan Bondsdag afleggen. regering in het heid, geen
Maar is de bondsdag niet parlement te individuele
tevreden kan formeel verdedigen. verant-
gezien de Bondsdag deze woordelijk-
individuele minister niet heid
wegsturen. • Collectief
opererend
orgaan is te
zien aan
het feit dat
ministers
geen de-
partement
onder zich
hebben.
Bijzonder contro-
lemiddel: constitu-
tionele commissie.
Deze commissie
controleert de notu-
len van de minis-
ters.
- Is be-
voegd/initiatief
tot strafvervol-
ging ministers
Wetgever Parliament + HoL + HoC (be- Bondsdag (+ Bondsraad) Het Congres = Riksdag Regering + Staten
langrijkste van de twee) - Formeel gezien is AN (belangrijk- generaal
enkel Bondsdag de ste van de
Dat HoC belangrijkste kamer is, wetgever, want is twee)+ Sénat
is formeel bevestigd door Parli- immers direct demo- - Beide recht
ament Acts 1911 en 1949. cratisch gelegiti- van Amen-
meerd. dement,
- Beide recht van Amende- - Zowel Geheel als de kan dus zo
ment, kan dus zo zijn dat je Delen hebben in- zijn dat je
met verschillende wettekst spraak in wat de fe- met ver-
komt te zitten. derale regels zijn. schillende
Oplossing: HoC beslist uiteinde- wettekst
lijk welke amendementen van Hoofdregel: komt te zit-
HoL worden aanvaard. Als HoL De Landen zijn be- ten.
nee zegt over wetsvoorstel (niet voegd, tenzij (alle wat - Oplossing:
zijnde Money Bill), mag HoC een niet opgeschreven is, art. 45 C.
jaar later alsnog wet aannemen daar gaan de landen
met meerderheid. over/als het niet in GG
staat).
4
