Samenvatting recht Hoofdstuk 10
Individuele grondrechten: zelfbeschikkingsrecht
Recht van iedereen om zich in de gezondheidszorg tegen inbreuken op de onaantastbaarheid van het lichaam en de
persoonlijke levenssfeer te beschermen. Het persoon heeft het recht om te doen met zijn lichaam wat hij wil (hij moet dus
toestemming geven voor de handeling en kan voortzetten of stoppen van vervolgbehandeling bepalen).
Bescherming persoonlijke levenssfeer De wet bepaalt dat een zorgverlener een geheimhoudingsplicht heeft over
alle persoonlijke zaken van de kwetsbare cliënt.
Onaantastbaarheid van het lichaam De patiënt heeft het recht dat er geen onderzoek of behandeling aan of in het
lichaam kan plaatsvinden als de patiënt dit niet wil. De wil van de patiënt kan
alleen opzij worden gezet door een wettelijk regeling die bepaalt dat dit kan.
Bijvoorbeeld: gedwongen opname of dwangbehandeling
Uitzondering: Euthanasie of hulp bij Beslissen wanneer en op welke manier het lezen eindigt, is een vorm van
zelfdoding (Wet toetsing zelfbeschikking.
levensbeëindiging op verzoek en hulp bij Eisen: er is sprake van een zorgvuldig en weloverwogen verzoek en van
zelfdoding Wtlvhz) ondraaglijk en uitzichtloos lijden.
Zorgplicht van de overheid
De basis van het overheidsbeleid is een sociaal grondrecht: de overheid treft maatregelen ter bevordering van de
volksgezondheid. Dit is een instructievorm die een opdracht geeft aan de overheid, een burger kan geen beroep doen op het
recht. De overheid moet zorgen dat het toegankelijk is en de kwaliteit wordt gewaarborgd.
Problemen die ze oplossen: wachtlijsten, toenemende kosten (door vergrijzing, ontgroening). Door de basisverzekering
stimuleren ze concurrentie.
Wet BIG (1995): de wet bevordert en bewaakt de kwaliteit van de beroepsuitoefening en beschermt de patiënt tegen
ondeskundig en onzorgvuldig handelen door beroepsbeoefenaren.
Voorbehouden handelingen: handelingen die alleen door bevoegden mogen worden uitgevoerd (denk aan:
verloskundige handelingen – door artsen en verloskundigen, heelkundige handelingen – door artsen, tandartsen en
verloskundigen, narcose toedienen – door artsen en tandartsen, kunstmatige bevruchting – door artsen).
Titelbescherming: beroepen geregistreerd in BIG, waardoor men weet dat de drager deskundig gekwalificeerd is. Onder
andere: artsen, tandartsen, verpleegkundigen, psychotherapeuten, apothekers, ggz- psychologen en meer.
WGBO (1995): Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst, is een overeenkomst waarbij een zorgverlener zich
tegenover de patiënt verbindt tot het verrichtten van handelingen op het gebied van geneeskunde. De WGBO kent geen
dwanghandelingen.
De WGBO is dwingend recht, er kan niet onderling iets anders worden afgesproken.
Rechten en verplichtingen in de WGBO
Recht op informatie - In de WGBO staat vermeld dat de patient ingelicht moet worden over zijn
gezondheidstoestand, onderzoek en resultaten, doel en aard behandeling,
gevolgen en risico’s, alternatieve behandelingen en vooruitzichten.
- De informatie moet begrijpelijk zijn en schriftelijk worden gegeven, vervolgens
moet er worden gecontroleerd of de patient de informatie begrijpt.
- Uitzondering: bewusteloos, weigert informatie, belang patiënt wordt geschaad.
Toestemmingsvereiste Informed consent: de patient geeft na geïnformeerd te zijn toestemming.
Patient altijd mag weigeren.
Wilsverklaring: patient geeft van tevoren toestemming voor een behandeling of
weigert handeling. De patient moet op dat moment wilsbekwaam zijn.
Inzagerecht Iedereen boven de 12 jaar heeft het recht op inzage in gegevens die over hem zijn
vastgelegd en het recht om deze gegevens te verbeteren. Een patient moet zo
spoedig mogelijk inzage krijgen.
Second opinion Het recht op een tweede opinie om de juiste keuze te maken.
Een wilsonbekwaam persoon is een meerderjarige patient die niet in staat wordt geacht tot een redelijke waardering van zijn
belangen.
Soms is een patient niet in staat om voor zichzelf op te komen bij patiëntenrechten. In het gezondheidsrecht is er een wettelijk
regeling: vertegenwoordiging.
Vertegenwoordiging bij meerderjarige patiënten
(benoemt door kantonrechter)
Curatele vertegenwoordiging De curator neemt beslissingen namens de patiënt, omdat de patiënt
handelingsonbekwaam en handelingsonbevoegd is. Het gaat niet om alle
beslissingen, euthanasie is een uitzondering. In eerste instantie partner en familie
, in aanmerking, anders geef kantonrechter aan waarom.
Mentorschap De mentor beslist alleen over de behandeling, verpleging en zorg namens de
patiënt. In eerste instantie partner en familie in aanmerking, anders geef
kantonrechter aan waarom.
Beschermingsmaatregel: als gevolg van geestelijke of lichamelijke toestand is
de persoon niet in staat om zijn belangen te behartigen.
Familie en instelling kunnen mentorschap aanvragen, het kan tijdelijk of blijvend
zijn.
Bewindvoering De bewindvoerder mag alleen beslissingen nemen over het gehele of
gedeeltelijke inkomen of eventueel vermogen van iemand.
Mentorschap kan samengaan met bewindvoering, maar niet met curatele.
Schriftelijke volmacht: een patient heeft iemand aangewezen om namens hem beslissingen te nemen over een behandeling.
De patient beslist zelf wie hem vertegenwoordigd.
In alle andere gevallen waarin vertegenwoordiging ontbreekt, worden afspraken nagekomen door
Gemachtigde of partner Bloedverwanten in de 1e graad Bloedverwanten in de 2e graad.
Ernstig nadeel (BOPZ)
Het bestaan van of aanzienlijk risico op: levensgevaar, ernstig lichamelijk letsel, ernstige psychische, materiële,
immateriële of financiële schade, een verstoorde ontwikkeling (zelf of ander), ernstige verwaarlozing of maatschappelijke
teloorgang, ernstig verstoorde ontwikkeling voor of van betrokkene of een ander.
Bedreiging veiligheid betrokkene (ev. door invloed anderen).
Hinderlijk gedrag waardoor risico op agressie van anderen.
Algemene veiligheid personen of goederen in gevaar.
Vertegenwoordiging bij minderjarige patiënten
Jonger dan 12 jaar De ouders of voogd neemt de beslissingen. Ze sluiten een
behandelingsovereenkomst met de zorgverlener en geven toestemming tot
behandeling.
Bij een noodsituatie: geen tijd om toestemming te vragen, dan alles doen om
ernstig nadeel te voorkomen. Ouders geven geen toestemming maar genoeg tijd,
toestemming kinderrechter vragen.
12 tot 15 jaar Alleen toestemming kind nodig, indien nood toestemming ouders nodig.
Bij ernstig nadeel is ook geen toestemming ouders nodig.
Als kind wilsonbekwaam: ouders maken beslissingen.
16 en 17 jaar Een kind van 16 neemt zelfstandig beslissingen en ondertekent de
behandelingsovereenkomst.
Als kind wilsonbekwaam: ouders maken beslissingen.
De Wet BOPZ vervangen
Psychiatrie: WVGGZ (2020)
Psychogeriatrie en verstandelijk beperkten: Wet Zorg en Dwang (2020)
> Strafrecht: WFZ (2019)
Wet BOPZ -------- Oude regeling
Wat is de BOPZ? Wet die gedwongen opname regelt voor patiënten in een psychiatrisch
ziekenhuis.
Wie kan ermee te maken krijgen? Van toepassing op personen die, als gevolg van een psychische stoornis of
gebrekkige geestelijke ontwikkeling, een gevaar voor zichzelf en/ of anderen
waren en zich tegen opname verzetten.
Hoe kom je in dit traject? Rechtelijke machtiging: verzoek door Officier van Justitie, geneeskundige