Een zeer uitgebreide samenvatting van het boek strafrecht. Deze samenvatting is gemaakt uit het boek: ''Strafrecht begrepen''. Geschreven door Mr. J.M.J. Verbaan, uit het nieuwste boek. In de samenvatting zijn de begrippen verwerkt en zijn arresten kort samengevat. Ook heb ik handige voorbeelden ge...
Het strafrecht bestaat uit formele en materiële bepalingen. Deze bepalingen staan opgenomen in het
commune en bijzondere strafrecht.
Doel van het strafrecht: het door middel van sancties handhaven van normen die uit strafrechtelijke
bepalingen voortvloeien.
Materieel stafrecht
- Welke menselijke gedragingen zijn strafbaar en welke sancties op het plegen van een bepaald
strafbaar gesteld gedrag dienen te volgen.
Formeel strafrecht (strafprocesrecht)
- Voorschriften die omschrijven hoe de strafrechtelijke procedure dient plaats te vinden.
- Voorbeeld formeel strafrecht: wanneer is er sprake van een verdachte? Mag: ‘Holmes’
iedereen zomaar ondervragen? Wat wordt onder ‘sporenonderzoek’ en de wijze waarop dat
wordt uitgevoerd, verstaan? Ook de gang naar de strafrechter en de wijze van procederen is
typisch iets van formeel strafrechtelijke aard.
1.2.2 Commuun en bijzonder strafrecht
Commuun strafrecht
- Het Wetboek van Strafvordering
- Het Wetboek van Strafrecht
- Deze twee grote wetten noemen we straf-en strafprocesrecht of ‘commuun strafrecht’
Bijzonder strafrecht
- Naast het commune strafrecht vindt men op tal van andere plaatsen strafrechtelijke
regelingen.
- Deze vinden plaats in bijzondere situaties, zoals deelname aan het verkeer of economische
delicten. De wetgever heeft ervoor gekozen om strafrechtelijke bepalingen die over heel
specifieke onderwerpen gaan, in aparte wetten op te nemen.
- Opiumwet, Wegenverkeerswet 1994, Wet wapens en munitie
1.3.1 Handhaving van rechtsnormen
- Gedragsnormen: Zegt iets over je gedrag, de ene gedragsvorm is dwingender dan andere.
B.v.: ‘’gij zult niet voordringen in de rij’’. Niet elke gedragsvorm is opgeschreven. Door een
gedragsnorm op te schrijven wordt zij een rechtsnorm.
, - Zo is de gedragsnorm ‘gij zult niet stelen’ in art. 5:1 lid 2 BW een rechtsnorm geworden door
deze op te schrijven als ‘’het feit dat het de eigenaar met uitsluiting van een ieder, vrijstaat
gebruik te maken van een goed’.
Wanneer wordt de overtreding van een rechtsnorm een strafbaar feit?
- Slechts gedragingen die in strijd zijn met rechtsnormen kunnen in beginsel tot strafbaar feit
verworden. Het gaat dan om het bestraffen van gedrag dat niet in overeenstemming is met
de geldende rechtsnorm.
- B.v.: Wanneer men zich in strijd met voornoemde rechtsnorm van het eigendom (art. 5:1
BW) gedraagt, kan dat betekenen dat men zich schuldig maakt aan diefstal (art. 310 Sr). Dat
hoeft uiteraard niet het geval te zijn. Wanneer iemand bijvoorbeeld een goed aan een ander
uitleent, is er vanzelfsprekend nog geen sprake van diefstal.
Schending rechtsnorm + geschreven reactie in het Wetboek van Strafrecht of in
andere strafbepaling = strafbaar feit
1.3.2 Strafrechtstheorieën
- Strafrecht betreft het opzettelijk leed toebrengen aan een ander door middel van straf, indien
deze persoon zich schuldig
-
- heeft gemaakt aan een strafbaar feit.
Vergeldingstheorie
- Gaat uit van de gedachte at de overheid wraak moet nemen op degene die onrecht pleegde
- Steunt op de gedachte dat door een strafbaar feit een inbreuk wordt gemaakt op de
zogenoemde ‘’wereldlijke juridische orde’.
- De vergeldingstheorie staat direct in verbinding met ‘oog om oog, tand om tand’-geachte:
wie onrecht is aangedaan, mag dit zelf vergelden, en wel met precies hetzelfde onrecht.
- De vergeldingstheorie is een absolute strafrechtstheorie = houdt in dat de straf zijn grondslag
vindt in het misdrijf (het onrecht moet worden hersteld)
De preventietheorie
- Het strafrecht gaat ook een zekere preventieve werking uit en vindt de straf rechtvaardiging
in dit preventieve doel.
- De gedachte is dus dat met het straffen van personen wordt voorkomen dat anderen
strafbare feiten zullen plegen.
Generale preventie
, - Aanhangers van deze theorie willen dat anderen dan de misdadiger zien wat er gebeurt als je
een strafbaar feit pleegt.
- Wanneer een misdadiger wordt gestraft en andere personen dat zien, dan schrikken ze
daarvan. Ze leren als het ware van het feit dat iemand anders wordt gestraft.
- In vroegere tijden werden mensen op een schavot gezet.
Speciale preventie
- De aanhangers van deze theorie beogen met het opleggen van een straf de misdadiger zelf
ervan te weerhouden in de toekomst misdaden te gaan plegen.
- Na een opgelegde straf trekt een persoon lering uit zijn gedrag en wil hij niet nog een keer
een misdaad plegen.
- Het strafrecht moet de misdadiger van het plegen van nieuwe strafbare feiten afhouden: de
absolute preventiegedachte.
- Voornamelijk werkstraf en leerstraf zijn gebaseerd op deze gedachte
Het strafrecht werkt bij speciale preventie op 3 wijzen
1. Afschrikking voor de dader
2. Verbetering in het gedrag van de dader
3. De samenleving gaat erop vooruit nu de dader tijdelijk uit de samenleving is
verwijderd
De preventietheorie is een relatie strafrechtstheorie. Met relatieve strafrechtstheorie
wordt bedoeld dat de straf een bepaald doel beoogt in plaats van enkel vergelding.
1.3.3 Geweldsmonopolie bij de overheid; het voorkomen van eigenrichting
- Een van de belangrijkste functies van het strafrecht is het voorkomen van ongecontroleerde
wraak
- Mensen mogen niet voor eigen rechter spelen
- Dit is in art. 113 GW opgenomen. Daarin staat dat bestraffing door vrijheidsberoving van de
burger exclusief is voorbehouden aan een onpartijdig benoemde rechter.
1.3.4 De ultimum remedium-gedachte
- Een belangrijk uitgangspunt in de Nederlandse rechtsorde is het zogenoemde ultimum
remedium-beginsel. ‘Ultimum remedium’ is Latijn voor laatste oplossing.
- Het strafrecht bestaat vanuit de gedachte dat het pas moet worden toegepast als er geen
redelijke alternatieve oplossingen kunnen worden toegepast.
- Wanneer een probleem door middel van een andere rechtsgebied, zoals het civiele recht, kan
worden opgelost, moet dat rechtsgebied eerst worden aangewend.
1.4 Legaliteitsbeginsel
- Omdat het strafrecht diep kan ingrijpen op het leven van de burger, moet het streng aan
geschreven wetten zijn gebonden.
, - Een van de belangrijkste uitgangspunten van het strafrecht is dan ook dat burgers slechts in
overeenstemming met neergeschreven (gecodificeerde) wetten kunnen worden gestraft. We
noemen dit het legaliteitsbeginsel.
Art. 1 Sr
Geen wet is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke
strafbepaling.
Het legaliteitsbeginsel heeft vijf nadere betekenissen
1. Geen strafbaar feit zonder wet
Slechts gedragingen die wettelijk strafbaar zijn gesteld, kunnen door de rechter worden
bestraft.
2. Geen straf zonder wet
Een burger mag niet worden veroordeeld wanneer zijn gedrag niet onder een bepaalde
wettelijke strafbepaling valt.
3. Geen terugwerkende kracht
- Gedragingen kunnen een burger nooit met terugwerkende kracht strafrechtelijk worden
verweten.
- Een burger kan slechts worden veroordeeld voor een handeling die in strijd is met een wet
die op dat moment (van handeling) al in werking is getreden. We kunnen de spelregels van
een voetbalspel immers ook niet veranderen tijdens het spel.
4. Geen analogische redeneringen
- Omdat we in Nederland behoefte hebben aan grote rechtszekerheid, moet duidelijk zijn
welke gedragingen strafbaar zijn en wat de gedragingen precies inhouden.
- Wanneer een bepaalde gedraging niet onder een wettelijke strafbepaling valt, is het niet
toegestaan een wettelijke strafbepaling naar analogie toe te passen.
- Daarmee wordt bedoeld dat als de gedraging zelf niet uitdrukkelijk wordt gesanctioneerd in
een wettelijke bepaling, we de gedraging niet ‘creatief’ in deze bepaling mogen inlezen
omdat ze er veel op lijkt.
5. Wetten moeten duidelijk zijn (lex certa)
- Als een bepaalde gedraging schriftelijk in de wet strafbaar is gesteld, dan moet zij ook
duidelijk genoeg worden omschreven.
- Omgekeerd betekent dit dat een wettelijke strafbepaling niet te algemeen of te vaag mag
worden omgeschreven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenuva. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
