Samenvatting orthopedagogiek.
CW01. Van Hoof & de Vries. H. 8.2 Ouderschap (p. 186 – 192).
Rigter. H. 3.3 Ontwikkelingsopgaven (p. 60 –
62).
De student heeft inzicht op de impact van het hebben van een kind met
een specifieke hulpvraag op het opvoedsysteem.
De student heeft zicht op het ondersteuningsaanbod (ouderverenigingen)
voor ouders van kinderen met specifieke hulpvragen.
Van der Pas definieert een ouder als: ‘een persoon met een besef van
onvoorwaardelijk en tijdloos verantwoordelijk- zijn voor een kind’.
Ouderschap ontwikkelt zich in de loop der tijd;
Ouders laten zich drijven door illusies (vertekent beeld van de
werkelijkheid).
Vaak begint het ouderschap heel hoopvol, maar kan in de loop der tijd
anders verlopen. Hoe laat je je leiden door teleurstellingen, dat is
bepalend voor het verloop van het ouderschap.
Twee soorten verantwoordelijkheid:
- Biologische verantwoordelijkheid: verantwoordelijkheid voor zorg en
bescherming van het kind;
- Maatschappelijke verantwoordelijkheid: lichamelijk welzijn van het
kind. Dit is in Nederland vastgelegd in de wetgeving;
- Juridische verantwoordelijkheid: ouders zijn bv. aansprakelijk voor
hun kind.
Illusies van ouders:
- Maakbaarheid van ons bestaan als iets niet goed gaat, het altijd
op kunnen lossen;
- Uitgangspunt zal in het begin heel idealistisch zijn, naar verloop van
tijd als je langer werkzaam bent in het werkveld wordt dat beeld
realistischer;
- Management van het dagelijks bestaan alles moet kloppen,
anders gaat het fout;
- Gezondheid overkomt eigenlijk alleen maar iemand anders;
- Het beeld van het kind omgeven met illusies, wat als het fout
gaat?
- Het ouderschap zelf wat voor ouder zou je graag willen zijn?
Illusies van hulpverleners:
- Laagdrempeligheid denken als hulpverlener dat het voor een
ouder makkelijk is om hulp te krijgen, terwijl het voor ouders een
grote stap kan zijn om hulp te gaan zoeken;
- Vrijwillige hulpverlening ouder wordt bijvoorbeeld gedwongen
door de situatie om hulp te gaan zoeken, bijv. U zult hulpverlening
moeten gaan zoeken, anders kan u kind hier niet blijven;
- Nieuwe methodieken wanneer een methode bewezen effectief
is, wil dat niet zeggen dat hij altijd helpt.
Dus:
- Ouder begeleidende positie als hulpverlener plaatsen in deze
positie, jij bent niet de deskundige die het wel even komt zeggen. Je
, staat naast het kind en de ouder. Uitgaan van het pedagogisch
besef van ouders.
- Dialoogmodel ervaringsdeskundige ouders ouders zijn het meest
deskundig als het gaat om het kind, zij maken het kind namelijk het
meeste mee.
Pedagogisch besef.
De eigen geschiedenis van de ouders is van invloed op het pedagogisch
besef, zoals de manier hoe ze zijn opgegroeid, maar ook de genoemde
verwachtingen.
Baartman brengt dit in relatie tot kindermishandeling. Bij een hoge mate
van pedagogisch besef zal er minder risico zijn voor kindermishandeling.
Hun competentie als opvoeder speelt hierbij een rol en of ze het besef
hebben van het effect van hun handelen op het kind. Ook hoe ouders met
elkaar omgaan, wat ze van elkaar verwachten en in hoeverre ze in staat
zijn hun belangen opzij te zetten voor die van het kind. Bij
kindermishandeling is er een opeenstapeling van problemen en wordt ook
wel ouderlijk falen genoemd.
Ouderschap bij kinderen met een beperking of stoornis.
Op het moment dat kinderen zich anders ontwikkelen dan verwacht,
doordat er sprake is van een stoornis of een beperking, heeft dit invloed
op het ouderschap. Illusies en verwachtingen moeten worden opgegeven
of aangepast worden. Er ontstaan verschillende tegenstrijdigheden.
Ouders worden opeens geconfronteerd met een stoornis waar ze zelf niks
vanaf weten en waardoor dus eigenlijk een soort afhankelijkheid ontstaat
van hulpverleners, terwijl zij daar zelf niet voor gekozen hebben. Ze
kunnen bij andere niet met hun vragen terecht. Als hulpverlener is het dan
belangrijk om in de hiërarchie niet boven het gezin te gaan staan. Jij hebt
de kennis, maar de ouders hebben de ervaring met hun eigen kind.
Belangrijk is dat je dat ook als betekenisvol ziet. Als er sprake is van een
beperking of stoornis, wil het niet altijd meteen zeggen dat er ook sprake
is van een vraag voor hulp bij het opvoeden. Als dat wel het geval is, dan
is de vraag vaak een vraag om ondersteuning bij het herstel van het
gewone leven en de vraag hoe ze de ontwikkeling van het kind zo goed
mogelijk kunnen stimuleren.
Samenwerken met en begeleiden van ouders.
Ouderbegeleiding beschreven vanuit van der Pas:
De kern van ouderbegeleiding is dat de ouderbegeleider werkt vanuit de
bereidheid om te veronderstellen dat de ouders een besef van
verantwoordelijk-zijn hebben ten opzichte van hun kind. Je moet het
perspectief van de ouder zien en begrijpen; waarom doet een ouder zoals
hij doet en handelt hij zoals hij handelt. Ouderbegeleiding richt zich niet
alleen op het opvoeder-zijn, je verplaatst je echt in de ouder. Het is een
basishouding. Volgens van der Pas start hulpverlening met het serieus
nemen van de ouders en hen te respecteren in hun positie als
(ervarings)deskundigen van hun kind. Ouderbegeleiding is dan ook een
vak, zoals van der Pas benadrukt. Op basis daarvan kan voor bepaalde
interventies en vormen van ondersteuning worden gekozen.
Bijvoorbeeld:
, - Oplossingsgerichte therapie; - Multisysteem therapie;
- Competentiegerichte ouderbegeleiding (balans
draagkracht/draaglast).
Ontwikkelingsopgaven.
Naast het bio-ecologisch systeemmodel van Bronfenbrenner, is er een
andere manier om te kijken naar de ontwikkeling van een kind: het
algemene ontwikkelingsverloop van een individu. Hierbij wordt gekeken
naar de ontwikkelingsopgaven die een kind in zijn leven moet volbrengen.
Ieder kind doet dat op zijn eigen tempo en eigen manier, maar iedereen
komt in zijn leven voor die opgaven te staan.
Vooronderstellingen bij de theorie over de ontwikkelingsopgaven.
Wetenschappers en hulpverleners die gebruikmaken van de theorie over
ontwikkelingsopgaven hanteren 3 vooronderstellingen:
Zij gaan ervan uit dat een bepaalde ontwikkelingsopgave in een
bepaalde periode verschijnt;
Dat sommige van deze opgaven cultureel beïnvloed zijn;
En dat het wel of niet adequaat volbrengen van de opgaven van
invloed is op het gedrag van een kind in een latere levensperiode.
Elke nieuwe opgave of elke nieuwe ontwikkeling bouwt voort op eerdere
ontwikkelingen en neemt die in zich op, zo wordt het gedrag steeds
complexer. Ouders kunnen het kind hierbij helpen door het correct
uitvoeren van opvoedingstaken. Hoe jonger het kind, hoe meer hij
afhankelijk is van de opvoeding voor het volbrengen van zijn opgaven.
Omschrijvingen van ontwikkelingsopgaven en opvoedingstaken.
De ontwikkelingsopgaven die een kind moet volbrengen zijn afhankelijk
van leeftijd, sekse en de daarmee in verband staande lichamelijke en
sociaal-emotionele ontwikkeling, maar ook cultuur eisen spelen hierin een
rol.
Extra ontwikkelingsopgaven.
Dit zijn extra ontwikkelingsopgaven die een kind moet uitvoeren door
bepaalde omstandigheden. Hieronder valt bijvoorbeeld wanneer ouders
scheiden en het kind moet leren om hiermee om te gaan. Er komen dan
ook extra opvoedingstaken voor de ouders bij. Dit geldt ook voor kinderen
die bijvoorbeeld geëmigreerd zijn, vluchtelingenkinderen,
verlieservaringen, homoseksuele jongeren etc.
CH01 & CWO2. Van Hoof & de Vries. H. 8.3.2 KOPP (p. 204 – 206).
H. 12.5 Borderline (p. 307 – 309).
Rigter. H. 3.4 Risico- en beschermende
factoren (p. 62 – 73).
H. 3.5 Ontwikkelingstrajecten (p. 74 – 75).
De student legt uit wat de impact is van (psychiatrische) problemen van
ouders op de opvoeding.
8.3.2 Kinderen van ouders met psychiatrische problemen of
verslavingen.
Deze kinderen worden KOPP-kinderen genoemd.
, Van deze kinderen is minstens 1 van de ouders ten minste een keer
opgenomen geweest in de psychiatrie of is een psychiatrisch
ziektebeeld vastgesteld;
Het gaat om ongeveer 1,5 miljoen kinderen en jongeren onder de 22
jaar;
Zij lopen een grotere kans op het ontwikkelen van psychische
problemen, op grond van erfelijkheidsfactoren (depressie en
verslaving), anderzijds ook vanwege de omstandigheden waarin ze
opgroeien. In het laatste geval hebben ze vaak andere psychische
klachten dan de ouders.
Er zijn ook kinderen die minder ernstige en voorbijgaande
ontwikkelingsproblemen hebben, zoals moeite met het vervullen van de
ontwikkelingstaken (vooral het uitbouwen van intieme relaties, aandachtsfunctie,
slechter presteren op school en sociale problemen). Een deel ondervindt geen
problemen en komen er juist sterker uit.
Risico en beschermende factoren op genetisch, biologisch, psychisch en
sociaal niveau bepalen of en in hoeverre er problemen optreden.
Kinderen die zelf een psychiatrisch probleem ontwikkeld is ongeveer 30%,
het gaat dan vooral om hechtingsstoornissen, angststoornissen en
verslaving.
Risicofactoren voor de ontwikkeling van KOPP-kinderen:
Laag geboortegewicht;
Moeilijk temperament;
Type, ernst en chroniciteit van de problematiek ouder;
De mate waarin de psychiatrische problemen het ouderlijk
functioneren beïnvloeden;
Disfunctioneren van de andere ouder;
Ingrijpende veranderingen op het niveau van het gezin (sfeer,
financiële status, rolverschuivingen, isolement);
Scheiding en relatieproblemen tussen de ouders.
Beschermende factoren zijn:
Goede ouder-kindrelatie, met name in eerste levensjaar;
Competenties van het kind om om te gaan met de situatie en
coping;
Steun van de andere ouder;
Een ondersteunend netwerk of ondersteunende
vertrouwenspersoon;
Goede schoolervaringen;
Een juist beeld bij het kind van de problematiek.
Het opvoeden van kinderen is voor ouders met psychische problematieken
erg lastig. Ze schamen zich niet alleen, maar hebben ook schuldgevoelens
tegenover het kind. Vaak is er sprake van een isolement en een beperkt
sociaal netwerk.
Hetzelfde geld voor de kinderen, ook zij kunnen schuldgevoelens
ontwikkelen tegenover de ouder en kunnen irreële ideeën hebben over
wat de stoornis inhoudt. De onvoorspelbaarheid van de stoornis kan leiden
