Complete samenvatting van Thema 5 met alle hoorcolleges, zelfstudie en practica uitgewerkt. In dit thema wordt de overgang van koudbloedige naar warmbloedige dieren uitgelegd. Belangrijke onderwerpen die aan bod komen zijn: het verteringstelsel met al zijn onderdelen en de ontwikkeling ervan, de on...
Thema 5 – Overgang van koudbloedig naar warmbloedig
HC 14 – Rode draad college: overgang van koudbloedig naar warmbloedig
Eten is belangrijk vertering
Algemene principes vertering
- Mechanisch proces: kauwen, slikken, mengen
- Secretie van verteringssappen: chemische vertering
- Enzymatische afbraak van nutriënten
- Absorptie
- Uitscheiden
- Vertering versus fermentatie: vertering zijn alle processen die we zelf doen (alvleessappen,
maagsappen) en fermentatie: afbreken plantaardige voedselresten met andere stoffen nl. cellulose,
die wij zelf niet hebben, meestal door bacteriën
Oerdarm met al zijn krommingen
Oerdarm kan worden onderverdeel in: voordarm – middendarm – einddarm
Middendarm
Dunne darm:
- Duodenum (laatste deel)
- Jejunum: ‘gewone’ dunne darm
- Ileum: laatste deel dunne darm
Dikke darm:
- Cecum (blinde darm)
o Bij mens alleen apendix aanwezig, net zoals bij konijn
o Doodlopend gedeelte
- Colon ascendens
- Colon transversum
Einddarm
- Laatste deel colon transersum
- Colon descendens
- Cloaca
o Rectum anus
o Sinus urogenitalis geslachtsopening
Onderverdeling komt door bloedverdeling: verdeling aorta in 3 takken die globaal gezien de voor-,
midden- en einddarm van bloed voorzien.
- Truncus coeliacus
, - A. mesenterica superior
- A. mesenterica inferior
Ontwikkeling mondholte
Stomodeum aan de voorkant: toekomstige mondholte in embryo
Ecto-endodermale membraan = oropharyngeale membraan
Oropharyngeale membraan gaat in regressie en stomodeum gaat instulpen en vormt mondholte.
Ontwikkeling gehemelte
- Primair: Inzakkende neusplacodes zijn gescheiden van mondholte
- Restant van oronosale membraan: wordt primair gehemelte, ligt in het midden
- Secundair gehemelte: vorming neusseptum
- Processi palatini gaan op neusseptum aansluiten om aparte mondholte en neusholte te vormen
unieke eigenschap van zoogdieren: zoogdieren hebben een gesloten gehemelte, andere zoogdieren
niet.
- Secundair gehemelte (papilla incisiva):
o Hard gehemelte: palatum durum (ribbels)
o Zacht gehemelte: palatum molle
Bij de mens is er weinig zacht gehemelte, samengekomen in de huig
- Op plek van oropharyngeale membraan overblijfsel: arcus palatoglossus (boog tussen tong en
gehemelte)
o = oude scheiding tussen keel en mondholte
ZIE UITWERKING HC15
Mondholte: herbivoor vs carnivoor
Bouw van verteringsstelsel hangt af van het dieet
Bijv. knaagdieren hebben kleine mondspleet (mondopening).
Carnivoor: moet kunnen grijpen en vastpakken, grotere mondspleet.
Eigenschappen van het gebit
Vogels hebben geen gebit: in kader van gewichtsbeperking is het gebit verdwenen.
Homodont / heterodont:
- Homodont: tanden gelijk van vorm
- Heterodont: tanden verschillend
o Snijtanden, voortanden, valse kiezen (premolaren) en echte kiezen
Indeling gebit naar voedsel: omnivoren, herbivoren, carnivoren, insectivoren
Binnen heterodont: tandwisselingen
- Monophyodont: 1 gebit, niet wisselen bijv. ook je kiezen (die wissel je ook niet)
- Diphyodont: twee tandwisselingen, melkgebit en blijvend gebit
- Polyphydont: meerdere tandwisselingen, gebitselementen worden gedurende het hele leven
vervangen
Verdeling in wel of niet doorgroeien van tanden:
- Elodont: voortdurende groei (geen wortelvorming)
o Knaagdieren: cavia’s etc.
o Onderkaak en bovenkaak sluiten niet goed op elkaar aan
- Anelodont: beperkte groeiperiode van tanden
Opbouw kiezen
Omnivoor/carnivoor: Herbivoor:
, Enamel (glazuur) In kiezen vorming richels, geen glazuur op de bovenkant:
Dentine Kroon niet helemaal bedekt met glazuur
Cement
Aan de hand van het gebit kan het dieet van een dier afgeleid worden.
Kauwspieren:
Mond openen is makkelijker dan mond sluiten: zwaartekracht
- M. digastricus
o Spier is niet zo groot, aan de onderzijde van de onderkaak
Sluiten van de bek: meer spieren voor nodig
- M. temporalis
o Hapspier: met name groot bij carnivoren, pakken prooi etc.
- M. masseter
o Wangkauwspier
- M. pterygoideus medialis
o Aan binnenzijde kaak, belangrijk voor naar de zijkant bewegen van bek: malen
Speekselklieren: productie speekselklieren
Functie:
- Vochtig houden mond
- Glad en nat maken voor slikproces
- Vertering
- Oplosmiddel voor smaakstoffen
Klieren:
- Glandula parotis: oorspeekselspier, uitmonding in wang bovenkaak
- Glandula (sub)mandibularis: uitmonding onder de tong
- Glandula sublingualis: uitmonding onder of naast de tong
o Mono- en polystomatica: 1 of meerdere uitmondingen
o Mono: mondt samen uit met (sub)mandibulair
- Keelholte (pharynx) sluit aan op mondholte en neusholte
- Geeft toegang tot luchtpijp en slokdarm: voedsel komt aan ventrale zijde binnen en lucht komt in holte
daarboven binnen:
- Kruising voedsel- en ademweg: lucht via nasopharynx door opening strottehoofd in luchtpijp terecht,
voedsel komt vanuit oropharynx in slokdarm terecht
Begrenzingen pharynx:
Nasopharynx: begint craniaal van neusholte, aan de onderzijde is nasopharynx het zachte gehemelte
(palatum molle) en arcus palatopharyngeus
Oropharynx: begint craniaal van acrus palatoglossus, dorsaal ligt het zachte gehemelte (palatum molle) en
de arcus palatopharyngeus. Caudaal ligt de epiglottis: strotklepje/strottenhoofd
Laryngopharynx: tussen epiglottis (strotklepje/strottenhoofd) en oesophagus
Kieuwbogen
In principe 6 kieuwbogen, 5e is rudimentair en 6e blijft onderdeel van nek.
Caudaal van iedere kieuwboog ontwikkelt zich inwendig een kieuwzakje en uitwendige kieuwbooggroeven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michelleweesie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
